انتقال آب شیرین به دریاچه ارومیه، معامله‌ای با حیات انسان هاست

دکتر بهروز ساری صراف با بیان این‌که در سال ۹۸ با افزایش بارندگی احساس می‌کردیم که دریاچه ارومیه پر از آب خواهد شد، گفت: با افزایش بارندگی و تصور اینکه دریاچه پر از آب می‌شود، بودجه‌ی ستاد احیا تقریبا قطع شد در حالی که در سال ۱۴۰۰ حتی به نزدیکی مرحله‌ی تثبیت نیز نرسیدیم.

وی با اشاره به تراز دریاچه‌ی ارومیه در سال‌های مختلف، گفت: ستاد احیا در راستای احیای دریاچه در این مدت کار کرد ولی چون قدرت اقلیم  و بحث‌های مدیریتی، بحثی فراتر از قدرت ستاد احیا بوده و تنها خیزش کمی از سال ۹۴ به بعد در نمودار تراز آب دریاچه صورت گرفته است.

 رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز بیان کرد: در سال ۱۳۷۴ دریاچه‌ی ارومیه در بهترین حالت خود قرار داشت ( با دارا بودن بیش از سی میلیارد مترمکعب آب) که به تدریج با احداث سدهای بی رویه، آب به دریاچه نرسید و با همزبانی خشکسالی و کمبود بارندگی، آب آن  در سال ۱۳۹۴ به پایین‌ترین حد خود رسید (حدود یک میلیارد متر مکعب).

وی ادامه داد: دریاچه‌ها همواره مشخص کننده‌ی وضعیت اقلیمی منطقه هستند، هر چقدر آب دریاچه بیشتر باشد، نشانگر وضعیت مطلوب بارش نیز است. ( بدون دخیل دادن عوامل مدیریتی ) .

وی ادامه داد: بخشی از آب دریاچه مستقیما از طریق باران و بخشی نیز از طریق رودخانه‌ها  تامین می‌شود، ولی زمانی که آب رودخانه‌ها منحرف شده و به دریاچه نمی‌رسد قطعا با بی آبی دریاچه مواجه خواهیم شد.

صراف با بیان این‌که طبق نمودار سری زمانی درجه حرارت در  شهر تبریز  از سال ۹۰ تا ۹۹،  هر سال در مجموع افزایش دما داشته‌ایم، گفت: طی سال‌ها، روند دمای هوای تبریز رو به افزایش بوده است، دولت با برنامه‌های اجرایی خود و مردم با فرهنگ مصرفی خود ، همگی در افزایش این گرما موثر بوده‌اند.

وی با بیان این‌که براساس نمودار بارش‌ها در طی سال‌های اخیر، بارش بالای ۴۰۰ میلی متر و بارش زیر ۲۰۰ میلی متر نیز در آذربایجان شرقی، ثبت شده است، گفت: اگر میانگین بارش‌های آذربایجان را در طول سال‌ها، ۲۸۰  میلی متر در نظر بگیریم،  خشکسالی زمانی صورت می‌گیرد که  بارش‌ سالانه  کم‌تر از ۲۸۰ میلی متر باشد .طبق نمودار، بارش‌های شهر تبریز در پنجاه سال اخیر ، در سال ۲۰۲۰  ، ۲۸۰ میلی متر بارش در تبریز  ثبت شده است در حالی که دو سال قبل ، بارش‌ها بیشتر بوده و به ،۳۶۰ میلی متر  هم رسیده بود.

وی با بیان این‌که زمانی که در مسایل طبیعی بیماری رخ می‌دهد راه حل آن به سادگی رفع بیماری انسانی نیست، گفت: اکنون دریاچه‌ی ارومیه مریض شده است پس راه حل درمان به غیر از پیشگیری است تاکنون همه به پیشگیری تاکید داشتند ولی کسی به پیشگیری توجه نکرد و دریاچه بیمار شد، نباید انتظار داشته باشیم که این دریاچه‌ی بیمار به راحتی به حالت اولیه بازگردد.

