روایت جست وجوگران نان در طلای کثیف
عده‌ای در شهر با زباله‌گردی و تفکیک آن، نان به سفره می‌برند.
به‌طور حتم همه شهروندان آنها را در هر گوشه از شهر دیده‌اند. گونی‌هایی بزرگ و کثیف دارند که دوبرابر جثه‌های نحیفشان است و آن را از این سمت خیابان به طرف دیگر می‌کشند؛ ظاهر ژولیده با لباس‌های مندرس و دستان آلوده. هیچ‌چیزی جز پلاستیک و کارتن توجه آنها را در شهر به‌خود جلب نمی‌کند. آنها به‌دنبال همین‌ها هستند و معمولا تا کمر، خم در سطل‌های زباله مشغول تفکیک زباله‌های خشک از ترند. وقت ناهار با همان دست‌های نشسته در تلنباری از زباله غذا می‌خورند و این هم حتی برایشان مهم نیست. طی 5سال گذشته حضور آنها در شهر در هر ساعت از شبانه‌روز برای شهروندان تکراری شده است. برای شهروندان سؤال است که این‌زباله‌ها را کجا می‌برند؟ چگونه می‌برند؟ چرا مسئولان هیچ اقدامی نمی‌کنند؟ و خیلی سؤال‌های دیگر. بعضی کودک هستند و بیشتر آنها از اتباع افغان. اما برخی با روحیه مطالبه‌گر به سراغ چرایی این سؤال‌ها می‌روند، مانند آنچه در فیلم کوتاه گفت‌وگوی کسبه خیابان مهرجنوبی در منطقه8 تهران با کودکان زباله‌گرد دیدیم؛ فیلمی کوتاه که هفته گذشته در فضای مجازی دست‌به‌دست شد. نوجوانان زباله‌گردی در این کلیپ ادعا می‌کنند که به شهرداری ماهانه مبلغی قابل‌توجه می‌دهند تا اجازه داشته باشند زباله‌های خشک محدود‌ه‌ای خاص را جمع‌آوری کنند.
چرا مسئولان هیچ اقدامی نمی‌کنند؟
2روز بعد از انتشار این کلیپ حوالی ساعت 11صبح سری به این خیابان در شرق تهران زدیم. سر یکی از تقاطع‌ها مقابل سوپرمارکت 2سطل مکانیزه زباله جانمایی شده است. وقتی از مغازه‌دار سر نبش درباره وجود زباله‌گردها می‌پرسم، در پاسخ می‌گوید:«این خیابان عصرها خیلی شلوغ می‌شود و بالطبع مغازه‌دارها زباله‌های بیشتری تولید می‌کنند و معمولا تعداد زباله‌گردها هم در غروب بیشتر است. از صبح تا شب حدود 20زباله گرد با چهره‌های مختلف دیده می‌شوند به‌طوری که صورت تکراری در روز نمی‌بینم. بیشتر آنها کودکان افغانی هستند.» او از اینکه آنها در سطل‌های زباله خم می‌شوند، شاکی است و می‌گوید:«وجود آنها چهره شهر را زشت کرده است. الان بالای 3سال است که هر روز آنها را می‌بینم و انتظار داشتم در این چند سال مسئولان اقدامی کنند. گاهی شده همزمان داخل هر دو سطل مغازه کودکان با دستان کوچکشان مشغول جمع‌آوری و تفکیک زباله‌اند». تقاطع خیابان مهر جنوبی و ثانی دفتر املاکی است که صاحب آن می‌گوید: « صبح تا ظهر زباله‌گردها کمتر هستند و بیشتر وانت‌های کابین‌دار بازیافت شهرداری زباله‌های خشک را از تر در سطل‌ها تفکیک می‌کنند اما از عصر به بعد زباله‌گردها در سن‌های مختلف و با لباس‌های کثیف تا کمر خم می‌شوند یا سطل را برمی‌گردانند». او می‌گوید: «برایشان آلودگی زباله‌ها اصلا مهم نیست. چون جدا از آنکه مدام در زباله‌ها هستند، بعضی از آنها بعد از پایان کار، خودشان را با آب جوی تمیز و مرتب می‌کنند».
زباله‌گردی با پژو!
