بررسی قانون جدید پذیرش دانشجو
دانشگاه رفتن پولی‌تر و ناعادلانه‌تر می‌شود/ حذف دروس عمومی فاجعه بود
عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت می‌گوید: بحث پولی شدن پذیرش در دانشگاه (هزینه‌های کتاب و کلاس کنکور) که قبلا هم بود در روش جدید خیلی مطرح است. با این وضعیت گردش مالی مافیای کنکور بیشتر است یا مافیای مدارس غیرانتفاعی؟
بعد از سال‌ها روش سنجش و پذیرش دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه‌ها تغییر کرد، قوانین جدیدی که سبب شد امتحانات نهایی مدارس نقش پررنگی برای قبولی در دانشگاه‌ها داشته باشند، امتحاناتی که حالا خودشان تبدیل به محل پرسش شده‌اند، از امنیت برگزاری گرفته تا کیفیت تصحیح برگه‌ها، امسال اولین سال بود که سال دوازدهمی‌ها با روش جدید سر جلسه آزمون نشستند، جلساتی که کم حاشیه هم نداشت، از آن خبرهایی درباره انتشار سوالات به بیرون از حوزه به گوش رسید تا ویدیوهایی در فضای مجازی منتشر شد که برخی دانش‌آموزان مدعی بودند جواب سوالات را در دست گروهی دیگر از دانش‌آموزان دیده‌اند.
هرچه هست حالا گروهی به روش جدید سنجش و پذیرش در دانشگاه‌ها نقد دارند، آنها معتقدند در این روش جدید عدالت آموزشی بیشتر از روش قبلی زیر سوال می‌رود و به دلیل پر تکرار بودن برگزاری جلسات آزمون، حفظ امنیت در امتحانات نهایی بسیار دشوارتر از حفظ امنیت صرفاً در جلسات کنکور است. دراین‌باره علی امرایی، عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت توضیحاتی دراین‌باره ارائه می‌دهد. او می‌گوید: «اگر قرار باشد دستگاه‌های نظارتی، امنیتی، خدماتی، امدادی برای برگزاری آزمون هماهنگ شوند، برای کنکور دو بار و برای امتحانات نهایی ۳۰ بار هماهنگ می‌شوند، این حجم و گستردگی کار برای وزارتخانه‌ای که الان در رتبه‌بندی معلم‌ها باقی مانده زیاد است، همین الان ۳۰۰ هزار معلم معترض درباره رتبه‌بندی وجود دارد.»
لازم به توضیح است که برای برگزاری این کافه خبر، از مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش نیز دعوت شده بود تا توضیحات خود را از روش جدید پذیرش دانشجو ارائه دهند که تا روز برگزاری، علی‌رغم استقبال اولیه، خبری از حضور آنها نشد.
متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است:
بعد از سال‌ها روش سنجش و پذیرش در دانشگاه‌ها تغییر کرد و حالا امتحانات نهایی مدارس اهمیت زیادی برای پذیرش در دانشگاه پیدا کرده‌اند، مهم‌ترین تغییر در روش جدید چیست؟
نمرات امتحانات نهایی به‌طور قطعی ۴۰ درصد و کنکور ۶۰ درصد برای پذیرش دانشگاه‌ها تاثیر دارند.
این تاثیر ۴۰ درصدی امتحانات نهایی برای کدام مقطع است؟
برای امتحانات نهایی پایه دوازدهم.
در سال‌های آینده تغییر می‌کند؟
بله، قرار است تا سال ۱۴۰۵ به تاثیر ۶۰ درصدی معدل و ۴۰ درصدی کنکور برای پذیرش در دانشگاه‌ها برسیم. در سال ۱۴۰۳ این تاثیرگذاری به‌شکل پنجاه پنجاه است.
به هر صورت سال اولی هست که قرار است دانشگاه‌ها با این روش دانش‌آموزان را پذیرش کنند، روشی که موافقان و مخالفان زیادی دارد، نقد شما به‌عنوان منتقد روش جدیدِ سنجش و پذیرش در دانشگاه‌ها چیست؟
ابتدا این نکته مهم است که باید بگویم، به‌طور کلی در کشور ما چه کنکور تاثیر زیادی داشته باشد، چه نتایج امتحانات نهایی، شما باید برای موفقیت هزینه (ریالی) کنید، اما خوبی کنکور این بود که امکان داشت در آن فردی مانند «رستگار رحمانی» هم موفق شود، کسی که پدرش کشاورز است و از شهرستان جوان‌رود رتبه یک کنکور شده است. اگر این فرد ۱۰ سال دیرتر به دنیا می‌آمد یا شیوه جدید پذیرش ۱۰ سال زودتر اجرا می‌شد رستگار رحمانی همان کشاورز باقی می‌ماند.
