اروپا نتواند منافع ایران را تامین کند، بی ثباتی در منطقه بر امنیت اروپا اثر میگذارد
سید کمال خرازی با اشاره به این که ایران تلاش کرده نقشی ثباتآفرین در منطقه و در حوزه پیرامونی خود داشته باشد، اظهار کرد: اگر اروپا نتواند منافع ایران را در قالب برجام تامین کند، دلیلی برای ماندن در برجام وجود ندارد
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان که در بنیاد مطالعاتی آلمانی کوربر درباره نقش منطقهای جمهوری اسلامی ایران سخنرانی میکرد، اظهار کرد: اگر به نقشه ایران نگاه کنیم و یا آن را در ذهن خود مجسم کنیم، مشاهده خواهیم کرد که حوزه پیرامونی ایران را میتوان به چهار منطقه شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تقسیم کرد که هر کدام از این مناطق دارای مشترکات فرهنگی، تاریخی و سیاسی با ایران هستند و به نحوی تحت تأثیر تمدن ایرانی قرار داشتهاند .
وی افزود: نزدیک به ۴۰ سال است که از وقوع انقلاب اسلامی در ایران میگذرد. در این ۴۰ سال هر کدام از این مناطق جغرافیایی با مسائل و رخدادهایی روبرو بودهاند که بر ایران نیز اثر داشته است و یا ایران در مقابله با اشغالگری، حفظ تمامیت ارضی و ثبات کشورهای منطقه بر محیط پیرامونی خود تأثیر گذاشته است .
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان با اشاره به نقش منطقهای ایران و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری متقابل آن را در سه مقطع زمانی دهه اول، دو دهه میانی و بالاخره دهه چهارم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: ایران در دهه اول با دو رویداد منطقهای مهم روبرو بود. اشغال افغانستان توسط شوروی سابق و دیگری اشغال بخشهایی از خاک ایران توسط رژیم صدام . اشغال افغانستان نه تنها بر کشورهای همسایه این کشور تأثیر گذاشت، بلکه دیگر کشورهای منطقه و بینالمللی را برای مقابله با نیروهای شوروی وارد این معرکه کرد. غرب به رهبری آمریکا و با کمک پاکستان و کشورهای عربی خلیج فارس به سازماندهی نیروهای تندرو عرب اقدام کرد تا به جنگ با نیروهای شوروی بپردازند. نتیجه این اقدام تشکیل سازمان القاعده و آموزش نیروهای عرب-افغان و بعدا تأسیس طالبان بود که عواقب ناگواری دربرداشت .
خرازی همچنین بیان کرد: در این میان ایران نیز مخالف اشغال افغانستان توسط شوروی بود و امام خمینی (ره) صریحا در برابر آن موضع گرفت و از مردم افغانستان خواست بپا خیزند و با نیروهای شوروی به مبارزه بپردارند، ایران اقدام غرب و متحدان منطقهای آن را در سازماندهی نیروهای تندرو اسلامی خطرناک میدانست و لذا کمکهای خود را در حمایت از مجاهدین افغان همچون احمدشاه مسعود متمرکز کرد. ایران به خوبی میدانست که حمایت از گروههای تندرو عواقب خطرناکی برای امنیت کشورهای دیگر دربر خواهد داشت و لذا پس از خروج نیروهای شوروی از خاک افغانستان شاهد انتقال این نیروها به شمال آفریقا و ظهور تروریسم تکفیری در الجزایر، مصر و برخی دیگر از کشورهای منطقه بودیم که جنایات زیادی را در پی داشت .
