نکات کلیدی زیست محیطی درباره سیزده بدر

سیزدهمین روز فروردین‌ ماه که در تقویم‌ کشور روز طبیعت نامگذاری شده‌ است، روزیست که بسیاری از خانواده‌های ایرانی بنا بر سنتی فرهنگی، از خانه ها بیرون می آیند و به دشت و باغ و پارکی می روند تا آخرین روز عید را در طبیعت و در کنار سبزه و گیاه و آب بگذرانند.اما سالهاست که تخریب محیط زیست در روز طبیعت یکی از دغدغه‌های فعالان و دوستداران محیط زیست درباره این روز شده است به نحوی که روز طبیعت در برخی مناطق کشور با تصاویری از انبوه زباله‌های رها شده، درختان شکسته و مراتع سوخته پایان می‌پذیرد.این درحالی است که طبیعت تنها سرمایه همگانی ما انسان‌ها است و همه‌ی ما باید برای حفظ آن تلاش کنیم و برای تفریح چندساعته طبیعت و محیط زیست را به تباهی نکشانیم.

زباله‌های خود را جمع‌آوری و تفکیک کنیم

با توجه به اینکه  وارد  فصل بهار و فصل گلدهی گیاهان می‌شویم بهتر است در روز طبیعت محل اسکانی را انتخاب کنیم که از پوشش گیاهی کمتری برخوردار باشد تا هم خطر آتش‌سوزی کاهش یابد و هم از محیط زندگی گونه‌های جانوری فاصله داشته باشیم و با تولید صدا مخل آسایش حیوانات نشویم.بهتر است که درطبیعت آتش روشن نکنیم و در صورت نیاز به آتش از زغال آماده استفاده کنیم وشاخه‌ی درختان را نشکنیم تا به محیط زیست آسیب وارد نکنیم و همچنین هنگام ترک محل اسکان از خاموش شدن آتش اطمینان کافی حاصل کنیم و موجبات آتش‌سوزی را فراهم نکنیم.هرگونه رفتار ناسالم در طبیعت با ماهیت این روز مغایرت دارد.

یک عامل حیاتی و مهمی که رعایت آن ضروری است ،جمع‌آوری و تفکیک زباله‌هااست چراکه زباله‌هایی همچون شیشه، بطری آب معدنی و... در طبیعت هم سبب انعکاس نور خورشید و آتش‌سوزی می‌شود وهم موجب آلودگی محیط می‌شود و در طول زمان جمع‌آوری و یا تجزیه آن‌ها با دشواری همراه است و در بسیاری از موارد این آتش‌سوزی‌ها سطح گسترده‌تری را در بر می‌گیرند؛ بنابراین داشتن کیسه زباله برای جمع‌آوری زباله‌ها الزامی است.

ترویج فرهنگ کاشت نهال به جای سبزه

نکته قابل توجه دیگر رهاسازی سبزه در رودخانه‌ها است.رها کردن سبزه‌ها در طبیعت نیز ازجمله دیگر عادات اشتباه ما در ایام عید است.سبزه‌های رها شده در طبیعت به‌عنوان گونه‌ای هرز و مهاجم تلقی می‌شوند و تازمانی‌که تجزیه نشوند حیات سایر گونه‌های گیاهی را تهدید می‌کنند.بعد از ایام نوروز و در روز طبیعت (سیزده بدر) مردم سبزه‌ها را در رودخانه‌ها، دشت‌ها و حتی خیابان‌ها رها می‌کنند که علاوه بر اینکه چهره نازیبایی برای طبیعت ایجاد می‌کند موجب گرفتگی معابر آب نیز می‌شود.رها کردن سبزه‌ها در جوی آب و حتی جنگل و پارک و... نیز کار درستی نیست و می‌تواند سبب آبگرفتگی معابر شود بنابراین بهتر است مردم ماهی قرمز و سبزه‌ها را به مکان‌هایی که شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تعیین می‌کنند، تحویل دهند.

اما راه حل مناسبی که برای کاهش میزان سبزه‌ها و آسیب‌هایی که وارد می‌کنند وجود دارد جایگزین کردن کاشت نهال به جای سبزه است و می‌توانیم به جای کاشت سبزه،کاشت نهال را به فرهنگی خوب و پسندیده تبدیل کنیم چراکه کاشت نهال نیز مانند کاشت سبزه، نشان سبزی داشته و آداب و رسوم نوروز را بهم نمی‌ریزد.کاشت سبزه علاوه بر هدر رفت غله مورد نظر به محیط زیست آسیب می‌رساند چرا که بر اساس فرهنگ مرسوم در روز ۱۳ فروردین ماه این سبزه‌ها در طبیعت و درون رودخانه‌ها رها می‌شوند که تمامی این موارد آسیب به طبیعت و در نهایت ضربه زدن به نسل آینده است.کاشت نهال علاوه بر حفاظت از آب و تثبیت خاک موجب تولید اکسیژن شده و به حفظ طبیعت کمک می‌کند اما کاشت سبزه این چنین نبوده و امیدواریم فرهنگ کاشت نهال جایگزین کاشت سبزه نوروز شود.

ماهی قرمزهای سفره هفت‌سین را در آب‌های آزاد رها نکنیم

پیشنهاد دیگری که برای محافظت از گونه‌های بومی و محیط زیست وجود دارد،پرهیز از رها کردن ماهی قرمزهای سفره هفت سین در رودخانه‌ها و آب‌های آزاد است چرا که ماهی قرمز گونه‌ای غیر بومی است که به‌صورت عمدی یا تصادفی به دلیل فعالیت‌های انسانی به خارج از محدوده طبیعی خود وارد می‌شود و درصورتی‌که بتواند خود را با شرایط جدید محیطی سازگار کند، تولید مثل می‌کند و جمعیت‌های پایداری را تشکیل می‌دهد.درنتیجه این‌ها گونه غیربومی مانند ماهی قرمز در محیط جدید مستقر می‌شود و تبدیل به گونه‌ای مهاجم خواهد شد.رها کردن ماهی قرمزها د رآب‌های آزاد می‌تواند برای سایر آبزیان بسیار خطرناک باشد.

یکی از خصوصیات مهم در زمینه تولید مثل ماهی قرمز، وقوع پدیده ماده‌زایی در این‌گونه است؛ به‌طوری‌که ماهی ماده می‌تواند بدون حضور ماهی نر و با استفاده از اسپرم ماهیان نر تخمک‌های خود را بارور کند. همین امر سبب می‌شود که ماهی قرمز به‌سرعت در محیط‌های وارد شده جمعیت‌های پایداری را تشکیل دهد و تبدیل به گونه‌ای مهاجم شود.بنابراین بهتر است که ماهی‌های سفره هفت سین را به محل‌های مشخص شده توسط شهرداری‌ها تحویل دهیم تا از این آسیب جدی به محیط زیست و گونه‌های جانوری بومی جلوگیری کنیم.