چگونه در هنگام حوادث مشکل اصلی مصدوم را تشخیص دهیم؟

آموزش کمک‌های اولیه یکی از ضرورت‌های مهم در زندگی همه افراد است. امروزه توصیه می‌شود که همه اصول کمک‏های اولیه را یاد بگیرند، زیرا این احتمال وجود دارد که هر فرد در طول زندگی خود به‌طور ناگهانی و پیش‌بینی نشده در ‏شرایطی قرار بگیرد که مجبور باشد برای نجات جان خود و دیگران اقدامات سریع و اولیه را انجام دهد.

بسیاری از صدمات و ‏آسیب‌ها نیاز به مراقبت‌های پزشکی ندارند و تنها با دانستن کمک‌های اولیه می‌توانید به خود و اطرافیانتان کمک کنید.

باید علت آسیب دیدگی مصدوم یا بیماری وی همچنین تعداد مصدومان را نیز مشخص کنید. پس از آن‌که صحنه ‏را بررسی کردید، شروع به ارزیابی خود مصدوم کنید. در این مرحله باید شرایطی را که جان مصدوم را تهدید می‌کند (مانند ‏انسداد راه هوايي، اشكال در تنفس و نارسايي گردش خون) پيدا كرده و آنها را برطرف کنید. ارزیابی سریع مصدوم بسیار مهم ‏است، زیرا ممکن است مصدوم به دلیل شرایط اضطراری که دارد در دقایق اول جان خود را از دست بدهد مگر آن‌که سریع مشکلش ‏را برطرف کنید. تعيين نوع آسيب يا بيماري نيز بخشي از ارزيابي اوليه است. در ادامه بررسي مصدوم، به معاينه و شرح حال ‏پزشكي بپردازيد. در طي اين مراحل اطلاعات مربوط به نوع بيماري و آسيب، شدت آن و مناسب‌ترين راه كمك‌رساني و نيز ‏اطلاعات جزيي از آسيب مصدوم (مانند قوزك دردناك، خون دماغ) يا شكايت اصلي‌تر (مانند درد قفسه سينه، خارش پوست) ‏به دست مي‌آيد. در قسمت دوم اصول کمک‌های اولیه به صورت دقیق به بررسی ارزیابی اولیه و ثانویه در مصدوم می‌پردازیم.‏

بیشتربخوانید

ارزیابی ثانویه و مراحل آن

در صورتی که خطری مصدوم را تهدید نمی‌کند، ارزیابی اولیه را انجام داده‌اید و نیازی به اقدامات حفظ حیات ندارید؛ ارزیابی تکمیلی را با عنوان ارزیابی ثانویه انجام دهید، تا اطلاعات بیشتری از شرایط مصدوم به دست آورید. اگر مصدوم از مشکل خاصی شکایت دارد، اول آن را بررسی کنید، همچنین باید علایم حیاتی مصدوم مانند هوشیاری، تنفس و نبض را نیز بررسی کنید.

اهداف شما
١- پرسیدن شرح کامل حادثه از مصدوم و حاضران در صحنه
٢- انجام معاینه بالینی با بررسی وضع مصدوم از طریق دیدن، لمس‌‌کردن، شنیدن یا بوییدن
٣- بررسی علایم حیاتی مصدوم شامل تنفس، نبض و درجه حرارت
١ - گرفتن شرح حال بیمار

علایم نشانه‌ها
علایمی که در بیمار مشاهده می‌کنید و نشانه‌هایی که از او می‌شنوید را بررسی کنید.
حساسیت
آیا به دارو، مواد خوراکی یا ماده خاصی حساسیت دارد؟
داروی مصرفی
آیا داروی خاصی را مصرف می‌کند؟
سابقه بیماری
آیا پیش از این هم دچار این مشکل شده است؟
آخرین خوراکی
آخرین ماده که به صورت خوراکی مصرف کرده است، چه بوده و چه زمانی؟
حادثه
چه اتفاقی افتاد؟ چه زمانی؟ کجا؟ چگونه؟ و چه مدت طول کشیده است؟

معاینه قفسه سینه و شکم
قفسه سینه را از لحاظ وجود هرگونه زخم یا حرکت غیرطبیعی بررسی کنید. از مصدوم بخواهید نفسی عمیق بکشد و ببینید آیا قفسه سینه در هر دو طرف به‌طور یکنواخت و متقارن منبسط می‌شود. اگر این‌طور نیست، نشان‌دهنده آسیب در قفسه سینه است. وجود سرفه یا خس‌خس سینه ممکن است نشان‌دهنده آسم باشد. دنده‌ها را از نظر وجود تورم، بدشکلی یا حساسیت به لمس بررسی کنید. شکم را از نظر وجود زخم، کوفتگی و تورم بررسی کنید. هر گونه حساسیت به لمس یا سفتی در ماهیچه‌های شکم (نشانه‌های آسیب اعضای داخلی) را بررسی کنید. لباس مصدوم را از لحاظ وجود علایم بی‌اختیاری ادرار یا خونریزی از منافذ بدن و لگن را از نظر وجود هرگونه بدشکلی بررسی کنید.

بررسی درد در ناحیه پشت
اگر مصدوم از درد شدید ناحیه پشت یا اختلال در حرکت، بی‌حسی و سوزن‌سوزن‌شدن در اندام‌ها شکایت دارد، به آسیب ستون‌فقرات مشکوک شوید و او را حرکت ندهید.