 مسئولان با چه تدبیری آب شیرین رودخانه‌ها را به آب شور دریاچه اضافه می‌کنند!؟

رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز با بیان این‌که مسئولان با چه تدبیر و عقلی  آب شیرین رودخانه ها را به آب شور دریاچه اضافه  می‌کنند؟، ادامه داد: مصرف بی رویه‌ی آب شیرین و ته کشیدن آبخوان‌ها و سفره آب های زیرزمینی، برای نجات دریاچه، قطعا حیات ما را خاتمه می‌دهد با این اقدام نمی‌توان دریاچه را نجات داد چراکه دریاچه در سطح وسیعی گسترده شده و دوباره برای تبخیر آب آماده می‌شود.

وی ادامه داد: با تبخیر آب شیرین منتقل شده به دریاچه به بیچارگی بی نهایت در ذخیره‌ی منابع آبی رسیده‌ایم، متاسفانه رد پای سیاست در تمامی مباحث زیست محیطی کشور دیده می‌شود و بیشتر مسیولان بیشتر برای اینکه در دوره‌ی خود کارنامه‌ و عملکرد خوبی از خود نشان دهند چنین اقداماتی انجام می‌دهند.

صراف با تاکید بر اینکه کارشناسان کشور  در مسائل زیست محیطی  با تاکید به مباحث توسعه پایدار کار نمی‌کنند، افزود: طی چند سال اخیر واژه‌هایی مانند مهندسی، کارشناسی و قانون به اندازه‌ای به هم ریخته است که لازم است تا یک متخصص فرهنگ، تعریف درستی از این واژه‌ها ارائه دهد. اکنون واژه  قانون به قدری مخدوش شده است که  نمی توان حد و مرز یک کار قانونی و غیر قانونی را براحتی تشخیص داد ،بعنوان  مثال با پرداخت جریمه می توان یک اقدام غیرقانونی در ساخت و ساز را تبدیل به یک کار قانونی کرد  که در اینصورت می توان گفت قانون الان بیشتر در حیطه  توانمندان و  قدرتمندان است نه در خدمت صاحبان حق .

سدها را روستاییان نساخته‌اند بلکه کارشناسان و مهندسان، بدون در نظر گرفتن مباحث توسعه پایدار ایجاد کرده اند

وی با تاکید بر اینکه احداث سدهای بی رویه، تخریب کننده‌ی دریاچه و منابع آبی شده‌اند، افزود: سدها را روستاییان نساخته‌اند بلکه  کارشناسان و مهندسان، بدون در نظر گرفتن مباحث توسعه پایدار ساخته‌اند، کار مهندسی، کار عدد و رقم است در حالی که مهندسان در ساخت پروژه‌ای مانند سد باید تمامی جوانب را در نظر بگیرند و این امر نیز باید توسط قانون گذار رعایت شود تا تحت تاثیر مسائل سیاسی و اقتصادی قرار نگیرد.

رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز با بیان این‌که همه باید باور کنیم که در یک محدوده‌ی نیمه خشک زندگی می‌کنیم، گفت: اکنون طبیعت از بذل و بخشش خود تقریبا منصرف شده است. با امید به روزهای پر باران و خوب باید این دوره را با حفظ اکوسیستم و گونه‌های حیاتی سپری کنیم اگر بخواهیم مانند ۵۰ سال پیش که بارندگی خوب‌بود و جمعیت کمی وجود داشت، زندگی‌کنیم باید سطح فرهنگی و زندگی اشراف گونه‌ی خود را تغییر دهیم و بدون توجه به صدای پای بی آبی و هوای نامساعد برای زیست، زندگی نکنیم‌ قطعا اگر اب، خاک و هوای خود را از دست دهیم هیچ منبع دیگری نمی‌تواند جای آن را بگیرد.

وی تاکید کرد: مردم و مسئولان به اهمیت قطره  قطره  آب توجه کنند، کارشناسان، متخصصان، قانون گذاران و مدیران باید سهم زندگی نسل‌های بعدی را از آب و خاک و هوا در نظر بگیرند در غیر اینصورت نباید هیچ احترام کارشناسی به این افراد قائل شد. شاید حدود ۱۵ الی 20 سال بعد با مشکلات شدید زیست محیطی مواجه می‌شویم، با توجه به میانگین‌های بارش و دما، روز به روز دما بیشتر شده و بارش‌ها کم، جمعیت بیشتر و اخلاق زیستی و پارامترهای فرهنگی زیست محیطی کم رنگ تر  می‌شود و این عوامل برای نابودی حیات کافی است.