ازدواج زیاد شد

سازمان ثبت‌احوال کشور چندی پیش نتایج آخرین بررسی‌های انجام‌شده در زمینه نرخ ازدواج را اعلام کرد. این آمار براساس تفکیک استان‌ها و بر مبنای کمترین و بیشترین نرخ ازدواج ارائه شده بود. طبق اعلام سازمان ثبت احوال کشور، سمنان، البرز، اصفهان و بوشهر کمترین نرخ ازدواج را به ثبت‌ رسانده‌اند و در مقابل اردبیل، لرستان، سیستان‌وبلوچستان، خراسان‌جنوبی، کردستان، خراسان شمالی و کهگیلویه‌وبویراحمد دارای بیشترین نرخ ازدواج ثبت‌شده هستند. در این گزارش با توجه به این موضوع، دلایل قرارگرفتن استان در این تقسیم‌بندی و همچنین عوامل تأثیرگذار بر کاهش یا افزایش نرخ ازدواج در استان در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را بررسی کرده‌‌ایم.

   سیستان و بلوچستان و دلایل نرخ بالای ازدواج‌
نرخ ازدواج در سیستان و بلوچستان براساس آمار ارائه شده از اداره کل ثبت احوال کشور نسبت به سایر استان‌ها بالاتر است. مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان در این‌باره به همشهری می‌گوید: کاهش درآمد و نداشتن شغل از مهم‌ترین عوامل کاهش نرخ ازدواج در کشور است درحالی‌که سیستان و بلوچستان به‌دلیل عوامل فرهنگی و عقیدتی‌ همچنان شاهد آمار بالای ازدواج است. رضا راحت دهمرده می‌افزاید: کم‌توقعی برآمده از فرهنگ مردم منطقه موجب شده است جوانان برای تشکیل خانواده با مشکلات و هزینه‌های سنگین روبه‌رو نباشند و به‌طور کلی می‌توان گفت تجمل‌گرایی در جمعیت کلان استان برای امر ازدواج جایگاهی ندارد. به‌گفته وی، ۵۱درصد جمعیت استان را جوامع روستایی تشکیل می‌دهند که اغلب آنها به کمترین‌ها قناعت می‌کنند و همین مسئله طبق گفته‌های پیشین باعث برداشته‌شدن سد راه جوانان برای ازدواج می‌شود. در9ماه اول امسال، ۲۲هزار و ۸۹۸ ازدواج و در مقابل 2095طلاق در سیستان و بلوچستان به ثبت رسیده است. البته نباید فراموش کرد چند‌همسری و انجام ازدواج‌های شرعی یکی از عوامل افزایش نرخ ازدواج در این استان محسوب می‌شود که خود مشکلات و پیامدهای زیادی را برای استان رقم زده و موجب افزایش طلاق در سن پایین و افزایش آمار زنان سرپرست خانوار شده است.

   افزایش 18درصدی ازدواج در خراسان‌جنوبی
با اینکه ثبت ازدواج در چند سال گذشته در کشور کاهش داشته، اما بیشترین ثبت ازدواج کشور در سال گذشته نسبت به جمعیت، در خراسان جنوبی انجام شده است. در این استان میزان ثبت ازدواج 7/3درصد و میزان طلاق نیز 1/7درصد در هر هزار نفر جمعیت است. همچنین میانگین سن ازدواج در استان بین مردان ۲۷سال و در زنان ۲۲سال است. آمار ثبت ازدواج اما در خراسان‌جنوبی امسال ۱۸درصد افزایش داشته و به اعتقاد کارشناسان و مسئولان، تغییر در باورها و شیوه‌های مراسم ازدواج ناشی از شرایط کرونایی در این زمینه اثرگذار بوده است. در 3ماه نخست امسال، 2194واقعه ازدواج در استان به ثبت رسیده که از این تعداد 1473واقعه در مناطق شهری و ۷۲۱واقعه در مناطق روستایی بوده است. افزایش آمار ازدواج‌ در سال گذشته و امسال در خراسان‌جنوبی مهر تأییدی بر این ادعاست و به‌نظر می‌رسد قدرت اثرگذاری کرونا بر این مقوله از سال‌ها فرهنگسازی و آموزش در جهت تسهیل ازدواج بیشتر بوده است. کارشناسان اجتماعی دلایل افزایش ازدواج با وجود شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن را آسان‌تر‌شدن ازدواج برای جوانان عنوان کرده‌اند.

