آنژیوکت از جمله اقلام مهم مصرفی پزشکی است که کاربردهای فراوانی در مراکز درمانی و بیمارستانی دارد.

راهنمای خرید آنژیوکت:

آنژیوکت از تخصصی‌ترین و مهم‌ترین اقلام و لوازم مصرفی پزشکی است که نقش مهمی در تسهیل رگ‌گیری و تزریق دارو دارد. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم آنژیوکت چیست، چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد، نحوه استفاده از آن چگونه است، موارد مصرف و انواع آن کدام است، ساختار آن چیست و چه نکاتی را باید هنگام خرید آنژیوکت در نظر داشته باشیم. با ما همراه باشید.

آنژیوکت چیست؟

آنژیوکت از تخصصی‌ترین و مهم‌ترین لوازم و اقلام مصرفی پزشکی است که انواع و سایزهای گوناگونی دارد و براساس کلاهک‌ رنگی آن تعیین سایز می‌شود.

آنژیوکت که با نام‌های برانول، آی وی کانولا، کاتتر عروق محیطی و کاتتر وریدی نیز شناخته می‌شود، تشکیل شده از لوله‌های خالی، منعطف و شفافی به نام کاتتر که در قسمت فوقانی به سوزنی باریک متصل است و در داخل ورید فرو می‌رود. آنژیوکت به‌خاطر ساختاری که دارد در تسهیل فرایند تزریق بسیار موثر است. این وسیله به آسانی درون رگ بیمار قرار می‌گیرد و دسترسی به ورید را امکانپذیر می‌کند. این امر در بسیاری از بیماری‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. انواع و سایزهای گوناگون آنژیوکت دارای رنگ بندی‌های متفاوتی می‌باشد.

آنژیوکت روزانه در بسیاری از بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مراکز درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پرکاربردترین آنژیوکت‌‎‌‌ها می‌توان به آنژیوکت‌های آبی، صورتی، زرد و سبز اشاره کرد.

معمولا از این محصول برای دسترسی عروقی پیش از جراحی و اتاق‌های اورژانس استفاده می‌کنند. علاوه بر این هرگاه نیاز باشد بیمار چند نوع داروی تزریقی مختلف را دریافت کند و یا هنگامیکه بیمار قادر به دریافت مواد غذایی و بلع نباشد، از آنژیوکت‌ها استفاده می‌شود.

 به‌خاطر داشته باشید آنژیوکت‌ با ایجاد حفره و مجرا در رگ، بستر تزریق‌های بدون دخالت سوزن را فراهم می‌کند. همچنین این محصول احتمال عفونت ناشی از تزریق و جراحت را به‌حداقل می‌رساند.

به‌محض وارد شدن آنژیوکت به داخل ورید (سیاهرگ)، کاتتر در داخل ورید باقی می‌ماند و سوزن از رگ خارج می‌شود. قسمت پروانه‌ای را معمولا با چسب ضد حساسیت روی پوست بیمار ثابت می‌کنند.

امروزه از این ابزار کاربردی و ضروری در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌گیرند. آنژیوکت به کادر درمان این اجازه را می‌دهد تا با کمترین درد و آسیب، با کیفیت‌ترین اقدامات پزشکی را انجام دهند.

ویژگی‌های آنژیوکت:

• استریل و غیرتب‌زا؛
• یکبار مصرف؛
• زیست تخریب پذیر؛
• ضدحساسیت.

عوارض استفاده از آنژیوکت:

از آنجایی‌که استفاده از آنژیوکت‌ ممکن است موجب درد در اطراف محل تزریق و خود ورید ‌شود، می‌توان از داروهای بی‌حس‌کننده موضعی در محل تزریق استفاده کرد.

همچنین اگر از آنژیوکت برای کودکان و نوزادان استفاده می‌کنید، برای آرامش خاطر بیشتر و کاهش استرس و اضطراب از بی‌حس‌کننده‌های موضعی استفاده کنید.

عوارض زیر ممکن است در هنگام استفاده از آنژیوکت بروز کند:

• هماتوم (نشت خون از رگ به بافت اطراف)؛
• آمبولی هوا (ورود هوا به داخل رگ)؛
• اینفیلتراسیون (نشت دارو به خارج از رگ)؛
• فلبیت و ترومبوفلبیت (التهاب وریدی یا سیاهرگی).

