در مورد شقاق یا فیشر مقعد چه می‌دانید؟

مقعد آخرین قسمت دستگاه گوارش شماست و در انتهای رکتوم قرار دارد. مقعد دارای یک حلقه ماهیچه‌ای (اسفنکتر) است که در حین اجابت مزاج باز می‌شود تا مدفوع از آن عبور کند. شقاق مقعدی ایجاد نوعی پارگی و شکاف در بافت دیواره مقعد شما است. شقاق یا فیشر مقعد به دلیل کشش بیش از حد بافت مقعد ایجاد می‌شود و این می‌تواند در طول اجابت مزاج سخت اتفاق بیفتد. این عارضه عموما با علائمی مثل درد و خونریزی همراه است و یکی از شایع ترین بیماری‌های مقعد و رکتوم است.

برخی از بیماران همچنین ممکن است هنگام دفع مدفوع، خونریزی قرمز روشن را گزارش کنند که ممکن است روی سطح مدفوع یا روی دستمال توالت قابل مشاهده باشد.

مشاهده التهاب، اسکین تگ و زخم در اطراف مقعد هم یکی دیگر از نشانه‌های فیشر است.

گفتنی است این بیماری را می‌توان بر اساس علائم و مدت زمان ایجاد آن بر دو نوع حاد و مزمن تقسیم بندی کرد. " مشاهده مطلب کامل شقاق چیست؟ در درمان کلینیک"

شقاق حاد: این حالت در مراحل ابتدایی بیماری یعنی در ۳ تا ۶ هفته اول که علائم بیماری ظاهر می‌شود بروز خواهد کرد. فیشر حاد یک زخم یا شکاف سطحی و کوچک است که در قسمت آندرم یعنی قسمت پوشش سلولی مقعد به وجود می‌آید.

شقاق مزمن: این حالت بیشتر بر اساس ورم ها و تصلب بافت‌ها (فیبروسیز) ایجاد می‌شود. به عبارت ساده تر بعد از گذشت بیش از ۸ الی ۱۲ هفته علائم بیماری تشدید می‌شود و در ۹۵ درصد موارد نیاز به انجام جراحی در این دسته از بیماران وجود دارد.

باید در نظر داشت که شقاق حاد، خود را به صورت یک زخم خطی نشان می‌دهد، اما شقاق مزمن زخم وسیع تری است که لبه های برجسته دارد. به گونه‌ای که فیبرهای سفید عضله اسفنکتر داخلی در کف آن قابل مشاهده است و اغلب در سمت خارجی این زخم یک منگوله پوستی (Skin tag) دیده می‌شود.

تشخیص فیشر

تشخیص شقاق مقعدی هم معمولا بر اساس علائم گزارش شده مانند درد و خونریزی هنگام دفع مدفوع انجام می‌شود. در مرحله بعد و برای معاینه فیزیکی هم اگر پزشک باسن را از هم جدا کند، شقاق نیز قابل مشاهده است.

معاینه دیجیتال رکتال (DRE) شامل قرار دادن انگشتی که به خوبی روغن کاری شده و دستکش دار در مقعد است، تنها در صورتی استفاده می شود که مشکوک به هر بیماری به غیر از شقاق مقعد باشد که باعث این علائم شود.

در صورت لزوم، استفاده از پماد بی حس کننده به مدت 10 دقیقه قبل از معاینه ممکن است به شل شدن دهانه سفت کمک کند. سایر ناهنجاری ها را می توان با DRE رد کرد.

چه راه‌هایی برای درمان شقاق وجود دارد؟

با توجه به اینکه فیشر حاد است یا مزمن، روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد. در مواقعی که فیشر حاد باشد، با مراقبت و رعایت نکات مربوط به تغذیه و سبک زندگی برطرف می‌شود. سایر روش‌های درمان شقاق به شرح زیر است:

درمان دارویی

چندین دارو وجود دارد که ممکن است در درمان شقاق مقعد مفید باشد، از جمله:

• داروهای ضد درد (مانند پاراستامول یا ایبوپروفن) برای تسکین درد
• ملین برای کاهش یبوست و کمک به اجابت مزاج آسان و منظم
• پماد گلیسریل تری نیترات به صورت موضعی روی مقعد استفاده می شود تا رگ های خونی را گسترش دهد
• بی حس کننده موضعی به صورت موضعی روی مقعد اعمال می شود تا ناحیه قبل از دفع مدفوع بی حس شود
• داروهای مسدودکننده کانال کلسیم به صورت موضعی روی مقعد برای شل کردن عضلات اسفنکتر اعمال می‌شوند
• تزریق سم بوتولینوم برای فلج کردن عضلات اسفنکتر و جلوگیری از اسپاسم عضلانی

روش های جراحی

در بیمارانی که دچار شقاق مزمن مقعدی می‌شوند، جراحی ممکن است اجتناب‌ناپذیر و بسیار مؤثر باشد و در بیش از 90 درصد از این بیماران درمان طولانی‌مدت حاصل شود.

دو تکنیک جراحی که معمولا انجام می شود عبارتند از:

اسفنکتروتومی جانبی: برشی در عضله اسفنکتر داخلی ایجاد می‌شود تا کشش بیش از حد را کاهش دهد. این روش با کاهش انقباض عضلات، احتمال عود شقاق را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

فلپ مقعدی پیشرفته: از بافت سالم ناحیه دیگری از بدن برای ترمیم شقاق مقعدی در مواردی که شقاق پیچیده است استفاده می‌کند.

هر دوی این روش ها ممکن است برای درمان شقاق مقعدی در برخی بیماران مناسب باشند. با این حال، آنها همچنین با خطر کوچک بی اختیاری روده همراه هستند. بنابراین، این روش‌ها معمولا برای بیمارانی که سایر روش‌های درمانی در آنها ناموفق بوده، اختصاص داده می‌شوند.

درمان شقاق با لیزر: یک روش نوین و سرپایی است که نتایج آن قطعی بوده و بدون درد و خونریزی در کمتر از نیم ساعت شقاق را درمان می‌کند. روش لیزر شقاق با بی حسی موضعی و با تابش اشعه یکپارچه لیزر به ناحیه آسیب دیده انجام می‌شود . یکی از نوین ترین روش‌های درمانی است.

مراقبت و پیشگیری از ابتلا به فیشر

شقاق مقعد معمولاً در عرض چند هفته خود به خود بهبود می یابند. با این حال، روش‌های مختلفی وجود دارد که بیماران می‌توانند به بهبود پوست و بافت‌های عمیق‌تر کمک کرده و از عود شقاق جلوگیری کنند.

نکات مراقبت از خود عبارتند از:

مصرف فیبر غذایی کافی (از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل)

هیدراته ماندن با آب فراوان

دفع مدفوع بدون تأخیر هنگام بروز میل

ایجاد حرکات منظم روده

ورزش منظم (حداقل 30 دقیقه در روز)

از محصولات موضعی حاوی معطر یا الکل در نزدیکی ناحیه مقعد خودداری کنید

2 تا 3 بار در روز باسن را به طور منظم در یک حمام نشسته گرم خیس کنید

بخشی از مقاله ترجمه از www.news-medical.net