   اردبیل؛ فرهنگ سنتی و رشد 5.3درصدی ازدواج
اردبیل یکی از 7استانی است که آمار بالاتری درباره ازدواج به ثبت رسانده. آمار ازدواج این استان در سال99نسبت به سال98افزایش ۵.۳درصدی داشته است و در ابتدای امسال نیز افزایش قابل‌توجهی نسبت به سال99 را نشان می‌دهد.
البته در کنار افزایش ازدواج، طلاق نیز در این استان افزایش داشته است. در شرایطی که در دهه‌های گذشته از هر ۲۰ازدواج یک مورد به طلاق می‌انجامید، در برهه کنونی از هر 3.6ازدواج یک مورد به طلاق می‌رسد. جامعه‌شناسان علت اصلی افزایش ازدواج را فرهنگ سنتی اردبیل عنوان می‌کنند. زندگی مجردی در فرهنگ عامه مردم اردبیل پذیرفته‌شده نیست و جوانان تحت‌تأثیر نگاه اجتماعی به ازدواج سوق داده می‌شوند.  همچنین کودک‌همسری از پدیده‌هایی است که هر چند آمار ازدواج را افزایش داده، اما آسیب‌های اجتماعی زیادی در پی دارد که یکی از آنها را می‌توان طلاق زودهنگام دانست. در سال‌های گذشته طبق آمار اعلام شده 12درصد ازدواج‌ها کودک‌همسری بود که موجب ابراز نگرانی فعالان مدنی و مسئولان بهزیستی اردبیل شده است. به‌گفته یکی از جامعه‌شناسان اردبیلی، افزایش همزمان ازدواج و طلاق و وقوع بیشترین میزان طلاق در 5سال اول زندگی نشان می‌دهد  که ازدواج‌ها با شناخت و آگاهی زوجین نبوده است و باید مسئولان بیشتر از افزایش ازدواج به فکر ریشه‌یابی این مشکل باشند.

   سنت لرستانی‌ها و نرخ متغیر ازدواج
انتخاب همسر و ازدواج بین لرها بیشتر درون‌همسری است. دایره‎ همسرگزینی لرها نیز همچون لک‌ها بسیار محدود است. این محدوده در حد نظام خانواده و خویشاوندی (هُوز) و طایفه است. فردگرایی در انتخاب همسر که از طریق رسانه‌ها تبلیغ می‌شود، تأثیر چندانی بر همسرگزینی بین لرها ندارد. اغلب لرها روابط مسالمت‌آمیزی با همدیگر داشته‌اند و در عرصه‌های تجاری با هم دادوستد می‌کرده‌اند، اما روابط اجتماعی آنها به‌مراتب کمتر بوده است. در امر ازدواج، اعتقادی به برون‌همسری نداشته‌اند و الان هم بر این موضوع پافشاری می‌کنند. لرها عموما به مراسم ازدواج اعتقاد زیادی دارند و آن را به شیوه‌ای آیینی و باشکوه برگزار می‌کنند. طبق آمار رسمی، ازدواج در لرستان نسبت به سال گذشته با ثبت بیش از 8هزار واقعه طی نیمه‌اول سال در استان نیم‌درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. درحالی‌که در 2ماه اول سال این عدد نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته 46درصد افزایش را نشان می‌داد. همچنین در این مدت در استان بیش از 2هزار مورد طلاق رخ داده است. آمارهای ثبت‌شده از ازدواج در سال‌جاری، لرستان را در جایگاه نهم ازدواج میان استان‌های کشور قرار داده است.