نحوه استفاده از آنژیوکت:

از آنجاییکه وارد کردن سوزن دردناک است و ممکن است بیمار در ابتدا دچار استرس و اضطراب شود بهتر است برای این کار از پزشک، پرستار و افراد آموزش دیده کمک بگیرید. ما در ادامه به‌طور خلاصه نحوه تزریق را بیان کرده‌ایم:

• با روش‌های رگ‌‌گیری مناسب‌ترین رگ را انتخاب کنید و محل را با پنبه و الکل به خوبی ضدعفونی کنید.
• پس از مهیا کردن شرایط رگ‌گیری و انتخاب سایز مناسب آنژیوکت، به آرامی سوزن و تفلون آنژیوکت را به داخل رگ وارد کنید.
• به محض دیده شدن خون در انتهای آنژیوکت، سوزن را از تفلون خارج کنید و تفلون را تا نزدیک به محل اتصال قسمت پروانه‌ای وارد رگ کنید.
• قسمت پروانه‌ای آنژیوکت را باز کرده و به کمک چسب آنژیوکت آن را روی پوست فیکس کرده و رابط ست سرم را به آنژیوکت وصل کنید.
• جهت تزریق دارو به داخل آنژیوکت، دریچه رنگی را باز کنید و دارو را تزریق کنید.

نکات استفاده از آنژیوکت:

• قبل از شروع کار و استفاده از آنژیوکت، بهتر است با بیمار صحبت شود و از درد و سوزش‌های احتمالی آگاه شود.
• در هنگام شست و شوی دست سعی شود آنژیوکت و اطراف آن خیس نشود.
• درصورت خیس شدن چسب آنژیوکت، چسب را تعویض کنید.

متن جایگزین: از چسب آنژیوکت برای ثابت نگه داشتن آنژیوکت، اسکالپ وین و سایر کاتترهای وریدی استفاده می‌شود.

• رگی که آنژیوکت به داخل آن می‌رود بهتر است دور از مفاصل باشد.
• برای تزریق آنژیوکت بهتر است از دست غیرغالب استفاده کنید.

• قبل از تزریق حتما آن را هواگیری کنید.
• دریچه یک‌طرفه در ساختار این محصول برای تزریق از طریق سرنگ است و مانع از برگشت محلول تزریقی می‌شود.
• برای افراد مسن و افرادی که رگ‌های سخت و شکننده دارند، بهتر است از آنژیوکت‌های نازک استفاده شود.
• آنژیوکت را معمولا برای وریدهای دست و بازو استفاده می‌کنند.
• توجه شود که آنژیوکت حتما در رگ باشد و سپس تزریق انجام شود. درغیر این صورت دارو در زیر پوست جمع می‌شود (محل تزریق برآمده می‌شود) و حس درد ایجاد می‌کند.
• برای جلوگیری از عفونت احتمالی، بهتر است آنژیوکت را هر سه روز یک‌بار تعویض کنید.
• رنگ کلاهک آنژیوکت نشان‌دهنده سایز سوزن (قطر سوزن) آن است.
• هرچه سایز آنژیوکت بیشتر باشد، قطر آن کمتر و درنتیجه درد کمتری ایجاد می‌کند (به طور کلی قطر سوزن آنژیوکت و سایز آن رابطه عکس دارند).
• معمولا از آنژیوکت با سایز بیشتر به‌دلیل نازک بودن سوزن برای کودکان و نوزادان استفاده می‌شود. همچنین آنژیوکت با سایز کمتر به‌دلیل ضخیم بودن قطر سوزن، برای بزرگسالان به‌کار می‌رود.
• قبل از استفاده حتما از سلامت سوزن اطمینان حاصل کنید.
• سعی کنید آنژیوکت را از مراکز معتبر مانند فروشگاه اینترنتی لوازم پزشکی هلثیوم خریداری کنید.

مزایای استفاده از آنژیوکت:

• کاهش عفونت و جراحت‌های ناشی از تزریق؛
• دارای سایزهای متنوع و متناسب با استفاده‌های مختلف؛
• امکان تزریق چند نوع داروی مختلف؛
• جلوگیری از سوراخ شدن متعدد پوست بیمار؛
• دسترسی آسان و امکان استفاده در منزل؛
• بجز تزریق اول، بیمار در تزریق‎‌های بعدی درد کمتری دارد و مقدار زیادی از استرس فرد کاهش می‌یابد؛
• با ایجاد کانال‌هایی در داخل رگ، امکان تزریق بدون سوزن را به‌خوبی فراهم می‌کند.

