حقایقی جالب درباره غبار ستاره‌ای مرده پیش از تولد خورشید!

شهاب‌سنگ‌ها فقط کمیاب‌تر از سنگ‌های قدیمی بر روی زمین نیستند، بلکه نگاه دقیق به آن‌ها می‌تواند داستان‌های شگفت‌انگیزی از زمان باستان در فضا و سیارات از دست رفته را برای ما بازگو کند. یکی از این داستان‌ها به تازگی از یک قطعه شهاب‌سنگ کشف شده در قطب جنوب کشف شده است که حاوی دانه‌هایی به جا مانده از انفجار ستاره‌ای پیش از ظهور خورشید است.

از نظر کیهان‌شناسی، خورشید یک ستاره نوجوان است که تنها حدود ۴.۶ میلیارد سال سن دارد! نسل‌های بسیاری از ستارگان قبل از خورشید به دنیا آمده، زندگی کرده و قبل از تولد خورشید درگذشته‌اند و به ذرات جهان کمک کردند تا مواد تشکیل دهنده ستارگان و سیاره‌های جدید را بسازند.

دانه‌های گرد و غبار به جا مانده از آن دوره را به ندرت می‌توان امروزه یافت، اما زمانی که آن‌ها را بیابیم می‌توانند ما را از گذشته فضا مطلع کنند.

"پیر هائنکور" نویسنده اصلی این مطالعه جدید می‌گوید: چنین دانه‌هایی ما را در شناخت ساختمان اولیه منظومه شمسی و چگونگی شکل‌گیری آن کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین به ما یک تصویر مستقیم از شرایط یک ستاره در آن زمانی که این دانه شکل گرفته بود می‌دهند.

در حال حاضر محققان یک دانه منحصر به فرد و عجیب متعلق به دوران قبل از تولد خورشید در یک شهاب‌سنگ قدیمی پیدا کرده‌اند. تیم تحقیقاتی با استفاده از میکروسکوپ‌های یونی و الکترونی، دانه کشف شده به نام "LAP-۱۴۹" را در سطح اتمی بررسی کرد و مشخص شد که به طور عمده از گرافیت تشکیل شده است. این دانه باستانی دارای سطوح بسیار بالایی از یک ایزوتوپ کربن به نام ۱۳C بود که منجر به این دریافت شد که متعلق به یک نو اختر است.

یک نو اختر (Nova) یک انفجار است که توسط یک کوتوله سفید در یک سیستم ستاره دوتایی اتفاق می‌افتد. اگر این دو خیلی به هم نزدیک شوند، کوتوله سفید می‌تواند مواد ستاره شریکش را بجود و در نهایت با یک انفجار بزرگ، مجدداً عناصر شیمیایی جدیدی را در سطح وسیع پخش کند.

"هائنکور" می‌گوید: ایزوتوپ کربنی که ما در "LAP-۱۴۹" یافتیم بیش از ۵۰ هزار بار غنی شده است و این شواهد آزمایشگاهی بیشتری را نشان می‌دهد که دانه‌های غنی از کربن و اکسیژن حاصل از نو اختر به تشکیل منظومه شمسی ما کمک کرده‌اند.

اما این دانه حتی عجیب‌تر از این است. تجزیه و تحلیل آن همچنین نشان داد که یک ناخالصی سیلیکات با اکسیژن بالا درون آن قرار دارد که هرگز تاکنون در این نوع دانه دیده نشده است.

"هائنکور" افزود: یافته ما یک نگاه اجمالی به فرآیندی است که ما هرگز نمی‌توانیم آن را بر روی زمین شاهد باشیم. ما در حال حاضر می‌دانیم که دانه‌های گرد و غبار چگونه در نو اختر شکل می‌گیرند و حرکت می‌کنند و و در نهایت طرد می‌شوند. ما می‌دانیم که دانه‌های کربنی و سیلیکاتی می‌توانند در یک نو اختر شکل بگیرند. چیزی که در مدل‌ها پیش‌بینی شده بود، اما هرگز تاکنون در یک نمونه دیده نشده بود.

محققان قادر به تخمین دقیق سن "LAP-۱۴۹" نیستند، چرا که این نمونه بسیار کوچک بود، اما اشیای بزرگ‌تر با طبیعت مشابه می‌توانند به این سوال پاسخ دهند.

این اولین بار نیست که محتویات غیرمعمول در یک شهاب سنگ داستان‌های جالب توجهی را نشان می‌دهد. اخیراً دانشمندان یک قطعه از سیارک را کشف کردند که یک دنباله‌دار را خورده بوده است. این سنگ موسوم به "هیپاتیا" (Hypatia) نیز ممکن است متعلق به پیش از تولد خورشید باشد، در حالی که کریستال‌های آبی کوچک در یک سنگ فضایی دیگر از سال‌های جوان‌تر بودن ستاره ما حکایت می‌کنند. این تحقیق در مجله Nature Astronomy منتشر شده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980