بررسی بازو و دست
وجود هرگونه خونریزی، کوفتگی، تورم یا بدشکلی را بررسی کنید. از مصدوم بخواهید مفاصل مختلف دست خود را حرکت دهد.
به دنبال جای تزریق و وسایل هشدار پزشکی باشید. به رنگ ناخن انگشت او دقت کنید، اگر آبی بود، نشان‌دهنده اشکال در گردش خون یا آسیب ناشی از سرماست.

بررسی ساق و پا
وجود هرگونه خونریزی، کبودی، تورم یا پزشکی را بررسی کنید. از مصدوم بخواهید مفاصل مختلف پاهایش را حرکت دهد. به رنگ ناحیه روی پا و انگشتان دقت کنید، اگر آبی‌رنگ باشد، نشان‌دهنده اشکال در گردش خون یا آسیب ناشی از سرماست.

معاینه سر و گردن
دست‌ها را به آرامی روی سر مصدوم حرکت دهید. اگر مشکوک به آسیب گردن هستید، دقت داشته باشید تا سر را تکان ندهید. هر گونه نشانه‌ای از خون، تورم یا فرورفتگی در جمجمه که همگی نشانه‌های شکستگی جمجمه‌اند را جست‌وجو کنید. در کنار هر یک از گوش‌های مصدوم صحبت و پاسخ او را بررسی کنید. مراقب خروج هرگونه خون، مایع زرد رنگ از گوش و بینی باشید، این علایم شکستگی جمجمه هستند. وجود هرگونه خونریزی، کبودی، تورم یا جسم خارجی در چشم را بررسی کنید. از مصدوم بپرسید آیا به خوبی می‌بیند. مردمک‌های چشم مصدوم را از نظر تقارن و پاسخ‌دهی به نور بررسی کنید، اگر نامتقارن باشند، نشان‌دهنده بالابودن فشار مغزی است. وجود هرگونه خونریزی، کبودی و تورم در اطراف دهان را بررسی کنید. با بو کردن بازدم مصدوم در نزدیک دهان، بوی غیرطبیعی آن را تشخیص دهید. یقه‌ لباس را باز کنید و وجود سوراخ در راه هوایی که از عمل جراحی باقی مانده است یا گردنبند هشدار پزشکی را بررسی کنید. از مصدوم بپرسید، آیا دردی در ناحیه گردن دارد. استخوان‌های گردن را از نظر وجود بدشکلی معاینه کنید.

ارزیابی اولیه و مراحل آن
ارزیابی اولیه مصدوم شامل مراحل زیر است: ‏

‏ ارزیابی اولیه شامل بررسی خطر احتمالی برای خودتان و مصدوم، بررسی هوشیاری و تنفس مصدوم است.‏
‏ بررسی صحنه
‏ آیا شما یا مصدوم در معرض خطر هستید؟ بله: ابتدا امنیت خود و سپس صحنه حادثه را فراهم کنید. وقتی صحنه حادثه امن ‏است به مرحله بعد بروید.‏
‏ بررسی هوشیاری مصدوم
‏ بررسی هوشیاری: در بزرگسالان و کودکان او را صدا کنید و به آرامی به شانه‌هایش بزنید. در شیرخواران او را صدا و به آرامی به ‏کف پاهایش ضربه بزنید. آیا پاسخی وجود دارد؟ بله: مصدوم را دقیق‌تر بررسی کنید. هرگونه آسیب را بررسی کنید و در صورت ‏نیاز با اورژانس تماس بگیرید. ‏
‏ بررسی تنفس مصدوم ‏
تقاضای کمک، باز کردن راه هوایی و بررسی تنفس. آیا مصدوم به‌طور طبیعی نفس می‌کشد؟ بله: صدمات تهدید‌کننده حیات را ‏بررسی کنید. مصدوم را در وضع بهبود قرار دهید. با اورژانس تماس بگیرید.‏
تماس با اورژانس
شروع احیای قلبی

معاینه بالینی از سر تا انگشتان پا
معاینه مصدوم از سر تا انگشتان پا به منظور بررسی آسیب‌های شدید، بسیار مهم است. ممکن است علایم و نشانه‌ها هنگام مراقبت از مصدوم تغییر کند. بررسی منظم علایم حیاتی مانند هوشیاری، تنفس و نبض، جست‌وجوی نشانه‌ها، گوش‌دادن به صحبت‌های مصدوم و احساس هر مورد غیرطبیعی استشمام بوی غیرعادی باید انجام گیرد. ضمن صحبت‌کردن و آرامش‌خاطر دادن به مصدوم تمام بدن او را معاینه کنید و هر سوالی را که به وضع او مربوط می‌شود، بپرسید.

بررسی علایم و نشانه‌های عمومی
وجود بدشکلی، زخم باز، لمس دردناک و تورم را بررسی کنید.
لمس‌کردن پوست- پوست ممکن است سرد، خمیری، داغ یا عرق‌کرده باشد.
مشاهده پوست- پوست را از نظر کبودی به‌ویژه در اطراف لب‌ها بررسی کنید.
بررسی‌کردن تنفس- تنفس ممکن است سریع، آهسته، کم‌عمق یا با زحمت باشد.
لمس‌کردن نبض- نبض ممکن است سریع، آهسته، ضعیف یا نامنظم باشد.
تعیین هوشیاری- مصدوم ممکن است خواب‌آلود، گیج یا مضطرب باشد.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980