دونالد ترامپ؛ شخصیتی غیرقابل پیش‌بینی و خارج از کنترل نتانیاهو

یوسی ملمن، تحلیلگر مسائل امنیتی و نظامی روزنامه هاآرتص نوشت: انتخاب مجدد دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور بار دیگر شکاف‌های عمیق جامعه اسرائیل را آشکار کرده است. در یک سو، اردوگاه لیبرال‌ها و مخالفان سرسخت بنیامین نتانیاهو با ناامیدی و سرخوردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. شکست کامالا هریس و برکناری یوآو گالانت وزیر دفاع به تقویت بیشتر حکومت اقتدارگرای نتانیاهو انجامیده و این احساسات منفی را در بین این گروه‌ها شدت بخشیده است.

در سوی دیگر، حامیان نتانیاهو – و نه فقط آنان، بلکه ۶۵ درصد از اسرائیلی‌ها که از پیروزی ترامپ استقبال کرده‌اند – در حال جشن و پایکوبی هستند، گویی این پیروزی را پیروزی خود می‌دانند. بنیامین نتانیاهو نیز که تجربه‌ای تلخ از انتخابات ۲۰۲۰ در ذهن دارد، این‌بار از اولین رهبرانی بود که شتابان به دونالد ترامپ تبریک گفت؛ زیرا در آن سال، تبریک با اکراه و تأخیر او به جو بایدن خشم و عصبانیت ترامپ را برانگیخت.

تعهد ترامپ به پایان دادن به جنگ‌ها

با این حال، شاید شادی هواداران نتانیاهو بیش از اندازه زودهنگام باشد. روابط میان ترامپ و نتانیاهو از دیرباز پیچیده و پرچالش بوده و در بسیاری مسائل دچار اختلاف‌نظر هستند. ترامپ بار‌ها بر لزوم پایان دادن به جنگ‌ها تأکید کرده و متعهد شده است که اگر دوباره به قدرت برسد، این هدف را محقق کند. او در سخنرانی پیروزی خود با صراحت گفت که می‌خواهد به تمامی جنگ‌ها پایان دهد؛ رویکردی که برای نتانیاهو که خواهان ادامه درگیری‌های کم‌شدت و فرسایشی در غزه و لبنان است، چندان خوشایند به نظر نمی‌رسد، حتی اگر این جنگ‌ها چندان ضروری نباشند.

در این راستا، ریچارد گرنل، مشاور کمپین ترامپ و سفیر پیشین ایالات متحده در آلمان – که مدتی نیز سرپرست اداره اطلاعات ملی بود – از حامیان توافقی برای پایان دادن به جنگ اوکراین است. گرنل که یکی از گزینه‌های اصلی برای سمت مشاور امنیت ملی ترامپ محسوب می‌شود، چند هفته پیش در دیدار ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، او را همراهی کرد. در این دیدار، ترامپ و گرنل پیشنهادی ارائه دادند که زلنسکی را خشمگین کرد؛ پیشنهادی مبنی بر ایجاد منطقه‌ای خودمختار در مناطق تحت اشغال روسیه و پایان دادن به جنگ.

دونالد ترامپ، به عنوان یک تاجر به اصول «هیچ چیز رایگان نیست»  باور دارد و معتقد است که باید برای هر خدمتی هزینه پرداخت. مشاوران اقتصادی او نیز به همین اصل پایبندند؛ از جمله اسکات بسنِت که یکی از نامزد‌های احتمالی برای سمت وزارت خزانه‌داری است.

آیا ترامپ کمک‌های مالی به اسرائیل را بازنگری می‌کند؟

در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود، دونالد ترامپ که در آستانه درگیری با ناتو قرار داشت، از کشور‌های عضو خواست تا بودجه دفاعی خود را افزایش دهند تا فشار مالی از دوش ایالات متحده برداشته شود. او در کمپین اخیرش نیز به شدت از کمک‌های مالی و تسلیحاتی عظیم دولت بایدن به اوکراین انتقاد کرد. اکنون این پرسش مطرح است که آیا ترامپ در آینده خواستار بازنگری در کمک‌های مالی به اسرائیل نخواهد شد؟ این کمک‌ها که شامل ۳.۸ میلیارد دلار سالانه و حدود ۵۰۰ میلیون دلار اضافی برای سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل است، در سال ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد و مذاکرات برای تمدید آن، احتمالا همزمان با آغاز به کار ترامپ در کاخ سفید و تشکیل کابینه جدید آغاز خواهد شد.

