تاریخ از زاویه‌ای دیگر/ سریال تاسیان روایت تاریخ از دید طبقه متوسط جدید

سریال «تاسیان»به کارگردانی تینا پاکروان، داستانی عاشقانه و تاریخی را در دهه 1350روایت می‌کند. داستان سریال تاسیان در مهر ۱۳۵۶، یکی از مهمترین دوره‌های تاریخ ایران، اتفاق می افتد.در این زمان، امیر یک مأمور ساواک، علاقه مند به دختری جوان به نام شیرین می‌شود و اینگونه حوادث داستان شکل می‌گیرد.

مروری بر قسمت های منتشر شده سریال تاسیان نشان می دهد،این مجموعه در تلاش است تا طبقه متوسط جدید ایران در دهه پنجاه را به تصویر کشیده و مسائل و رویدادهای اجتماعی و سیاسی را از زوایه آن ها راویت کند. واقعیت این است که در دهه های گذشته طبقه متوسط جدید در تاریخ‌نگاری، حتی در مقالات علمی، کمتر دیده شده است. 

طبقه متوسط در ایران به دو گروه سنتی و جدید تقسیم می شود. طبقه متوسط سنتی به مجموعه ای از افراد، گروه ها و اقشاری اطلاق می شود که از نظر شأن و آگاهی طبقاتی به سنت ها تعلق دارند.مانند بازاریان و اصناف. طبقه متوسط جدید گروهی از جامعه است که در نتیجه شهرنشینی، توسعه آموزش، و رشد ادارات و صنایع مدرن شکل گرفته است. این طبقه شامل کارمندان، متخصصان و دانشگاهیان است، سبک زندگی شهری و مصرف‌گرایی دارد و ارزش‌هایی مانند فردگرایی، مشارکت اجتماعی و مدنی را ترویج می‌کند.طبقه متوسط جدید، دربرگیرنده کارمندان،دانشگاهیان،تکنسین ها است. 

در مجموع تاریخ معاصر ایران بیشتر روایتگر تحولات اجتماعی و سیاسی از دید طبقه متوسط سنتی بوده است.حتی روشنفکران برجسته‌ای مانند علی شریعتی و جلال آل احمد نیز نمایندگان همین طبقه محسوب می‌شوند.این مسئله سبب شده تا کمتر تحولات طبقه متوسط جدید در مقالات علمی،سینما و ادبیات مورد توجه قرار بگیرد. 

سریال تاسیان سعی کرده است تا این بار به سراغ تاریخ از دید طبقه متوسط جدید رفته و حال و هوای این طبقه در دهه پنجاه را روایت کند. طبقه ای که در آن سال ها به بسته بودن فضای سیاسی نقدهای جدی داشت و از این رو سعی می کرد تا رویدادهای مختلف مانند شب های گوته را به فرصتی برای نشان دادن نارضیاتی خود تبدیل کنند. 

این سریال می خواهد نشان دهد که بخش قابل توجهی از نقدهای طبقه متوسط جدید به فضای دهه 50 حال و هوای سیاسی و نه فقط اقتصادی داشته است.به عنوان مثال این طبقه خواهان افزایش مشارکت سیاسی و اجتماعی بوده اما در عمل فضا برایش فراهم نشده است. می توان در همین رابطه به دیالوگ شوهر عمه شیرین اشاره کرد که در گفت و گو با یکی از افراد رده بالای ارتش این مسئله را به نوعی عنوان می کند. 

دغدغه افزایش مشارکت سیاسی و اجتماعی در طبقه متوسط جدید سبب شد تا در سریال تاسیان برگزاری شب های گوته نشان داده شده است.پاییز۱۳۵۶ کانون نویسندگان ایران با همکاری انستیتو گوته،ده شب شعر و سخنرانی در باغ سفارت آلمان برگزار کرد که به شب‌های شعر گوته معروف‌اند. بیش از ۶۰ نویسنده و شاعر در این شب‌ها علیه فضای اختناق و سانسور حاکم، شعر خواندند و سخنرانی کردند. 

 البته سریال تایسان بحران های هویتی بخشی از طبقه متوسط جدید را هم روایت می کند.آنجایی که نازنین بیاتی (در نقش مریم سامان) به دوستش می گوید که شما وقتی کاری می خواهید انجام دهید مدام می گوید ان شالله اما ورد زبانتان واژه های مارکسیستی است! 

سریال تاسیان بر طبقه متوسط جدید متمرکز است؛طبقه‌ای که نقشی کلیدی در فرایند مدرنیته ایران ایفا کرد.این طبقه که با گسترش شهرنشینی،توسعه نظام آموزشی،رشد صنایع و ادارات دولتی شکل گرفت، حامل سبک زندگی، ارزش‌ها و خواسته‌هایی متفاوت از طبقه متوسط سنتی بود.توجه به این طبقه برای درک تحولات اجتماعی و سیاسی ایران ضروری است، چراکه بسیاری از دگرگونی‌های مدرن، از سبک زندگی تا مشارکت در تغییرات سیاسی، با نقش‌آفرینی آن‌ها رقم خورده است.