قاچاق سازمان یافته چوب از جنگل‌های زاگرس/زاگـــــــرس خُرد می‌شود
ارهبرقیها را روغن‌كاری می‌كنند و تبرها را تیز، استارت می‌زنند و با كامیون و نیسان می‌زنند به دل جاده‌های بلوط زاگرس بزرگ و می‌رسند پای درخت‌ها، دور از چشم قانون اره‌ها را برمی‌دارند و می‌افتند به جانشان.
چند دقیقه بعد نعش درخت‌ها یكی یكی بار ماشین‌ها می‌شود، نعشكش‌هایی كه رفت و آمدشان این روزها بیشتر از هر زمان دیگری در یازده استانی كه در دامنه زاگرس قرار دارند، محسوس است! ماشین‌هایی كه بارشان درخت است، درخت سربریده و محال است توی جاده به چشم كسی نیایند!
احمد مرادپور، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان یكی از مسؤولانی است كه یك بار یكی از این كامیون‌های چوب بَر را دیده؛ كامیون‌هایی كه از كف تا سقف بارشان تنه درخت بوده، دیده و همانجا زنگ زده به مدیركل منابع طبیعی این استان و گفته در جاده یك كامیون را دیده كه پر از چوب است! حتی شماره پلاكش را هم برداشته و یك گوشه یادداشت كرده تا به دست شیرزاد نجفی برساند. اما مكالمه آنها به دو جمله ختم شده، مدیر كل منابع طبیعی استان از او پرسیده این چوب‌ها جنگی بودند یا محلی و او گفته من آنها را معاینه نكرده‌ام!
با این حال مرادپور از یادش نرفته كه به رسانه‌ها بگوید این روزها سر و كله ماشین‌های حمل چوب همه جای استانشان پیدا شده و منابع طبیعی باید خیلی فعال‌تر از اینها باشد.
شیرزاد نجفی البته قاچاق چوب‌های این منطقه را انكار نمی‌كند اما معتقد است جنگل‌های زاگرس قربانی ممنوعیت برداشت از جنگل‌های شمال كشورمان شده‌اند، دلیلی كه باعث شده مورد اقبال قاچاقچیان چوب قرار بگیرند. همین دلیل باعث شده، نجفی بگوید: در قانون برنامه ششم كه برداشت چوب از جنگل‌های شمال منع شد، سودجویان به زاگرس هجوم آوردند، اتفاقی كه البته برخی كارشناسان آن را رد می‌كنند.
به گفته مدیركل منابع طبیعی لرستان دلالان به‌صورت شبانه درختان را قطع‌كرده و روزانه با چند كامیون حامل چوب‌هایی كه بیشتر از درختان باغی بوده در حال خروج از استان هستند و آنها را به كارخانه‌های شمال منتقل می‌كنند.
البته آن‌طور كه رئیس اداره منابع‌طبیعی لرستان می‌گوید قاچاق چوب از استان در شورای حفاظت لرستان مطرح‌شده و دادستان نیز دستور داده كه تمام گلوگاه‌ها و ایست‌های بازرسی كنترل شود تا هیچ خودروی حامل چوبی بدون مجوز منابع‌طبیعی حق ورود و خروج از لرستان را نداشته باشد.
حال خراب 40 درصد جنگل‌های كشور
حال درختان زاگرس خوب نیست، این نگرانی مشترك دوستداران محیط زیست است، چه آنهایی كه زاگرس نشینند و چه آنهایی كه بافاصله از این منطقه، روزگار می‌گذرانند، اما دل نگران وخامت حال زاگرس و جنگل‌هایش هستند؛ جنگل‌هایی با مساحتی حدود شش میلیون هكتار كه 40 درصد جنگل‌های كشور را شامل می‌شوند. موضوعی كه هادی كیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی هم به آن اشاره می‌كند. كیادلیری در تایید این موضوع به ما می‌گوید: حال زاگرس بسیار وخیم است و عوامل زیادی هم در این بدحالی دخیلند؛ از قاچاق چوب گرفته تا چرای دام و آتش‌سوزی و تغییر اقلیم و گردوغبار. دلایلی كه باعث شده حدود یك میلیون و 500 هزار هكتار از جنگل‌های این منطقه درگیر پدیده خشكیدگی شوند.
رئیس انجمن علمی جنگلبانی نگران است، نگران قطع حتی یك درخت، اتفاقی كه به گفته او زاگرس را هرچه سریع‌تر به بیابان شدن نزدیك می‌كند. او اما این نگرانی را نتیجه عملكرد سازمان‌های مسؤول می‌داند و می‌گوید این‌كه اكوسیستم زاگرس به‌هم خورده موضوع تازه‌ای نیست، از سال‌ها قبل هم نسبت به آن هشدار داده می‌شد، ولی متاسفانه ما در عرصه‌های مختلف مدیریتی هیچ‌وقت برای این موضوع برنامه مدون و خاصی نداشتیم.
كیادلیری نگرانی‌اش را از افزایش قاچاق چوب از منطقه هم پنهان نمی‌كند. به عقیده او اما این نیاز چوبی كشور است كه درست مدیریت نشده و برای تامینش حالا خیلی‌ها دست به دامان زاگرس شده‌اند. كیادلیری با اشاره به این موضوع می‌گوید: ما یك نیاز چوبی مشخصی در كشور داریم، چیزی حدود 13 میلیون متر‌مكعب است و چون این نیاز از هیچ طریق تامین نمی‌شود، قاچاق چوب رونق می‌گیرد.