وی ادامه داد: در همین برهه صدام حسین با حمایت کشورهای عربی، به ویژه عربستان و کویت به ایران حمله کرد و همه قواعد جنگی را با بمباران موشکی شهرها، استفاده از سلاحهای شیمیایی و حمله به کشتیهای بازرگانی زیر پا گذاشت، ولی ایران در عین دفاع از خاک خود و بیرون راندن متجاوزان عراقی تلاش کرد جنگ را به نحوی مدیریت کند که به سایر نقاط از جمله کشورهای حامی عراق کشانده نشود و موجبات بیثباتی کل منطقه فراهم نشود. به طور کلی ایران در دهه اول پس از انقلاب اسلامی بهرغم اوضاع غیرقابل کنترل در شرق و غرب کشور تلاش کرد از سرزمین خود دفاع و از گسترش تروریسم و بیثباتی در منطقه جلوگیری کند .
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان در ادامه اظهار کرد: در دهه دوم و سوم ما شاهد فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در شمال ایران و اشغال کویت و جنگ بعدی خلیج فارس در جنوب بودیم. این دو حادثه تحولات عظیمی را در سطح منطقه و جهان در پی داشت. با فروپاشی شوروی ۹ کشور جدید در شمال ایران به وجود آمد. جمهوری فدراتیو روسیه، سه کشور جدید در قفقاز یعنی ارمنستان، آذربایجان و گرجستان و ۵ کشور ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان در آسیای مرکزی. ایران از جمله اولین کشورهایی بود که در حمایت از ثبات منطقه، جمهوریهای مزبور را به رسمیت شناخت، گرچه میتوانست بر برخی از آنها به دلایل تاریخی ادعا داشته باشد .
وی یادآور شد: برخی از این جمهوریهای نوظهور در سالهای اول تأسیس خود با بحرانهای جدی روبرو شدند و روسیه با بحرانهای داخلی از جمله بحران جمهوریهای خودمختار مسلمان، به ویژه چچن مواجه شد. ایران که ریاست سازمان همکاری اسلامی را برعهده داشت برخلاف برخی از کشورهای اسلامی چون عربستان که به نیروهای تندرو چچنی کمک میکردند، تلاش کرد بیطرفی خود را حفظ و با سفر به منطقه به برقراری آرامش در منطقه داغستان کمک کند .
خرازی ابراز کرد: در قفقاز نیز درگیری بین آذربایجان و ارمنستان بر سر جمهوری خودمختار قرهباغ شدت یافت. ایران بسیار تلاش کرد این درگیری کنترل شود و با وجود آنکه آذربایجان از ایران انتظار داشت از کشور مسلمان آذربایجان در برابر ارمنستان دفاع و به این معرکه کشانده شود، نقش یک میانجی بیطرف را برای جلوگیری از بیثباتی بیشتر منطقه و حل معضل قرهباغ از طریق گفتوگو برعهده گرفت.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی همچنین گفت: در درگیریهای داخلی تاجیکستان بین دولت و نهضت اسلامی تاجیکستان نیز که بسیار خونین بود، ایران توانست پس از چند سال تلاش، دو طرف را بر سر میز مذاکره بنشاند و آرامش را به تاجیکستان برگرداند، ولی متأسفانه اخیرا دولت تاجیکستان این توافق تاریخی را زیر پا نهاده است. ایران در مشکلات داخلی مربوط به قرقیزستان نیز نقش کمککنندهای را برعهده داشت. بدین ترتیب، از زمان فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای مزبور، ایران سعی کرده با دولتهای این منطقه روابطی عاری از تنش و براساس احترام متقابل و همکاری داشته باشد .
وی در ادامه با اشاره به حمله صدام به کویت و مقابله نیروهای منطقهای و بین المللی با عراق گفت: با اینکه کشورهای عربی خلیج فارس از جمله کویت در جنگ عراق علیه ایران حامی رژیم صدام بودند و کمکهای بیدریغی به صدام کردند، اما ایران اشغال کویت توسط عراق را محکوم و از آوارگان کویتی در خاک خود پذیرایی کرد. متأسفانه نقش سازنده ایران در آزادسازی کویت و نیز کمک به نیروهای ائتلاف برای سرنگونی طالبان نه تنها مورد قدردانی غرب قرار نگرفت، بلکه بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا ایران را در محور شرارت قرار داد .