   کردستان و افزایش ازدواج بعد از کرونا
براساس اعلام مسئولان ثبت احوال کردستان، میزان ازدواج ثبت‌شده در شش‌ماهه اول سال در این استان حدود 6960واقعه و 2153واقعه طلاق است. آمارها خبر از افزایش نرخ ازدواج طی یکی ،2سال اخیر در کردستان می‌دهد. تغییرات کمی ازدواج در سال‌۱۳۹۹ نسبت به سال قبل از آن ۱.۳۳درصد افزایش را نشان می‌دهد و این در حالی است که طلاق در این مدت در کردستان ۸.۷۸‌درصد افزایش پیدا کرده است.
شیوع کرونا و تأثیر آن بر ساده برگزار‌شدن مراسم عقد و عروسی، کاهش تجملات، افزایش وام و تسهیلات ازدواج، برگزاری آموزش‌های توجهیی و مشاوره پیش از ازدواج از سوی نهادهای مختلف، ترویج و تشویق به ازدواج ساده و آسان و... از مهم‌ترین دلایل افزایش آمار ازدواج در کردستان به نسبت سال‌های گذشته بوده است. از طرفی با نگاه به وضعیت کردستان طی سال‌های اخیر به‌دلیل شرایط خاص فرهنگی مردم این استان، طلاق یک واژه بیگانه است اما در این استان نیز در مجموع طی یکی، دو دهه اخیر به‌ویژه دهه۹۰ شاهد افزایش آمار طلاق و روند صعودی آن در این استان بوده‌ایم.

   خراسان‌شمالی؛ ثبت 9.3 ازدواج به ازای هزارنفر
خراسان‌شمالی یکی از استان‌هایی است که همیشه از نظر نرخ ازدواج نسبت به جمعیت در جایگاه‌های بالای جدول استان‌ها قرار داشته است. در آخرین خبرهای منتشر‌شده درباره نرخ ازدواج این استان اما آمده است که در نیمه‌نخست امسال، 4246مورد واقعه ازدواج در استان ثبت شد که این رقم نسبت به‌مدت مشابه پارسال ۱۰.۶درصد کاهش دارد.
با این حال و با وجود کاهش شمار ازدواج‌ها، این استان همچون سال‌های اخیر رتبه نخست نرخ ازدواج در استان‌های کشور را به‌خود اختصاص داده است، به‌طوری که امسال به ازای هر هزار نفرجمعیت استان، ۹.۳ ازدواج ثبت شده است. نکته جالب درباره این استان کاهش نرخ طلاق است، به‌طوری که طبق اعلام ثبت احوال خراسان شمالی 1014مورد طلاق در استان در شش‌ماهه امسال ثبت‌شده است که نسبت به‌مدت مشابه پارسال ۱۲.۴درصد کاهش را نشان می‌دهد. در واقع در این مدت به ازای هر هزار نفر جمعیت، ۲.۲طلاق در خراسان شمالی ثبت شده که این آمار، استان را در این زمینه در رتبه ۹استان‌های کشور قرار داده است. ازدواج در سن پایین هم میان زنان و هم میان مردان و مسائل فرهنگی را می‌توان از مهم‌ترین دلایل آمار بالای ازدواج در این استان کم‌جمعیت برشمرد.

   رتبه دهم کهگیلویه و بویراحمد در نرخ ازدواج
استان کهگیلویه ‌و بویراحمد هم از استان‌های کم‌جمعیت اما با نرخ بالای ازدواج است که توانسته رتبه دهم در این بخش را به‌خود اختصاص دهد.
مدیرکل ثبت احوال کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه نرخ ازدواج در این استان ۷.۴مورد در هزار نفر است، می‌گوید: نرخ ازدواج در کشور ۶.۴مورد در هزار نفر است و به همین دلیل وضعیت استان در این زمینه بهتر از کشور است. داوود صادقی با بیان اینکه در 8ماه امسال 4228واقعه ازدواج در استان به ثبت رسیده است، می‌افزاید: این عدد نسبت به 4843مورد ازدواج در مدت مشابه پارسال، ۱۲.۷درصد کاهش را نشان می‌دهد. نرخ طلاق در کهگیلویه و بویراحمد هم نسبت به میانگین کشوری پایین‌تر و حدود ۱.۸ در هزار نفر است، درحالی‌که این عدد در کشور ۲.۱ در هزار است. این استان رتبه‌۲۲ میزان طلاق در کشور را دارد. سطح پایین توقع، فرهنگ سنتی و قومیتی و عوامل اجتماعی را می‌توان از مهم‌ترین مواردی دانست که موجب نرخ بالای ازدواج در این استان شده است.