اکثریت جمهوری‌خواه در کنگره آمریکا،  کمک اضطراری ۱۴ میلیارد دلاری دولت بایدن به اسرائیل را به دلیل مخالفت با افزایش کمک‌ها به اوکراین به تعویق انداختند تا آن را به نوعی اهرم فشار تبدیل کنند. علاوه بر این، اسرائیل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از ۵ میلیارد دلار اضافی نیز بهره‌مند شد؛ بودجه‌ای که برای حفاظت از این کشور و سایر کشور‌های منطقه در برابر تهدیدات اختصاص یافته است.

انزوا طلبی ترامپ و کاهش کمک‌های خارجی

به‌طور کلی، ایالات متحده در سال گذشته حدود ۲۲ میلیارد دلار برای دفاع از اسرائیل هزینه کرده است؛ مبلغی که حتی برای دولت جدید ترامپ ممکن است بسیار بالا به نظر برسد. اگرچه هنوز مشاوران و اعضای کابینه دولت ترامپ تعیین نشده‌اند، انتظار می‌رود که بیشتر آنها طرفداران سرسخت اسرائیل باشند.  با این وجود، دونالد ترامپ و بسیاری از جمهوری‌خواهان تمایلات انزواطلبانه دارند؛ سیاستی که بر کاهش نقش آمریکا در عرصه‌های بین‌المللی و محدود کردن کمک‌های خارجی متمرکز است. ترامپ بار‌ها تأکید کرده که آمریکا باید نیروهایش را از خاورمیانه خارج کند و دیگر به نفت عربی نیازمند نیست.

در مورد مسئله فلسطین، نتانیاهو و وزرای تندروی او که به دنبال الحاق بخش‌هایی از شمال نوار غزه و گسترش شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری هستند، ممکن است دریابند که ترامپ در این اهداف بلندپروازانه شریک آنها نخواهد بود. ترامپ پیش‌تر از طریق دامادش، جرد کوشنر، مانع از الحاق دره اردن توسط نتانیاهو شد و او را به پذیرش «معامله قرن» وادار کرد؛ توافقی که حق فلسطینی‌ها برای داشتن کشوری مستقل در ۷۰ درصد کرانه باختری را به رسمیت می‌شناسد.

برخی از اسرائیلی‌های مخالف نتانیاهو که به جریان «هر کسی به جز بی‌بی» تعلق دارند، امیدوارند که در روز‌های پایانی دولت بایدن، او با قاطعیت به سمت دستیابی به یک آتش‌بس و توافقی برای آزادی گروگان‌ها حرکت کند. حتی برخی در خیال تعلیق کمک‌های نظامی به اسرائیل به سر می‌برند، هرچند که این انتظارات بعید به نظر می‌رسند.

بایدن، علی‌رغم اختلافات شخصی با نتانیاهو، خود را یک صهیونیست آمریکایی می‌داند و احتمالاً از اتخاذ چنین مواضع رادیکالی خودداری خواهد کرد. با این حال، منابع نزدیک به دولت بایدن اشاره کرده‌اند که امکان اعمال تحریم‌هایی هدفمند علیه چهره‌های تندروی اسرائیل به ویژه بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی و ایتمار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی در حال بررسی است.

عصبانیت شدید ترامپ از حمایت جامعه یهودیان از کامالا هریس

البته عوامل دیگری هم می‌تواند رابطه ترامپ و نتانیاهو را پیچیده کند. ترامپ از حمایت اندک جامعه یهودیان در انتخابات ناخشنود است، چرا که ۷۹ درصد آنها به دموکرات‌ها رأی داده‌اند. در جریان کارزار انتخاباتی خود، او سخنانی با بار معنایی ضدیهودی ایراد کرد و به صراحت اعلام کرد که اگر انتخاب نشود، یهودیان را مقصر خواهد دانست.

علاوه بر این، ترامپ دامادی لبنانی-آمریکایی دارد و در جریان تبلیغات انتخاباتی خود، به‌ویژه در جوامع مسلمان مانند ایالت میشیگان، تلاش کرد حمایت آنها را جلب کند و اعلام کرد که در صورت انتخاب، به جنگ در غزه پایان خواهد داد. برخی از ثروتمندان یهودی از جمله میریام ادلسون که مبالغ کلانی به کارزار او کمک کرده‌اند، به دلایل شخصی از نتانیاهو دل خوشی ندارند. در نهایت، می‌توان نتیجه گرفت که ترامپ با رفتار‌های غیرقابل‌پیش‌بینی‌اش به‌طور کامل تحت نفوذ نتانیاهو نیست و این رابطه احتمالی با فراز و نشیب‌های بیشتری همراه خواهد بود.