رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور اعلام کرد
تیلاپیا مهاجم و خطرآفرین برای محیط زیست/80 درصد صید صیادان شادگان تیلاپیا است
رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور گفت: کارهای تحقیقاتی انجام می‌شود که ماهی تیلاپیا را که موسسه بین‌المللی IUCN به عنوان ماهی مهاجم معرفی کرده، از جمعیت ماهیان استان خوزستان حذف کند.
سالانه حدود ۱۲ هزار تن ماهی تیلاپیا به ارزش ۲۰ میلیون دلار وارد کشور می‌شود و این سوال مطرح است که آیا می‌توان این ماهی را در کشور پرورش داد و از خروج ارز از کشور جلوگیری کرد؟ اگر نه موانع آن در کشور چیست؟
چند مسئله درباره پرورش ماهی تیلاپیا در کشور مطرح است. نخست اینکه این ماهی مهاجم است و بیم آن می‌رود که تهدید جدی برای آبزیان بومی کشور باشد. دوم اینکه گونه‌ای از این ماهی همه چیز خوار است و برخی برای استفاده از آن تشکیک وارد می‌کنند.
سیمین دهقان رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور اعلام کرد که تیلاپیا یک نوع ماهی مهاجم است و اولین بار در تابستان ۱۳۹۰ در آب‌های کارون توسط پرسنل تحقیقات شیلات شناسایی شد اما محیط زیست همواره درباره صدور مجوز تولید و پرورش این ماهی‌ها مقاومت نشان می‌دهد و البته این مقاومت به حق است چرا که گونه مهاجم تیلاپیا اگر به محیط زیست وارد شود می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری را وارد کند.
وی ادامه داد: ایران ارتباطات آبی و مرز مشترک با کشورهای همسایه از طریق آب‌های کرخه، کارون و انشعابات آبی دارد و احتمال اینکه این ماهی از طریق این آب‌ها وارد کشور شده باشد بسیار زیاد است.
دهقان درباره مهاجم بودن گونه تیلاپیا تأکید کرد که IUCN انجمن بین‌المللی حفاظت از طبیعت تیلاپیا را جزو سرگونه مهاجم قرارداده است.
رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور گفت: در سال‌های گذشته چالش‌های زیست محیطی، تغییرات اقلیمی و دخالت‌های انسانی در بهره‌برداری‌ها و از جمله سدسازی‌ها باعث شده تا شرایط برای تولید آبزیان بسیار دشوار باشد و از آنجا که ماهی‌های تیلاپیا سازگاری بسیار بالایی به شرایط محیطی دارند در کشور به شدت افزایش یافتند به طوریکه در حال حاضر صیادان ما در منطقه شادگان از ۱۰ کیلوگرم صیدی که می‌کنند ۸ کیلوگرم آن مربوط به ماهیان تیلاپیا است.
وی ادامه داد: ماهیان تیلاپیا به شرایط تنش‌های محیطی، شوری و گرما سازگاری بسیار وسیع دارند و در سال‌های گذشته توانسته‌اند جمعیت خود را افزایش دهند.
از رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور درباره پروژه‌های تولید تیلاپیا در کشور سوال شد و گفت:کارشناسان معتقدند که گونه‌های مهاجم تیلاپیا می‌تواند به گونه‌های بومی داخل کشور آسیب وارد کند و به همین دلیل مجوزهای پرورش این نوع ماهی کاملاً سختگیرانه و بسیار معدود است به طوریکه تنها در استان‌های یزد و سمنان به دلیل اینکه به آب‌های آزاد راه ندارند مجوز پرورش داده شده است و گونه‌هایی که مجوز داده‌اند گونه«نیل» است که نسبت به دو گونه دیگر خسارت کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر ۵۶ کشور جهان از ماهی تیلاپیای بومی یا معرفی شده تولید می‌کنند و از نظر تولید ماهی تیلاپیا پس از ماهیان کپور و سالمون جایگاه سوم را در جهان دارد.
از رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور سوال شد که اگر این ماهی مهاجم تهدیدی برای محیط زیست است چطور در ۵۶ کشور جهان تولید شده و جایگاه سوم تولید را در جهان دارد، گفت: به هر حال دنیا همواره برای توسعه در کنار تهدید عادت کرده و البته در پرورش ماهی تیلاپیا اقدامات خاصی انجام داده‌اند تا گونه‌های مهاجم‌تر را از بقیه ماهی‌ها حذف کنند. حذف ماهیان تیلاپیای مهاجم یک مقوله علمی است و آنها طی سال‌ها توانسته‌اند اثرات خسارت‌زایی آنها را کمتر کنند.
دهقان گفت: سه گونه تیلاپیا به نام‌های زیلی، نیل و آبی در کشور وجود دارد که نوع نیل آن در استان‌های یزد و سمنان پرورش می‌یابند.
دهقان ادامه داد: برای حذف ماهی‌های مهاجم تلاش می‌کنند تا روی پرورش ماهیان نر متمرکز شوند تا زاد و ولد آنها و امکان رهاسازی آنها در محیط‌های غیر کنترل شده کمتر شود.
وی در پاسخ به اینکه آیا در شرایط فعلی موافق تولید ماهی تیلاپیا در داخل کشور برای افزایش تولید محصولات غذایی هستید، گفت: اگر در چارچوبی که سازمان شیلات تعیین می‌کند و احتیاط‌های لازم رعایت شود در شرایط بحران آب و کمبود آب که الان در کشور وجود دارد می‌تواند به عنوان یک گونه جایگزین پرورش داده شود.
وی گفت: همه دنیا با توسعه کنار می‌آیند و می‌خواهند از اکوسیستم‌های آبی خودشان حداکثر استفاده را بکنند و مطمئناً در پرورش ماهی تیلاپیا ترفندهایی به کار می‌برند که از آسیب‌زایی و خطر این ماهی کم شود.
وی گفت: ضمن اینکه مؤسسه بین‌المللی IUCN هم راهکارهایی برای حذف این ماهی مهاجم ارائه کرده است.
رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور گفت: در کشورهایی که امنیت غذایی خیلی مهم است شاید آثار اکولوژیستی آن خیلی اهمیت نداشته باشد اما باید همواره راه مسالمت‌آمیزی بین توسعه و مباحث زیست محیطی و به حداقل رساندن خطرات آن برقرار شود.
دهقان گفت: در حال حاضر پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور در استان خوزستان برنامه‌ها، پروژه‌ها و کارهای تحقیقاتی انجام می‌دهد تا با ثبت آمارها و ارقام، میزان پراکنش تیلاپیا و تأثیرات زیست محیطی آن راهکاری را برای حذف این ماهی از جمعیت ماهیان بومی استان پیدا کنند. قرار است نتایج تحقیقات ارائه شود و درباره نحوه حذف این ماهیان مهاجم در کشور تصمیم‌گیری شود.
منبع: فارس
10