تفاوت آنژیوکت با کاتتر سیاهرگ مرکزی چیست؟

از آنژیوکت‌ها معمولا برای دسترسی وریدی محیطی استفاده می‌شود اما کاتتر سیاهرگ مرکزی را معمولا در داخل ورید بزرگ مرکزی تعبیه می‌کنند. درواقع کاتتر سیاهرگ مرکزی در ناحیه گردن و قفسه سینه تعبیه می‌شود در حالیکه آنژیوکت بیشتر در رگ‌های دست و بازو جایگذاری می‌شود.

موارد مصرف آنژیوکت:

آنژیوکت وسیله پزشکی چند منظوره‌ای است که در محیط‌های بالینی بسیار کاربرد دارد و کمک بزرگی در تسریع عملیات تزریق می‌نماید. از جمله مصارف آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تزریقات طولانی مدت؛
• تزریقات مکرر؛
• انتقال خون؛
• رادیوگرافی‌هایی که از ماده حاجب استفاده می‌شود؛
• نمونه برداری؛
• رگ گیری؛
• برای نوزان بستری شده در NICU؛
• برای بی‌حسی کادال، اپیدورال، اسپاینال؛
• رساندن مایعات و مواد غذایی به بدن فرد بیمار.

عوامل مهم در انتخاب آنژیوکت:

• دوز داروی تزریقی؛
• سن بیمار؛
• نوع بیماری؛
• قدرت و سلامت رگ‌ها.

چگونه آنژیوکت مناسب را انتخاب کنیم؟

همانطور که در بالا اشاره شد، آنژیوکت‌ها در رنگ‌های مختلف تولید می‌شوند و با توجه به قطر سوزنی که دارند، کاربردهای متفاوتی دارند (کلاهک رنگی آنژیوکت مشخص کننده قطر سوزن است).

قطر سوزن با واحدی بنام گیج اندازه‌گیری می‌شود و هرچه بالاتر باشد، قطر سوزن نازک‌‌تر است و درد کمتری ایجاد می‌کند.

طول سوزن براساس میلیمتر اندازه‌گیری می‌شود. از سوزن‌های کوتاه برای تزریقات زیرجلدی و وریدی و از سوزن‌های بلند برای تزریقات عضلانی استفاده می‌کنند.

در ادامه لیستی از انواع آنژیوکت‌ها و کاربردهای آن شرح داده شده است.

انواع آنژیوکت:

• آنژیوکت نارنجی: آنژیوکت نارنجی از قطورترین و ضخیم‌ترین آنژیوکت‌ها با سایز 14، قطر داخلی 1.7، قطر خارجی 2.2 و طول سوزن 50 میلیمتر است. که برای تزریق مایعات در حجم زیاد کاربرد گسترده‌ای دارد. از این مدل معمولا برای تزریق خون استفاده می‌کنند. متاسفانه به دلیل ضخیم بودن سوزن آن، موقع استفاده حس درد را برای بیمار ایجاد می‌کند.
• آنژیوکت سفید: آنژیوکت سفید دارای سایز 17، طول سوزن 45 میلیمتر، قطر داخلی 1.1 و قطر خارجی 1.5 است که جهت انتقال خون و دارو به بزرگسالان کاربرد دارد.
• آنژیوکت خاکستری: آنژیوکت خاکستری به‌دلیل قطر زیادی که دارد مناسب برای تزریق مایعات و کلویید در حجم زیاد است. این محصول در هنگام تزریق ممکن است باعث ایجاد درد و سوزش روی پوست و اطراف رگ شود. آنژیوکت خاکستری با سایز 16 دارای طول سوزن 50 میلیمتر، قطر داخلی 1.3 و قطر خارجی 1.7 است.
• آنژیوکت سبز: دارای سایز 18، سوزنی به طول 33 تا 45 میلیمتر، قطر خارجی 1.3 و قطر داخی 1 است که بیشتر در اتاق عمل استفاده می‌شود. بهتر است از این آنژیوکت برای کودکان استفاده نشود. این آنژیوکت گاهی با رنگ سفید هم دیده می‌شود.

