شناسایی دانه‌های گرد و غبار به اندازه باکتری در یک رحم کیهانی

سیارات از گرد و غبار و گاز در یک دیسک پیش‌سیاره‌ای تشکیل می‌شوند که منطقه‌ای چرخان از مواد است که ستاره‌های جوان را احاطه کرده است.

اکنون تلسکوپ فضایی «جیمز وب» یک نمای روشن و بی‌سابقه از گاز و غبار اطراف یک ستاره جوان دوردست را فاش کرده است.

جالب اینجاست که «جیمز وب» قدرتمند، با حساسیت باورنکردنی خود، دانه‌های گرد و غبار را که به اندازه باکتری هستند، مشاهده کرده است، دانه‌هایی که در نهایت به سیارات تبدیل می‌شوند.

این تصویر تازه منتشر شده، «هربیگ هارو 30»(HH 30) را نشان می‌دهد، منطقه‌ای درخشان که ستاره‌ای جوان در صورت فلکی گاو را احاطه کرده است. «هربیگ هارو 30» در ابر تاریک LDN 1551 واقع شده است که در فاصله 450 سال نوری از ما در صورت فلکی گاو قرار دارد. این ابر متشکل از گاز و غبار، یک مهد ستاره‌ای است که در آن ستارگان جوان در حال شکل‌گیری هستند.

«هربیگ هارو 30» نواحی درخشانی هستند که در این مناطق ستاره‌ساز یافت می‌شوند. پرتاب مواد به صورت فواره از ستاره‌های جوان به منطقه اطراف HH30 صورت می‌پذیرد.

اگرچه ستاره جوان توسط دیسک غبارآلود خود پنهان شده است، بادها و فوراه‌های قدرتمند آن با گاز و غبار اطراف برخورد می‌کنند و امواج شوک درخشانی ایجاد می‌کنند.

مشاهدات در چند طول موج

اخترشناسان به شکل ویژه به «HH 30» علاقه‌مند هستند، زیرا دیسک آن کاملاً مشخص است که دیدگاه منحصر به فردی به آنها می‌دهد و به آنها اجازه می‌دهد تا روند حیاتی تشکیل سیاره را با جزئیات بی‌سابقه‌ای مطالعه کنند.

این محفظه‌های غبار نورانی به اخترشناسان کمک می‌کند تا چگونگی تعامل ستارگان با محیط اطراف خود را درک کنند، به‌ ویژه اینکه چگونه دانه‌های غبار در دیسک‌های پیش‌سیاره‌ای حرکت می‌کنند و قرار می‌گیرند که گامی کلیدی در شکل‌گیری سیاره‌هاست.

تلسکوپ فضایی «هابل» اولین نگاه اجمالی به این جرم ستاره‌ای را ارائه کرد، اما جیمز وب با دید فروسرخ خود، به شکل عمیق‌تر به آن نفوذ می‌کند و توزیع غبار را داخل دیسک آن آشکار می‌کند.

ستاره‌شناسان با ترکیب مشاهدات جیمز وب و داده‌های هابل و آرایه میلی‌متری/زیر میلی‌متری بزرگ آتاکاما(ALMA)، تصویر جامعی را گردآوری کرده‌اند.

این تلسکوپ‌ها اطلاعاتی در مورد «HH 30» و دیسک آن در طول موج‌های متعدد ارائه می‌کنند.

مشاهدات طول موج بلند ALMA، دانه‌های غبار بزرگتر و میلی‌متری را نشان می‌دهد که در صفحه مرکزی دیسک متمرکز شده‌اند. داده‌های فروسرخ «جیمز وب» نیز نشان می‌دهد که توزیع دانه‌های بسیار کوچک‌تر، تقریباً به اندازه باکتری‌ها به طور گسترده‌تری صورت می‌پذیرد.

در بیانیه مطبوعاتی آژانس فضایی اروپا(ESA) آمده است: این دانه‌ها فقط یک میلیونم متر وسعت دارند و تقریباً به اندازه یک باکتری هستند. ایجاد یک لایه باریک و متراکم از غبار، مرحله مهمی در فرآیند تشکیل سیاره است. در این منطقه متراکم، دانه‌های غبار روی هم جمع می‌شوند و سنگریزه‌ها و در نهایت خود سیارات را تشکیل می‌دهند.

احتمال تشکیل سیاره‌ها

مشاهدات «جیمز وب» از HH 30 نشان داده است که دانه‌های غبار بزرگتر در دیسک مهاجرت کرده و در یک لایه نازک قرار می‌گیرند.

این تفکیک گرد و غبار، یک گام مهم در شکل‌گیری سیاره است. دانه‌های بزرگتر که توسط نیروی جاذبه به سمت هم کشیده شده‌اند، یک لایه نازک و متراکم را تشکیل می‌دهند. آنها با هم برخورد می‌کنند و به هم می‌چسبند و به سنگریزه‌ها و سپس سنگ‌های بزرگتر و در نهایت سیارات تبدیل می‌شوند.

این مشاهدات ترکیبی، یک محیط پیچیده و پویا را نشان می‌دهد. یک فواره پرسرعت از ستاره بیرون می‌آید که توسط یک جریان مخروطی شکل گسترده‌تر احاطه شده است و فراتر از آن، یک سحابی وسیع، نور ستاره را منعکس می‌کند.

«HH 30» یک محیط فعال است که در آن گرد و غبار کوچک و فواره‌های قدرتمند در فرآیند پیچیده تشکیل سیاره نقش دارند و مشاهدات ترکیبی از تلسکوپ‌های متعدد به ستاره‌شناسان دید دقیقی از این فرآیند پویا می‌دهد.