برای کاهش رفتارهای قلدری در دانش‌آموزان، والدین را آموزش دهید
یافته‌های یک پژوهش حاکی از آن است که آموزش مدیریت والدین و تغییر شیوه والدگری آن‌ها تاثیر چشم‌گیری در بروز رفتارهای قلدری فرزندان دارد و باعث کاهش این نوع رفتارها می‌شود.
پدیده قلدری یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که مدارس با آن مواجه هستند. قلدری؛ رفتارهای پرخاشگرانه، مکرر و عمدی است که توسط فرد قلدر در برابر هم‌سالان ضعیف‌تر انجام می‌شود.
رفتارهایی مثل کتک زدن، هل دادن، لگد زدن به عنوان قلدری فیزیکی محسوب می‌شوند و رفتارهایی مانند فحاشی، تحقیر، رنجاندن، محروم‌سازی فرد از وارد شدن به گروه دوستی، نادیده‌گرفتن، طرد کردن، شایعه‌سازی و دروغ گفتن درباره قربانی، تبعیض نژادی و سوء استفاده جنسی در دسته قلدری‌های کلامی و عاطفی قرار می‌گیرند. همچنین گاهی از ابزارهایی مثل موبایل، کامپیوتر و... در جهت قلدری استفاده می‌شود.
خانواده و نظام تربیتی والدین نقش مهمی در مشکلات رفتاری کودکان دارد. اگرچه نقش والدین در رفتارهای قلدری کودکان و دانش‌آموزان بسیار مهم است، در مدارس یا مراکز مشاوره توجه زیادی به آموزش رفتارهای والدین برای پیشگیری و کاهش این نوع رفتارها توجه زیادی نمی‌شود.
با توجه به اهمیت این موضوع پژوهشگران گروه روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز، در مطالعه‌ای تاثیر برنامه آموزش مدیریت والدین را بر رفتارهای قلدرانه دانش‌آموزان بررسی کردند.
منصوره بهرامی و شهرام واحدی به همراه همکارانشان در گروه روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز در این پژوهش مشارکت داشتند.
در این مطالعه دانش‌آموزان پسر ۱۰ تا ۱۲ ساله پایه تحصیلی چهارم و پنجم دبستان شهر کرج در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ مورد بررسی قرار گرفتند. از میان مدارس این شهر، سه مدرسه و از هر مدرسه دو کلاس به صورت تصادفی انتخاب شد.
برای انجام این مطالعه ۱۸۰ دانش‌آموز از طریق پرسش‌نامه از نظر قلدری و تنظیم هیجانی مورد بررسی قرار گرفتند. ۳۶ نفر از دانش‌آموزانی که در پرسش‌نامه قلدری نمره بالاتری گرفته بودند، برای بررسی‌های بیشتر وارد مطالعه شدند.
این دانش‌آموزان به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. با همکاری مدارس و آموزش و پرورش از والدین دانش‌آموزان گروه آزمایش خواسته شد که در جلسات مداخله‌ای به مدت ۹ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای شرکت کنند. پس از این برنامه دانش‌آموزان هر دو گروه مجدداً از طریق پرسش‌نامه بررسی شدند.
در جلسات آموزش والدین مباحثی مثل شناسایی ویژگی‌های قلدری و انواع سبک‌های والدگری، روش‌های افزایش رفتار مطلوب و تکنیک‌های تعامل مثبت، تکنیک‌های دستور دادن و اطاعت از خواست والدین، تکنیک‌های کاهش رفتار نامطلوب، تنظیم هیجان و شناخت و مدیریت رفتارهای مرتبط با هیجان، تکنیک شناخت هیجان و رفتار از یکدیگر، تکنیک‌های آرام‌سازی کودک، آموزش مهارت همدلی برای تقویت روابط اجتماعی و دوستی کودک، به صورت تئوری و عملی مطرح شد.
پس از بررسی نتایج به دست‌آمده، مشخص شد که آموزش مدیریت والدین باعث کاهش مولفه‌های قلدری دانش‌آموزان شده است. به گفته پژوهشگران این مطالعه: «کودکان قلدری کردن را از طریق مشاهده و تقلید رفتار افراد الگو به‌ویژه کسانی که روابط نزدیک با آن‌ها دارند، یاد می‌گیرند. چون افراد الگو، رفتارهای خشونت‌آمیز را قبول و تقویت می‌کنند».
در این پژوهش از طریق آموزش والدین، فرزندان یاد گرفتند مشکلات هیجانی خود را کاهش دهند و تنظیم هیجانی سازش‌یافته در آن‌ها تقویت شد. همچنین فرزندان یاد گرفتند که در موقعیت‌های مربوط به وقایع قلدری، راهکارها و رفتارهای موثری در پیش بگیرند.
پژوهشگران این مطالعه با توجه به فراوانی بالای رفتارهای قلدری در بین دانش‌آموزان دوره ابتدایی و متوسطه پیشنهاد می‌کنند که برنامه آموزشی مدیریت والدین به عنوان یکی از دوره‌های آموزشی هفتگی یا ماهانه، به طور منظم برای والدین دانش‌آموزان در مدارس کشور برگزار شود.
نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی در فصل‌نامه «سلامت روان کودک» منتشر شده است.
منبع: ایسنا
70