خرازی با بیان اینکه در دهه اخیر بزرگترین رخداد منطقه بهار عربی بود، خاطرنشان کرد: این حادثه که امیدی در دل مردمان منطقه برای رسیدن به حکومتهایی عاری از فساد و دیکتاتوری به وجود آورد، خیلی سریع به ناامیدی تبدیل شد. دخالت قدرتهای خارج از منطقه و برخی از کشورهای منطقه برای تغییر دولتهای منطقه باعث شد که شاهد درگیری، بیثباتی، کودتا، گسترش تروریسم، جنگ داخلی و حتی به خطر افتادن تمامیت ارضی کشورهای منطقه باشیم.
وی تصریح کرد: بعضی از کشورهای جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان، امارات و قطر با حمایت از گروههای تندروی سلفی و تکفیری به بیثباتی در این کشورها دامن زدند و در کشورهایی که مردم خواستار آزادی و تشکیل حکومتهای برخاسته از اراده مردم بودند، با حمایت از کودتا چون در مصر و حمایت نظامی از حکومتهای قبیلهای غیرمردم سالار مانند بحرین و حتی مداخله نظامی آن طور که امروز در یمن شاهد هستیم، دامنه بحرانهای منطقه را گسترش دادند .
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان اظهار کرد: دخالت نیروهای خارجی در لیبی، سوریه، بحرین و یمن منجر به شکاف و بیثباتی شدیدی شد که متاسفانه هنوز ادامه دارد. اشتباه مربوط به افغانستان در حمایت از تندروهای سلفی و تکفیری در بهار عربی نیز تکرار شد. در افغانستان با حمایت از گروههای تندرو، سازمانهای القاعده و طالبان به وجود آمد و در بهار عربی داعش، النصره و جیش الاسلام و امثال آن که خیلی وحشیتر و خونخوارتر از طالبان بودند. ایران برخلاف بسیاری از کشورهای منطقه و خارج از منطقه همواره بر اصلاحات داخلی به دست مردم هر کشور تأکید دارد، زیرا هرجا نیروهای خارجی دخالت کردهاند به درگیری و جنگ داخلی منجر گردیده است. از جمله در بحرانهای لیبی، سوریه، یمن و بحرین که نتیجه دخالت نیروهای خارجی است .
خرازی تاکید کرد: ایران با مداخله نیروهای خارجی در لیبی و توسل به زور برای سرنگونی قذافی مخالف بود و امروز شاهدیم که عملا این کشور به دو بخش تقسیم شده است، درگیری و جنگ داخلی بین دو طرف ادامه دارد و گروههای تروریستی فعالاند. در سوریه نیز ایران مرتبا هشدار میداد که حمایت از گروههای تندرو سلفی و تکفیری به شکلگیری گروههای تروریستی منجر خواهد شد. تشکیل داعش و النصره و جیش الاسلام نتیجه کمکهای میلیاردی کشورهای منطقه و خارج از منطقه از این گروهها بود .
وی ادامه داد: با تشکیل گروههای تروریستی در سوریه و عراق و خطر سقوط دولتهای مزبور به دست این تروریستها، ایران به درخواست دولتهای مستقر در سوریه و عراق به مقابله میدانی علیه گروههای مزبور پرداخت. اگر کمک ایران به سوریه و عراق نبود قطعا دمشق، بغداد و اربیل سقوط میکردند و حتی مرزهای ایران و شهرهای مرزی ایران در خطر قرار میگرفت، زیرا نیروهای داعش تا ۴۰ کیلومتری مرزهای ایران پیشروی کرده بودند. از سوی دیگر، بدون تردید اگر ایران به کمک دولتهای سوریه و عراق نشتافته بود، امروز اروپا نیز بیش از وضعیت فعلی با خطر تروریسم روبرو بود .