   البرز، رتبه سی‌ام در وقوع ازدواج
با وجود افزایش ازدواج در کشور اما البرز سال گذشته با کاهش آمار ازدواج مواجه شد، به‌طوری که نرخ ازدواج در این استان 13/1درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر، براساس آمارها در نیمه‌نخست امسال هم 7هزار ازدواج در این استان به وقوع پیوست تا فقط در 6ماه نخست سال کاهش نیم‌درصدی در نرخ ازدواج رقم بخورد، درحالی‌که در همین زمان در کشور شاهد رشد 5درصدی ازدواج بوده‌ایم. کاهش نرخ ازدواج در شرایطی در البرز رقم خورده است که این استان در وقوع ازدواج رتبه سی‌ام و در وقوع طلاق رتبه چهارم را دارد، به‌طوری که در 6ماه نخست امسال با وقوع ۴۰۵۶طلاق شاهد رشد ۱.۸درصدی در این زمینه بوده‌ایم. کاهش سالانه آمار ازدواج در کنار افزایش سالانه جمعیت جوان موجب شده است سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی البرز اعلام کند آمار جوانان بالای 20سال مجرد افزایش قابل‌توجهی یافته است. به‌گفته کارشناسان، مشکلات اقتصادی و سپس مسائل فرهنگی موجب شده است جوانان این استان رغبتی به تشکیل خانواده نداشته باشند. رشد روزافزون قیمت مسکن، هزینه بالای زندگی و نداشتن شغل مناسب برخی از دلایل اقتصادی محسوب می‌شود که جوانان البرزی را در همسایگی پایتخت از ازدواج گریزان کرده.

   سمنان؛ جمعیت پایین برای ازدواج
هرچند سمنان نیز میان استان‌هایی با کمترین نرخ ازدواج و آمار بالای طلاق قرار گرفته، اما این موضوع چندان مورد تأیید مسئولان استان نیست. آنها معتقدند که این استان هرگز در موضوع طلاق رتبه نخست کشور و در موضوع ازدواج شرایط بدی را نداشته است و طی 5سال اخیر همواره در رتبه 20کشور از نظر وقوع طلاق قرار گرفته که رتبه بدی برای یک استان محسوب نمی‌شود. سال گذشته نیز این استان از نظر آمار طلاق در رتبه22قرار گرفته بود. از نگاه مسئولان سمنان و به‌ویژه مدیران ثبت‌احوال این استان، آمارهای مربوط به طلاق باید در بازه زمانی پنج‌ساله محاسبه شود و بیان آمارهای فصلی به دلایل متعدد مانند تغییرات تقویمی قابل اتکا نیستند. نرخ طلاق در این استان در سال‌های 1395تا 1399به‌ترتیب 1.4، 2، 2، 1.7و 1.9بود. در موضوع ازدواج نیز یکی از دلایل پایین‌بودن نرخ ازدواج در این استان، جمعیت کم سمنان مطرح می‌شود. سمنان با 702هزار نفر جمعیت پس از ایلام، دومین استان کم‌جمعیت کشور است و مسئولان آن معتقدند باید در رتبه‌بندی آمارهای مربوط به ازدواج نسبت آمار به جمعیت استان محاسبه شود تا رتبه از نظر میانگین آماری مشخص شود. با این حال، نگاهی به آمار ازدواج فصل بهار امسال در کهگیلویه و‌بویراحمد و ایلام به‌عنوان 2استان کم‌جمعیت کشور نشان می‌دهد که از نظر نسبت جمعیتی نیز نرخ ازدواج در سمنان پایین است. صرف‌نظر از اینکه از نگاه مسئولان سمنان، نرخ ازدواج این استان و رتبه بین استان‌ها باید براساس نسبت جمعیتی محاسبه و اعلام شود، برخی مسائل مانند مهاجرپذیر‌بودن و مشکلات اقتصادی موجب شده جوانان آن نسبت به استان‌های با جمعیت مشابه کمتر اقدام به ازدواج کنند.

