عبور از رودخانه با سیم بکسل برای رفتن به مدرسه درختی

کلاس توی دامنه کوه و زیر درخت برگزار می‌شود، تا من برسم بچه‌ها آتش به پا کرده‌اند و مشغول گرم کردن خودشان هستند.
ان شاءالله اسم ایذه خوزستان را که شنیده اید، روستای «کنگرو» چطور؟ حتما نشنیده اید. شنیده اید؟ مدرسه درختی چی؟ مدرسه خشتی و گلی نه، مدرسه ای که روی تخته سنگ و زیر سایه درخت برگزار می شود.
می توانید اسمش را مدرسه تخته سنگ هم بگذارید یا مدرسه دشت یا هرچیز دیگری که به ذهن تان می رسد. خوبی هرچیزی که سر و شکل ندارد، این است که قابلیت نامگذاری های مختلفی دارد. خب پل کابلی چطور؟ منظورم آن گرگر های معروف نیست که ظاهرا نقش پل را بازی می کند و به کابل بسته می شود و انگشت بعضی ها را هم قطع می کند. گرگر اگر انگشتت را هم قطع کند بالاخره امید داری بقیه بدنت را به آن طرف رود برساند. اینجا در کوهستان «بلوط» کنگرو تنها یک کابل لخت و عور می بینید که باید از آن آویزان شوید و از روی رود بگذرید و به امید بازوها خودتان را به کلاس درس برسانید.

مسعود سعادتی معلم این مدرسه بلوطی می گوید: «هر روز برای رسیدن به روستا باید خودم را با ماشین به پشت سد «گدارلندر» یا همان سد مسجد سلیمان برسانم. از آنجا به بعد با قایق می روم سمت کوهستان، یک ساعت هم پیاده روی دارم تا برسم به کلاس که توی دامنه کوه و زیر درخت برگزار می شود. تا من برسم بچه ها آتش به پا کرده اند و مشغول گرم کردن خودشان هستند.» آقای معلم اینها را که می گوید مدام بغضش را فرو می خورد تا صدایش نلرزد.

چند روزی است عکس ها و فیلم هایی از معلم و دانش آموزان این روستا در کلاس درس و درحال عبور از سیم بکسل دست به دست می شود. نمی دانم تصویر مادر معلق بین زمین و آسمان را دیده اید یا نه که کودک شش ساله اش از گردن او آویزان است. دست های کودک هنوز آنقدر جانی ندارد که عرض رودخانه را طی کند اما این دلیل خوبی برای کلاس نرفتن نیست. او بازوهایش را دور گردن مادر محکم حلقه می کند و منتظر می ماند تا بگویند بپر پایین رسیدی؛ اما امان از روزی که باران ببارد و آب رودخانه بالا بیاید گاهی به خود کابل هم می رسد. آن وقت است که باید قید کلاس را زد.

سعادتی دو سالی است که معلم مدرسه درختی است. مدرسه ای که در آن حتی از سقف و دیوار گلی و بخاری نفتی هم خبری نیست و دانش آموزانش در این روزهای سرد لا به لای بلوط زار کوهستان درس می خوانند. سلطانی دانشجوی دکترای ادبیات در لرستان است و هر دوهفته یک بار این مسیر دشوار را تا ایذه و روستای کنگرو طی می کند و شب ها در اتاق سنگی که با کمک دانش آموزان سرهم کرده زندگی می کند. باور کنید من هم نمی دانم قهرمان این داستان کیست؛ معلم مدرسه، دانش آموزان یا مادری که بچه اش را با آن همه مشقت سر کلاس درس می نشاند؟ تلفنی با سلطانی حرف می زنم و فعلا هیچ دسترسی به دانش آموزانی که از آن طرف رود می آیند و مادری که بچه اش را به این سو می رساند، ندارم. قول می دهم تلاش کنم پیش از چاپ با آن یکی قهرمان داستان هم حرف بزنم.