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی همچنین بیان کرد: به هر حال، با شکست داعش اختلافات داخلی کردی-عربی در سوریه و عراق افزایش یافت. در سوریه مناطق کردنشین با حمایت آمریکا خواستار استقلال شدند و در عراق حکومت اقلیم کردستان با برگزاری رفراندوم داعیه استقلال کردستان عراق را در سر داشت که میرفت به یک جنگ داخلی تبدیل شود. در اینجا درایت و میانجیگری ایران بود که این بحران را کنترل کرد و امروز احزاب کردی عراق که روزی خواهان استقلال بودند، بیش از گذشته در پارلمان عراق نماینده دارند .
خرازی با اشاره به این که ایران برخلاف عربستان در لبنان نیز نقش ثباتآفرین داشته است، گفت: عربستان با فراخوانی و توقیف نخست وزیر لبنان زمینه درگیری داخلی در لبنان را فراهم کرد که خوشبختانه با وساطت فرانسه و مواضع مدبرانه مقامات لبنانی به خصوص رئیس جمهور لبنان و دبیرکل حزب الله با شکست روبرو شد، به طوری که در انتخابات اخیر لبنان شاهد کمترین تنش بودیم و احزاب و گروههای مختلف بدون اینکه یکدیگر را به تقلب متهم کنند با آرامش نتیجه انتخابات را پذیرفتند و رئیس مجلس و نخست وزیر انتخاب شد .
وی افزود: جنگ یمن و تجاوز نظامی عربستان و امارات به این کشور فقیر خود داستانی تراژدیک و شرمآور است. آیا مردمی که ۱۲۰۰ سال تحت عنوان حکومت زیدیه در یمن حکومت میکردهاند و هم اکنون حدود ۴۰درصد جمعیت این سرزمین را تشکیل می دهند، حق ندارند خواهان سهمی از قدرت در حکومت یمن باشند و باید اینگونه سرکوب شوند.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از ابتدای بحران از گفتوگوهای یمنی - یمنی حمایت کرده و حتی با کمک اروپائیان خواستار مذاکره برای حل این بحران شده است، ولی متأسفانه عربستان سعودی و امارات به تجاوزات خود که منجر به کشته شدن هزاران زن و کودک و انسان بیگناه و نابودی تأسیسات زیربنایی و خانه و کاشانه مردم بی دفاع یمن شده است، ادامه میدهند و مدعی هستند حکومت در صنعا را آنها باید تعیین کنند و حوثیها نباید دخالتی در آینده یمن داشته باشند .
وی در ادامه اظهار کرد: همان طورکه ملاحظه میکنید ایران تلاش کرده است نقشی ثبات آفرین در منطقه و در حوزه پیرامونی خود داشته باشد و این در حالی است که برخی از کشورهای منطقه که از حمایت قدرتهای فرامنطقهای نیز برخوردارند با حمایت مالی و تسلیحاتی از گروههای تندروی سلفی و تکفیری و آموزش آنها در داخل و خارج از کشور نقش بیثبات کننده خود را به اثبات رساندهاند .
خرازی ابراز کرد: البته، این پایان ماجرا نیست و بحرانهای شدیدتری برای این منطقه حساس که اروپا در همسایگی آن قرار دارد، پیشبینی میشود. امروز شاهدیم که دولت فعلی آمریکا به رغم امضای توافق مهم بینالمللی برجام و تأیید آن در شورای امنیت سازمان ملل که میتواند نقش مهمی در ثبات و آرامش منطقه داشته باشد، از این توافق خارج شده و کشورهای منطقه را به جنگ و درگیری تحریک میکند.
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان خاطرنشان کرد: البته ایران تاکنون تلاش کرده به تعهدات خود درقبال برجام پایبند باشد، اما اگر اروپا نتواند منافع ایران در قالب برجام را تأمین کند، دلیلی برای اینکه ایران در برجام بماند، وجود نخواهد داشت و این حادثه میتواند به دامنه بحرانهای این منطقه بیفزاید و موجبات بیثباتی بیشتر را در منطقه فراهم سازد که بیتردید بر امنیت اروپا نیز بیتأثیر نخواهد بود .
انتهای پیام
منبع: ایسنا
15