جشن سده چیست و از کجا آمده است؟
یک باستان شناس گفت: جشن سده را به داستان کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیشدادی که یکی از پادشاهان اسطوره‌ای ایران بوده، مرتبط می‌دانند. به این جشن در شاهنامه، سروده فردوسی اشاره شده است.
در بهمن ماه جشن‌های باستانی بسیاری وجود دارد که هرکدام برگرفته از سنت و آئین‌های مردمان آن دوره است، در تمام این جشن‌ها، توجه و پاسداشت طبیعت و عناصر جهان نکته بسیار مهمی است که محور اساسی مناسبت‌ها را تشکیل میدهد. یکی از سلسله جشن‌های این ماه، جشن سده بوده که در روز دهم بهمن، برگزار می‌شود.
رؤیا اقبالی درخشان باستان شناس، در خصوص این مناسبت بیان کرد: جشن سده را به داستان کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیشدادی که یکی از پادشاهان اسطوره‌ای ایران بوده، مرتبط می‌دانند. به این جشن در شاهنامه، سروده فردوسی اشاره شده است.
وی در خصوص تاریخچه این جشن بیان کرد: بر اساس روایات به دست رسیده، هوشنگ‌شاه پیشدادی با گروهی از ملازمانش برای گردش به محلی رفته بود که ناگهان ماری جلویش ظاهر می‌شود، او هم با انگیزه دفاع از خود سنگی را برداشته و به سوی سر مار پرتاب می‌کند، آن سنگ که از نوع آتش‌زنه بوده، جرقه زده و روش مهار آتش از آن روز جشن گرفته می‌شود.
وی افزود: بر اساس آنچه که از اسطوره‌های شاهنامه برمی‌آید تا پیش از کشف آتش توسط هوشنگ‌شاه پیشدادی، آتشکده‌ها وجود داشته‌اند و از آتش استفاده می‌شده، اما راه کنترل و مهار آتش، از زمان جشن سده اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه از نظر گاه‌شماری و تقویمی این جشن صد روز بعد از زمستان بزرگ (یکم آبان‌ماه در گاه‌شماری اکنون ایران) برگزار می‌شده است، ادامه داد: بیشتر افراد فکر میکنند که «سده» یک جشن زرتشتی بوده و به خاطر آتشی که در آن روشن می‌شود، با پیروان این آئین ارتباط پیدا می‌کند، اما واقعیت این است که جشن سده با همین نام در کرمان برگزار می‌شود و سال‌هاست که زرتشتی و مسلمان از اول تا آخر در برپایی آن شرکت میکنند.
وی خاطر نشان کرد: سده یک جشن ملی است که در زمان آل زیار توسط مسلمانان برگزار می‌شده و هنوز هم در بخش‌های دیگری از کشور، با همین نام یا با نام‌های مشابه برپا می‌شود.
این باستان‌شناس در خصوص نحوه برگزاری این جشن، اظهار کرد: از پنج بهمن، گروهی از مردم دور هم جمع شده و در محلی که از قبل برای برگزاری جشن آماده شده، هیزم و چوب‌های خشک را روی هم کپه میکنند.
وی با اشاره به اینکه روز برگزاری جشن ده بهمن‌ماه است، تصریح کرد: عده‌ای مردم دورهم جمع شده و آتش را روشن می‌کردند، در بین زرتشتیان، روشن کردن آتش به این منوال انجام می‌شود که عده‌ای از جوانان مشعل به دست، پشت سر موبد به راه می‌افتند و بعد از سه بار گشتن دور توده هیزم آن را روشن میکنند.
وی عنوان کرد: توده هیزم آن‌قدر زیاد بوده که تا حدود یک‌ساعت سوختن آن طول کشیده و افراد را گرم کند.
این باستان‌شناس اضافه کرد: اصل این جشن، برپایی آتش بوده و هیچ مراسم خاص دیگری در این شب اجرا نمی‌شده است.
منبع: باشگاه خبرنگاران
1980
جشن سده جشنی باستانی که هرساله در استانهای یزد وکرمان و بعضی از استانها هم جوار برگزار می شود بیشتر دربین عشایر بزرگان دور آتش جمع می‌شوند شروع مراسم جا ی آتش شنهای مخصوصی میریزند روی آنها هیزم فراوان روی هم قرار میدهد واتش میزنند تا نیمه شب دور آتش می‌نشیند نیمه شب دل آتش را باز وشنها را کنار میزنند خمیری که از قبل آماده کردنددر زیر شنها قرار میدهند که به آن کوماچ میگویند درون کوماچ مهره می گزارند تا نزدیک سحر کوماچ میپزه سحر کوماچ راتقسیم میکنند مهره به هر کسی افتاد باید کتک بخورد چونکه اون باعث شده باران کم بیاد وقتی بزرگ ایل دستورکتک زدن مقصر با تورنا راداد بعد از زدن چند ضربه یکی از ریش سفیدان ایل می آید وزمانت می‌کند که بزودی باران می‌بارد ومراسم با شادی به پایان می‌رسد