متن جایگزین: انواع آنژیوکت در رنگ‌بندی‌های مختلف تولید می‌شود که این رنگ‌بندی متناسب با گیج سر سوزن و استانداردهای پزشکی مربوطه می‌باشد.

• آنژیوکت صورتی: از آنژیوکت صورتی با سایز 20 معمولا برای تزریق دارو و مواد اورژانسی استفاده می‌شود که دارای طول سوزن 33 میلیمتر، قطر داخلی 0.8 و قطر خارجی 1.1 میلیمتر است. این محصول بیشتر برای افرادی مناسب است که رگ‌های نازک و باریک دارند.
• آنژیوکت زرد: این محصول مناسب برای کودکان و نوزادان است. آنژیوکت زرد دارای سایز 24، سوزن 19 میلیمتری، قطر داخلی 0.4 و قطر خارجی 0.7 میلیمتری و مناسب برای تزریق داروها می‌باشد. از این محصول معمولا برای تزریق خون استفاده نمی‌کنند و یکی از کوچک‌ترین انواع آنژیوکت موجود در بازار است.
• آنژیوکت آبی: به‌علت قطر کم و نازک بودن برای کودکان، نوجوانان و افراد میانسال استفاده می‌شود. آنژیوکت آبی با سایز 22 دارای طول سوزن 22 الی 25 میلیمتر، قطر خارجی 0.9 و قطر داخلی 0.6 می‌باشد.
• آنژیوکت بنفش: آنژیوکت بنفش با سایز 26 کوچک‌ترین نوع آنژیوکت به‌شمار می‌آید که برای نوزادان تازه متولد شده و کودکان بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان استفاده می‌شود. این نوع آنژیوکت با طول سوزن 19 میلیمتر، قطر خارجی 0.5 و قطر داخلی 0.2 میلیمتر تهیه و تولید می‌شود.

ساختار آنژیوکت:

آنژیوکت‌ جسمی پلاستیکی و منعطف است که از چندین بخش متفاوت تشکیل شده‌ و هرکدام دارای وظیفه خاصی است. در اینجا به بررسی و توضیح هر یک از اجزای آنژیوکت می‌پردازیم.

• نیدل یا سر سوزن: نیدل Needle)) یا سر سوزن از جنس فولاد ضد زنگ تهیه شده که باریک، نازک و تیز است و به داخل عمق رگ نفوذ می‌کند. قطر سرسوزن در انواع آنژیوکت‌ها متفاوت است. هر نیدل از سه قسمت زیر تشکیل شده است:

1. Hub یا دهانه
2. Shaft یا ساقه یا تنه سوزن
3. Bevel

• مجرای اصلی: مجرای اصلی یا کاتتر(Catheter) همان قسمتی است که پس از خارج کردن سر سوزن در داخل رگ باقی می‌ماند و از جنس تفلون می‌باشد.
• باله‌های آنژیوکت یا بخش پروانه‌ای: باله یا همان بخش پروانه‌ای آنژیوکت از جنس پلی پروپیلن شفاف ساخته شده و برای راحتی استفاده و جابجایی در دست، تعبیه شده است.
• پورت یا دریچه تزریق: دریچه یا پورت آنژیوکت مانع از برگشت محلول تزریقی می‌شود.
• محافظ سر سوزن یا درپوش تزریق: لوله‌ای باریک با جنس پلی‌اتین است که برای جلوگیری از آلوده‌شدن سر سوزن روی آن قرار می‌گیرد.
• نگهدارنده سوزن

کلام آخر

آنژیوکت با آن ظاهر کوچک قابلیت‌های بسیاری دارد و از بهترین ابداعات انسان در علم پزشکی به‌شمار می‌آید که نبود آن می‌تواند پروسه تشخیص و درمان بیماری را با اختلال مواجه کند. با وجود متنوع بودن این محصول، همه‌ی آن‌ها برای هدفی واحد به‌کار گرفته می‌شوند و شرایط استفاده یکسانی دارند. جهت تهیه آنژیوکت حتما از دانش افراد متخصص استفاده کنید و این اقلام را از فروشگاه‌های معتبر مانند هلثیوم تهیه کنید. دقت کنید که گیج‌بندی در آنژیوکت‌ها بسیار وابسته به شرکت و کشور سازنده کالا بوده و در نظر گرفتن این امر و توجه به استانداردهای پزشکی داخلی در هنگام تهیه و خرید آن بسیار حائز اهمیت است.