غم‌نامه دریاچه ارومیه/ مرگ خاموش ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا / چرا دولت ‌بودجه احیای دریاچه ارومیه را "کاهش" داد؟

سال‌های دهه شصت و هفتاد، دغدغه بالا آمدن آب دریاچه ارومیه به یکی از چالش های جدی دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تبدیل شده بود، اما در دهه هشتاد و نود، مهمترین چالش دو استان مهم شمالغربی کشور، پایین آمدن آب دریاچه و کاهش شدید حجم آب دریاچه بود، به طوری که حتی احتمال ایجاد طوفان های نمکی و تخلیه برخی شهرها در صورت تداوم روند خشکی دریاچه به گوش رسید.

در این میان، آقای حسن روحانی به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در سال 92، با سفر به این منطقه، وعده احیای دریاچه ارومیه را داد و در اولین نشست کابینه دولت یازدهم، تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه را به تصویب رساند.

دولت روحانی در این مدت، اقداماتی را در منطقه آغاز کرد که لایروبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه، تغییر الگوی کشت محصولات آب بر و تلاش برای انتقال آب بین حوزه ای از جمله این اقدامات است اما کارهای بر زمین مانده زیادی باقیمانده ولی ستاد احیای دریاچه ارومیه هم به عنوان ستاد پیگیری کننده امورات این بخش، تعطیل شد و عملا کارهای آغاز شده پس از بارش باران‌های سال گذشته و افزایش حجم و وسعت دریاچه ارومیه تعطیل شد.

اقداماتی از جمله اشتغال جایگزین، بهره برداری از تصفیه خانه های فاضلاب شهری در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، انتقال آب از «کانی سیب» سردشت به دریاچه ارومیه و... جزو تعهداتی است که ناقص باقی مانده و سهم حق آبه ای که قرار بود به این دریاچه سرازیر شود، بلاتکلیف باقی مانده است.

در دولت اول روحانی، عیسی کلانتری مسئولیت ستاد احیا را بر عهده گرفت و در دولت دوم روحانی هم با تکیه زدن بر مسند معاونت ریاست جمهوری، ستاد احیا کمرنگ تر شد و در نهایت به تعطیلی کشیده شد.

ستاد احیا تعهداتی برای دستگاه های اجرایی ایجاد کرد که اعتبارات آن از طریق ستاد احیا تامین می شد و اکنون دستگاه های اجرایی از جمله وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو و... زیر بار تعهدات باقی مانده اند و پروژه ها به سختی به اتمام خواهد رسید.

هرچند عیسی کلانتری این موضوع را رد کرد و گفت: ستاد احیا یک ستاد هماهنگ کننده بود و بودجه از طریق دستگاه ها باید تامین شده و پروژه ها به اتمام برسد، اما کلانتری توضیح نداد که اعتبارات میلیاردی ستاد احیا در کجا هزینه شده و اکنون که اعتبارات آن با تعطیلی ستاد به صفر رسیده، تکلیف پروژه های نیمه تمام چیست؟

آخرین آمار وضعیت دریاچه ارومیه که مربوط به 25 آذر 99 است را فرهاد سرخوش، نماینده ستاد سابق احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی اعلام کرد. بر اساس این آمار، تراز دریاچه 1271.23 است که در مقایسه با مشابه سال گذشته که 1271.25 بود کاهش را نشان می‌دهد.

وسعت دریاچه نیز هم اکنون به دو هزار و 776 کیلومترمربع رسیده در حالی که وسعت آن در مشابه سال گذشته که دو هزار و 794 کیلومترمربع بود و سال گذشته از وضعیت بهتری برخوردار بود.

در سال گذشته حجم آب موجود دریاچه ارومیه سه میلیارد و 29 میلیون مترمکعب بوده که این مقدار در سال جاری با کاهش پنج میلیون مترمکعبی به سه میلیارد و 24 میلیون مترمکعب رسیده است.

این آمار و ارقام در حالی است که هنوز با تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه که به معنی احیای کامل دریاچه است، حدود 2 متر فاصله داریم و باید بر روی این سه میلیارد مترمکعب آب موجود دریاچه، بیش از 9 میلیارد مترمکعب دیگر هم اضافه شود تا عملیات احیا نهایی شود اما عملا با اعتبار درنظر گرفته شده برای این دریاچه در بودجه سال 1400، حدود 498 میلیون تومان است، در حالی که برای اجرای پروژه‌های نرم‌افزاری و ادامه راه نجات دریاچه ارومیه به اعتبارات بیشتری نسبت به بودجه تعیین شده نیاز است.

دولت در حالی بودجه احیای دریاچه ارومیه را به حداقل ترین حالت ممکن رسانده که حتی پس از رسیدن دریاچه به تراز اکولوژیک که برای سال 1406 وعده داده شده، باید هرساله بودجه‌های مشخصی برای حفظ دریاچه ارومیه درنظر گرفته شود که اگر در این زمینه کوتاهی صورت گیرد دریاچه مجدد با خطر روبه‌رو خواهد شد.

تاکنون اعتباری حدود 6000 میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است اما بودجه 1400 کمتر از 0.5 میلیارد تومان است و پروژه های نمیه تمام همچنان باقی خواهد ماند و به چالش جدی استان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه تبدیل خواهد شد.

منبع: تسنیم

68