از آلودگی صوتی و نوری تا سرگردانی پرندگان مهاجر
تبعات انفجارهای چهارشنبه سوری بر محیط زیست
چهارشنبه سوری یکی از رسوم باستانی و میراثی از پدران ما است که طی سالیان اخیر شکل و شمایل سنتی خود را از دست داده و وارد فاز جدیدی شده است که مخاطرات زیادی برای محیط زیست دارد.
چهارشنبه سوری سنت نیک پدران ما سال‌هاست که از اصل خود برای بخشیدن سرخی و گرفتن زردی دور شده و شادی و حلاوت آن با ابزار محترقه و آتش‌زای جدید به سوز ترسناک معرکه جنگ بدل شده است.مواد محترقه و منفجره، فشفشه‌های رنگارنگ و آتش زدن لاستیک خودروها جایگزین پایکوبی و جشن، قاشق‌زنی و آتش نرم بوته‌های خشک شده‌اند. در این میان نیز طبیعت مظلوم بیش از همیشه به توجه نیاز دارد.استفاده از این مواد محترقه مشکلات زیادی از جمله آلودگی هوا، آلودگی صدا، آلودگی نوری و اختلال در مسیر مهاجرت پرندگان به وجود می آورد.
انفجار مواد محترقه می‌تواند موجب افزایش غلظت آلاینده‌ها به‌ویژه ذرات معلق با قطر کوچکتر از دو ونیم میکرون که به دلیل ریزبودن می‌توانند اثرات خطرناکی بر سلامتی انسان داشته باشد، شود.از آن‌جا که متاسفانه طی سال‌های اخیر استفاده از مواد آتش‌زای غیرمتعارف و مواد محترقه شیمیایی افزایش پیدا کرده است، آتش گرفتن این مواد می‌تواند موجب انتشار آلاینده‌های شیمیایی و گازهای خطرناک شود که تاثیرات بسیار نامطلوبی را بر سلامت انسان و سایر موجودات زنده بر جای می‌گذارد.
سوزاندن مواد پلاستیکی همچون لاستیک ماشین‌ها علاوه بر افزایش آلاینده‌هایی همچون مونوکسید کربن و دی اکسید نیتروژن سبب افزایش دی اکسین و فوران می‌شود که این گازها بسیار آلاینده و حتی سرطان‌زا هستند.
از دیگر آسیب‌های ناشی از مصرف این مواد محترقه آلودگی صوتی است که علاوه بر آزاررسانی به انسان‌ها و افراد بیمار بر موجودات زنده‌ای که در محیط های شهری در جوار ما زندگی می‌کنند، عوارض منفی دارد.
به عنوان مثال این صداها در مکانیزم رفتار طبیعی پرندگان ایجاد اختلال می‌کند و بعضا آنها را فراری می‌دهد، فراری دادن پرندگان به این معنا نیست که آنها دوباره به محل زندگی‌شان برمی‌گردند، در واقع این پرندگان با این صداها از محل زادآوری‌شان می‌گریزند، چون احساس ناامنی می‌کنند و ممکن است آن منطقه را برای همیشه ترک کنند.
نکته مهم این است که زمان برای زادآوری حیات وحش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به عنوان مثال گونه‌ای پرنده در زمان فعلی قادر به تخمگذاری است اما اگر این فرصت از دست برود، به این معنی است که نسل جدیدی از پرنده در سال پیش رو وجود نخواهد داشت.
تنها پرندگان، قربانیان آلودگی‌های صوتی چهارشنبه‌های آخر سال نیستند. گربه‌ها و سگ‌ها نیز در این میان آسیب‌های فراوانی می‌بینند. قوه شنوایی حیوانات بخصوص سگ و گربه به مراتب قوی‌تر از انسان‌هاست بنابراین صدای وحشتناک ترقه برای این حیوانات به مراتب بیشتر از انسان‌ها آزاردهنده و آسیب‌زا است.
آلودگی‌های نوری نیز به مراتب خطرات خاص خود را دارند به طور مثال استفاده از مواد آتش‌زایی که تولید نور شدید می‌کنند می‌توانند اثرات غیرقابل جبرانی بر سیستم عصبی موجودات زنده داشته باشد. معیوب کردن سیکل خواب گونه‌های جانوری یکی از پیامدهای نور مصنوعی مواد محترقه است.
این آلودگی هوا و آلودگی صوتی ناشی از مصرف مواد محترقه تاثیر زیادی بر تغییر مسیر مهاجرت جانداران دارد چراکه تهران و بسیاری از شهرهای کشورمان از کریدورهای عبوری پرندگان مهاجر هستند و این روزها دقیقا زمانی است که خیلی از پرندگان در حال مهاجرت بهاره از عرض‌های جنوبی به سمت عرض‌های شمالی پرواز می‌کنند و آلودگی صدا و نور باعث اختلال در روند طبیعی حرکت این پرندگان می‌شود.
در چنین روزی که ریشه در فرهنگ و باستان ایرانی دارد بهتر است برای حفظ سلامتی خود و جانداران دیگر از رفتارهای مخاطره آمیز بپرهیزیم.
میزان آلودگی تهران و سایر کلان شهرها به خاطر عدم مدیریت صحیح حکومت ،ده برابر میزان مجاز است و هیچ کسی هم به فکر بهبود کیفیت هوا نیست. الان با دو تا فشفشه و ترقه سیگاری که بچه ها در یک شب می زنند هوا و محیط زیست آلوده شد!