با این حال كیادلیری بازهم به كم‌كاری سازمان‌های ذی‌ربط در این موضوع اشاره می‌كند و می‌گوید: قاچاق چوب كه مثل مواد مخدر نیست كه پنهانی انجام بشود، دیده نشود و مثلا در جیب افراد جاشود! قاچاق با كامیون و نیسان اتفاق می‌افتد، مبدأ حركت، مسیر و مقصد هم مشخص است. حالا این‌كه یك كامیون الوار از جنگل‌های زاگرس راه می‌افتد و می‌رود مازندران و همه هم می‌دانند كه قاچاق است و جلویش گرفته نمی‌شود، اصلا با منطق جور در نمی‌آید و این نشانه كم‌كاری سازمان‌های مربوطه است.
فریبرز غیبی، رئیس مركز جنگل‌های خارج از شمال كشور اما این كم كاری را قبول ندارد. غیبی روی محدودیت‌هایی دست می‌گذارد كه منابع طبیعی همیشه برای حفاظت از عرصه‌های جنگلی با آن مواجه بوده، از كمبود نیرو و امكانات گرفته تا بودجه و اعتبارات. غیبی به ما می‌گوید: هرسال بودجه‌ای كه برای رسیدگی به این موضوع‌درنظر گرفته می‌شود بسیار كم است و ما باید همین مبلغ كم را در عرصه‌های مختلف هزینه كنیم.
غیبی در ادامه به اهمیت جنگل‌های زاگرس اشاره می‌كند و می‌افزاید: جنگل‌های زاگرس بازمانده بیش از 5500 سال پیش هستند و از آسیب‌های زیادی جان سالم به دربرده‌اند، به‌خصوص در سال‌های اخیر كه با افزایش جمعیت مردم، نیازهای معیشتی آنها مثل نیاز به سوخت، علوفه و... هم افزایش پیدا كرد و با تغییر اقلیم و وقوع ریزگردها از سال87 به بعد، فشار بیشتری به این عرصه‌های جنگلی وارد شد.
مردم هم كمك كنند
رئیس مركز جنگل‌های خارج از شمال كشور می‌گوید: چون قیمت چوب افزایش پیدا كرد، نظر قاچاقچیان و سودجویان به جنگل‌های زاگرس جلب شد.
با این‌كه غیبی از شدت گرفتن كنترل مبادی ورودی و خروجی جنگل‌های زاگرس و بازرسی محموله‌های چوب در نقاط مختلف این منطقه برای مقابله با این حجم قاچاق خبر می‌دهد، اما برای سامان گرفتن این موضوع دست به دامان مردم عادی می‌شود و از آنها می‌خواهد هرجا محموله چوبی را دیدند، شماره ماشین را بردارند و به شماره امداد جنگل و مرتع یعنی 1504 گزارش بدهند تا ما كنترل بیشتری روی این قضیه داشته باشیم.
افزایش تقاضا برای چوب
زنگ خطر قاچاق چوب در جنگل‌های زاگرس به صدا درآمده است، زنگ خطری كه از قلع و قمع و تاراج درختان جنگلی زاگرس توسط قاچاقچیان خبر می‌دهد. بهانه‌ای كه باعث می‌شود پای حرف‌های سعدی نقشبندی مدیركل منابع طبیعی استان كردستان بنشینیم. نقشبندی هم با تایید افزایش قاچاق چوب در این منطقه به ما می‌گوید: یكی از مشكلات موجود این است كه تقاضا برای محصولات خام در كارخانجات كاغذسازی، ام.دی.اف‌سازی و محصولات چوبی در یك‌سال اخیر بالا رفته است. به طور طبیعی هرجایی كه تقاضا برای یك كالایی وجود داشته باشد قیمت آن هم بالا می‌رود.
در سنوات گذشته یك قسمتی از محصول خام مورد‌نیاز كارخانجات چوب و مصنوعات چوبی و كاغذسازی ما از خارج وارد می‌شد، یك قسمتی در قالب بهره‌برداری از جنگل‌های شمال تامین می‌شد و یك قسمتی هم از طریق زراعت چوب در استان‌های زاگرسی تامین می‌شد، اما حالا به خاطر این‌كه برای همه این موارد محدودیت‌هایی ایجاد شده، طبعا دلالان به فكر جایگزینی ارزان آن افتاده‌اند و درنتیجه با تجاوز به عرصه‌های جنگلی استان‌های زاگرسی، آمار قاچاق چوب در این منطقه را بالا برده‌اند.
مدیركل منابع طبیعی استان كردستان در ادامه از فعالیت‌های سازمان متبوعش برای جلوگیری از این سوءاستفاده‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: ما برای رسیدگی به این موضوع از طریق استاندار و فرماندار از دهیاران و شوراها كمك خواستیم تا مردم را در این عرصه‌های جنگلی هوشیارتر كنند. علاوه بر این گلوگاه‌های حركت قاچاقچیان را هم شناسایی كردیم و با مستقر كردن نیروهای حفاظت در این مناطق در نهایت طی سه ماه آبان تا دی، محموله 800 كامیون و نیسان را بازرسی كردیم كه از این تعداد، محموله نزدیك به 400 ماشین مربوط به درخت بید بود كه بدون استثنا همه این 300تن به مراجع قضایی تحویل شد.
منبع: جام جم
1981