گرگر های معروف نیست که ظاهرا نقش پل را بازی می کند و به کابل بسته می شود و انگشت بعضی ها را هم قطع می کند. گرگر اگر انگشتت را هم قطع کند بالاخره امید داری بقیه بدنت را به آن طرف رود برساند

سعادتی می گوید: «۱۰ سال قبل با وجود اینکه همه می گفتند رشته حقوق یا رشته دیگری که بشود پول خوبی از آن درآورد انتخاب کنم اما از آنجا که خودم در خانواده عشایری بزرگ شده ام و در همین مدارس زیر درختی درس خوانده ام، تصمیم گرفتم وارد تربیت معلم شوم و به بچه های روستا درس بدهم. سال ها در روستاهای مختلف تدریس کرده ام و این امکان هم برای من وجود داشت که برای ادامه تدریس یک شهر را انتخاب کنم اما سرنوشت مرا به روستای کنگرو و تخت پروین از توابع شهرستان اندیکا کشاند؛ جایی که داشتن کمترین امکانات برای ۲۰ خانوار ساکن آن چیزی عجیب و آرزویی بلند پروازانه است. اینجا خبری از جاده نیست و وقتی هم جاده نباشد هیچ امکاناتی نیست.»

سعادتی دو سال است به روستای بختیاری نشین کنگرو آمده اما متاسف است که با این همه مشقت بچه های روستا تا کلاس ششم می توانند درس بخوانند و بعد از آن ناچار باید ترک تحصیل کنند: «باران که می بارد، رودخانه های منطقه طغیان می کنند. البته اهالی چیزی برای از دست دادن ندارند. تنها سرمایه زندگی شان دام است. با این همه دلخوشی شان این است که بچه ها درس بخوانند و بتوانند زندگی شان را تغییر دهند.»

از او می پرسم چرا کلاس را آن طرف رودخانه برگزار نمی کنی؟ می گوید: «آن طرف رودخانه روستای تخت پروین است و من باید به دانش آموزان هردو روستا درس بدهم.۱۰ دانش آموز اهل کنگرو و دو دانش آموز هم اهل آن طرف هستند که یکی شان اول ابتدایی است و با مادرش می آید و برمی گردد، یکی هم ششم است که خودش می آید. تنها راه ارتباطی بین دو روستا همین سیم بکسل باریک است که روی رودخانه کشیده اند.»

می گوید گاهی لوازم بچه ها توی آب می افتد: «تا بچه ها این طرف برسند، نفسم بند می آید. پارسال کیف یکی از بچه ها افتاد توی آب و با بدبختی توانستیم دوباره برایش کتاب و دفتر تهیه کنیم. داد می زدم کیف را ول کن بیا فدای سرت. بچه از غصه کیف آن بالا خشکش زده بود. این منطقه پربارش است؛ پارسال به خاطر باران و سیل ۲ تا ۳ ماه بچه ها نتوانستند سر کلاس حاضر شوند و مدرسه تعطیل شد. برای همین هر روز دعا می کنند باران نیاید. مشکل بعدی اردیبهشت ماه است که فصل کوچ عشایر می رسد و بچه ها باید همراه خانواده کوچ کنند تا اوایل پاییز دوباره بر گردند.»

تا آخرین دقایق تلاش می کنم با قهرمانان دیگر این داستان گفت و گو کنم؛ چند بار صدای الو الوی آقای معلم می آید و هر دو روستا از دسترس خارج می شود. اما هنوز صدایش در سرم می پیچد. زیر درختی ایستاده و رو به دوربین می گوید: «خوب است مسئولان پیش از اعلام جشن پایان مدارس خشت و گلی، فکری هم به حال مدارس زیر درختی بکنند.» بعد او را دم در کلبه سنگی اش می بینم که نشسته و دارد لپ یکی از دانش آموزانش را می کشد. لای سنگ های کلبه هیچ ملاتی نیست طوری که می شود با یکی دو لگد خرابش کرد. سقف هم چند تکه حلبی است و کمی سنگ و کلوخ که باد نبرد.

در تصویر بعد آقای معلم را می بینم که در سیاه چادر یکی از اهالی نشسته و با تکه ای نان ساج و پنیر پذیرایی می شود. مرد خانه همسفره اوست و زن آن طرف تر درحال بافتن چیزی با نخ های خوشرنگ آبی. آن طور که سلطانی می گوید بزرگترین عشق خانواده ها همین درس خواندن بچه هاست. آنها عاشق آموختن هستند و برایش از جان مایه می گذارند.

توی یکی از فیلم ها بچه ها دور آتش جمع شده اند و درحالی که دست ها را رو به شعله های سرکش گرفته اند، با صدایی به سرزندگی رود و پژواک کوهستان می خوانند:

خوب و عزیزی ایران زیبا

پاینده باشی ای خانه ما

من دوست هستم با شهرهایت

با کوه و دشتت با نهرهایت

منبع: ایران

66