   اصفهان؛ نرخ پایین، رشد10درصدی
ازدواج جوانان در اصفهان سال‌گذشته ۱۰درصد و طلاق نیز کمتر از 5درصد نسبت به سال۹۸ افزایش داشته است. سال99 در استان اصفهان ۲۸هزار و ۱۰۰واقعه ازدواج و ۱۰هزار و ۲۷۷واقعه طلاق ثبت شد که در مقایسه با سال ۹۸ روند افزایشی داشته است. میزان رشد ازدواج اصفهان نسبت به میانگین کشوری بالاتر و در این میان فریدن، فریدونشهر، چادگان و شهرضا بیشترین تعداد ازدواج و فلاورجان، آران بیدگل و دهاقان کمترین آمار ازدواج را در استان به ثبت رسانده‌اند. افزایش 8درصدی آمار ازدواج در اصفهان در سال‌جاری هم از پیامدهای مثبت شیوع ویروس کروناست که تغییر در باورها و سنت‌های غلط به‌ویژه در بخش ازدواج را ایجاد کرد. تجمل‌گرایی و برگزاری مراسم‌ تشریفاتی در برخی خانواده‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موانع ازدواج و تشکیل خانواده در اصفهان محسوب می‌شد؛ با شیوع بیماری و تبعات و محدودیت‌های آن، سبک زندگی تغییر یافت و تشکیل خانواده (به دور از تجمل‌گرایی) شکل گرفت. کاهش هزینه‌های اقتصادی برگزاری مراسم عقد، عروسی و حواشی این موضوع برای زندگی مشترک زوجین و کاهش تنش اختلاف سلیقه خانواده عروس و داماد را در انتخاب‌ها به همراه داشت. البته این یک‌روی سکه است و روی دیگر آن، کاهش اشتغال جوانان و افزایش مشکلات اقتصادی برای بیشتر خانواده‌ها بود که این عوامل در تعدادی از خانواده‌ها مانع ازدواج شده است.

   کاهش 8.6درصدی ازدواج در بوشهر
بوشهر به همراه سمنان، البرز و اصفهان، استان‌های دارای کمترین نرخ ازدواج در کشور اعلام شده‌اند. براساس اعلام اداره کل ثبت احوال بوشهر، در 6ماه اول امسال 3205واقعه ازدواج به ثبت رسیده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 8/6درصد کاهش را نشان می‌دهد، درحالی‌که در همین مدت تعداد طلاق‌های به ثبت‌رسیده عدد‌797را نشان می‌دهد که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 2/7درصد افزایش داشته است. این آمار نشان می‌دهد که 25درصد از آمار ثبت‌شده در نیمه‌نخست امسال واقعه طلاق بوده است. در سال99نیز 6863ازدواج در بوشهر به وقوع پیوسته که این استان را در رتبه27 بین استان‌های دیگر قرار داده است. این آمار در مقایسه با سال98رشدی حدود 10/4درصدی را نشان می‌دهد. بر پایه همین گزارش در سال قبل، 2115طلاق به ثبت رسیده است که نسبت به سال98از رشد 8/9درصدی حکایت می‌کند. معاون امور توسعه پیشگیری بهزیستی بوشهر با اشاره به تأثیر جریان حاکم بر شبکه‌های اجتماعی و تغییر رویکرد سبک زندگی اسلامی می‌گوید: براساس تحقیقات متعددی که از سوی مراکز مختلف صورت گرفته، حضور در شبکه‌های اجتماعی مجازی جزو مهم‌ترین عوامل آسیب‌هایی مثل طلاق، خیانت، تجاوز به عنف و برخی دیگر از آسیب‌های اجتماعی است. مهرناز اسکندری، سختگیری خانواده در شرایط ازدواج را هم در کاهش آمار ازدواج مؤثر می‌داند و می‌افزاید: اگر ازدواج از تجملات و ولخرجی‌ها به دور باشد و انتظار والدین بیش از توان جوانان نباشد، جوانان در امر ازدواج تشویق خواهند شد.

تغییرات نرخ ازدواج در استان‌ها
سال ۱۳۹۹ در کل کشور ۴/۴۲درصد افزایش آمار ازدواج را در مقایسه با سال ۹۸ شاهد بودیم. در این بین استان خراسان جنوبی با بیشترین میزان افزایش ازدواج در سال‌۹۹ نسبت به سال قبل یعنی حدود ۱۷درصد مواجه بوده است و بعد از آن، یزد، کرمان، بوشهر و هرمزگان قرار داشتند که نسبت به سال گذشته حدود ۱۰درصد افزایش نرخ رشد ازدواج را داشته‌اند. کردستان، البرز و فارس کمترین تغییرات را در افزایش نرخ ازدواج داشته‌اند، به‌طوری که تهران با رشد منفی مواجه بوده و در 2 استان کرمانشاه و همدان نیز شاهد کاهش آمار ازدواج نسبت به‌مدت مشابه هستیم.