برای وضعیت حضور زباله‌گردها در سایر نقاط شهر حدود ساعت یک بعد‌از‌ظهر سری به همان حوالی در خیابان گلبرگ و میدان تسلیحات زدیم. در این بخش از تهران حضور زباله‌گردها بیشتر از خیابان مهرجنوبی دیده می‌شود؛ به‌طوری که یکی از کاسبان دور میدان تسلیحات درباره حضور آنها در منطقه می‌گوید:«گاهی مشتریان ما دلشان برای زباله‌گردها می‌سوزد اما دیدن هر روزه آنها با گونی بزرگ و کثیف منظره زشتی دارد و چرا مدیران اجازه این کار را به آنها می‌دهند؟ البته اگر کاسبان و شهروندان هم خودشان در منزل و مغازه تفکیک زباله را انجام بدهند و فقط زباله‌های‌تر را در سطل‌های زباله بیندازند، تعداد آنها روزبه‌روز کمتر می‌شود». یکی دیگر از کاسبان میدان تسلیحات می‌گوید:«زباله‌گردی را سراغ دارم که هر روز با یک پژوی مدل پایین می‌آید و داخل ماشین و صندوق عقب آن پر از کارتن و کاغذ است و برای آنکه پسماندهای جمع‌کرده را به بازیافتی‌های شهرداری نصف قیمت نفروشد، خودش به مراکز اصلی دریافت بازیافت می‌برد. ما هم گاهی کارتن اجناس را برای فروش به مرکز بازیافت‌های خلازیر یا بزرگراه آزادگان می‌بریم و آنجا کاغذها را کیلویی 16هزار تومان می‌خرند». یکی از زباله گردها می‌گوید:«22سال دارم و الان 4ماه است که از افغانستان به ایران آمده‌ام. در این مدت به واسطه یکی از دوستانم با آقایی در بازیافت شهرداری آشنا شده‌ام. هرروز زباله‌هایی که جمع می‌کنم را برای آنها در خیابان وحیدیه می‌برم و وزنش هر چقدر شود هزینه‌اش را پرداخت می‌کنند. هر چقدر بیشتر زباله جمع کنیم، بیشتر پول می‌گیریم و معمولا بیشتر از 100هزار تومان نمی‌شود». زباله‌گرد دیگری که سن و سال بیشتری دارد و ایرانی است، لباس کار پوشیده و در کوچه طالبی نزدیک ایستگاه متروی فدک مشغول جمع کردن ظروف و بطری‌های پلاستیکی از جوی آب و سطل زباله است. او ابتدا از جواب دادن به سؤالات امتناع می‌کند و سپس می‌گوید:«وقتی کار نیست، باید زباله جمع کنم و نان این کار شرف دارد به خفت‌گیری و دزدی از مردم. همیشه از ساعت 12ظهر تا دم غروب در همین کوچه و 2کوچه بالاتر زباله‌ها را جمع می‌کنم و بازیافت شهرداری بابت هر یک کیلو زباله 2هزار تومان می‌دهد و دستمزد روزانه‌ام حدود 60یا 100هزار تومان می‌شود».
از مناطق دیگر چه خبر؟
دیروز سری هم به چند خیابان دیگر تهران زدیم تا وضعیت زباله‌گردها را بررسی کنیم. تعدادی از کسبه خیابان شریعتی درباره زباله‌گردهای منطقه به همشهری گفتند که زباله‌گردهای این منطقه بیشتر معتادان هستند و چهره‌ها چندان تکراری نیست. زباله‌گرد دیگری در محله محمودیه سر کوچه الف، قوطی‌های فلزی را از بطری‌های پلاستیک جدا می‌کرد. او از سختی‌های کارش برای 2هزار تومان بیشتر، اینطور می‌گوید:«مامورهای شهرداری اگر ما را ببینند برخورد می‌کنند. به همین‌خاطر سعی می‌کنم آنها را در یک گونی بزرگ جمع کنم و بین شمشادها قایم کنم و آخر شب گونی‌ام را با اتوبوس‌های بی‌آر‌تی‌ها به مرکز بازیافت در منطقه 12می‌برم. آنجا زباله‌های پلاستیکی را کیلویی 3هزار‌و500 تومان می‌خرند».
دریافت پولی برای فعالیت درکار نیست
در گفت‌وگوی خبرنگار همشهری با تعدادی از کسبه و زباله‌گردهای محدوده شرقی تهران، این مسئله که برخی از مأموران شهرداری منطقه 8 تهران، ماهانه مبلغی هنگفت را از زباله‌گردها دریافت می‌کنند تا به آنها اجازه فعالیت دهند، از سوی هیچ‌کس مورد تأیید قرار نگرفت. اگرچه برخی از زباله‌گردها اعلام کردند که پیمانکاران منطقه، پسماندهای خشک و ارزشمند را به قیمت پایین‌تری از آنها خریداری می‌کنند. به همین‌خاطر است که ترجیح می‌دهند سختی حمل گونی‌های زباله را تا مراکزی در مرکز و جنوب شهر به جان بخرند و پول بیشتری به ازای هرکیلو پسماند دریافت کنند؛ جاهایی که اغلب گاراژهای قدیمی هستند و اکنون به محل جمع‌آوری و تفکیک پسماند خشک تبدیل شده‌اند.
در حال پیگیری هستیم!
فردای روزی که کلیپ کودکان زباله‌گرد در منطقه 8 منتشر شد و با توجه به پیگیری‌های فوری سازمان بازرسی شهرداری تهران، داوود گودرزی، رئیس این سازمان در توییت شخصی خود عنوان کرد که از همان دیشب که کلیپ منتشر شد دستور پیگیری و برخورد با متخلفان صادر شد و جالب است که همکارانم در سازمان و منطقه۸ با وجود تلاش فراوان و حضور در محل هیچ اثری از فیلمبردار و زباله‌گرد و... پیدا نکردند. او همچنین در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد که این موضوع در ماه‌های اخیر در اولویت کاری‌شان قرار گرفته و سرنخ‌هایی از تخلفات برخی پیمانکاران در این زمینه به‌دست آمده که با دقت و سرعت پیگیر هستند. گودرزی لازمه موفقیت در حل مسئله زباله‌گردها را همراهی همه دستگاه‌های موظف و شهروندان عزیز تهرانی در طرح تفکیک زباله از مبدأ و سایر طرح‌های کارشناسی‌شده می‌داند و می‌گوید:«تیمی مشغول بررسی تمامی مراحلی که پسماند خشک در شهر طی می‌کند هستند. به همین‌خاطر در آینده‌ای نزدیک تمامی جزئیات کار با دقت بیشتری نسبت به گذشته شناسایی شده و برخی روندها اصلاح می‌شود؛ اینگونه جلوی کار متخلفان و سو‌ءاستفاده‌کنندگان را خواهیم گرفت». او همچنین از شهروندان خواست تا اگر اطلاعی از افراد مذکور و یا هرگونه تخلف مالی در شهرداری را مشاهده کردند، به سامانه 1888اعلام کنند تا در اسرع زمان پیگیری‌های مجدانه صورت گیرد.