چرا شیوه جدید سنجش اجازه نمی‌دهد دانش‌آموزان روستایی و شهرهای محروم هم بتوانند در کنکور رتبه‌های خوب بگیرند؟
ببینید، کنکور در سال دو بار برگزار می‌شود اما امتحانات نهایی در سال ۳۰ بار برگزار می‌شود، رئیس‌جمهور دستور داد که موقع کنکور اینترنت قطع نشود اما اگر برای حفظ امنیت تصمیم بگیرند اینترنت را قطع کنند، در کنکور دو بار اینترنت قطع می‌شود در امتحانات نهایی ۳۰ بار قطع می‌شود، اگر قرار باشد دستگاه‌های نظارتی، امنیتی، خدماتی، امدادی برای برگزاری آزمون هماهنگ شوند، برای کنکور دو بار است برای امتحانات نهایی ۳۰ بار است، این حجم و گستردگی کار برای وزارتخانه‌ای که الان در رتبه‌بندی معلم‌ها باقی مانده زیاد است، همین الان ۳۰۰ هزار معلم معترض درباره رتبه‌بندی وجود دارد.
ما می‌گوییم نمرات امتحانات نهایی حتما باید تاثیر داشته باشد اما به شرط فراهم شدن زیرساخت‌ها، وقتی از تصحیح الکترونیکی اوراق امتحانی حرف می‌زنیم یعنی در عمل حتما باید اتفاق بیفتد.
ما حتما درباره این مسائل، یعنی زیرساخت‌های لازم صحبت می‌کنیم اما اجازه بدید برگردم سوال قبل، چرا شیوه جدید پذیرش اجازه نمی‌دهد کسی مانند فردی که شما معرفی کردید (رستگار رحمانی) از روستا وارد دانشگاه شود؟
بحث پولی شدن پذیرش در دانشگاه (هزینه‌های کتاب و کلاس کنکور) که قبلا هم بود در روش جدید خیلی مطرح است. حدود ۲ میلیون دانش‌آموز که بین ۱۰ الی ۱۳ درصد از دانش‌آموزان می‌شود در مدارس غیرانتفاعی تحصیل می‌کنند، و همین مدارس اگر به‌طور میانگین برای هر دانش‌آموز ۳۰ میلیون دریافت کنند، با رقم ۶۰ هزار میلیارد مواجه هستیم، با این وضعیت گردش مالی مافیای کنکور بیشتر است یا مافیای مدارس غیرانتفاعی؟
این مدارس غیرانتفاعی چه‌طور می‌توانند در پذیرش دانشگاه‌ها تاثیرگذار باشند؟
چون کیفیت آموزش در آن مدارس متفاوت است و در روش جدید سنجش و پذیرش نمرات امتحان نهایی تاثیرگذاری زیادی دارد. چرا ما کسانی مانند رستگار رحمانی را دیگر نخواهیم داشت؟ برای این‌که اگر شما در مدارس منطقه یک تهران تحصیل کنید از اساتید دانشگاه هستند که به شما درس می‌دهند و آموزش این مدارس اصلاً با آموزش مدارس پایین تهران قابل مقایسه نیست.
شما درخصوص کیفیت آموزش در مدارس گفتید، درخصوص خود امتحانات نهایی چه‌طور، خیلی‌ها معتقدند با وجود تفاوت کیفیت سوالات در سال‌های مختلف این روش جدید نمی‌تواند مبنای خوبی برای مقایسه دانش‌آموزان باشد، این‌طور نیست؟
نکته مهم همین است، هر سال سطح سوالات امتحانات نهایی متفاوت است، و دانش‌آموزانی که در سال‌های مختلف امتحان می‌دهند با سوالات و سطح مشابه سنجش نمی‌شوند، لذا گروهی ممکن است با سوالات سخت‌تر و گروهی دیگر با سوالات آسان‌تر سنجش شوند، و نتایج این امتحانات هم تاثیر قطعی در پذیرش کنکور دارد، تاثیری که می‌تواند برای ۱۰ سال یا بیشتر برای دانش‌آموز باقی بماند، درحالی‌که در کنکور افراد با یک سطح مشابه از سوالات سنجش می‌شوند و تاثیر آن هم فقط برای یک سال است.
برای نمونه تعداد داوطلبان کنکور در سال ۱۳۹۸ که معدل آنها بین ۱۹ تا ۲۰ بوده، ۴۹ هزار و ۷۳ نفر بودند. اما تعداد داوطلبان کنکور در سال ۱۳۹۹ که معدل آنها بین ۱۹ تا ۲۰ بوده، ۷۳ هزار و ۹۴۷ نفر بودند، احتمالاً سطح سوالات امتحانات در افزایش دانش‌آموزان دارای معدل ۱۹ تا ۲۰ تاثیر گذاشته است، حالا با روش جدید سنجش و پذیرش ما قرار است این دو گروه از دانش‌آموزان را با هم مقایسه کنیم، این چه‌طور ممکن است؟ اما در کنکور سوالات اگر آسان یا سخت باشد برای همه سخت و آسان است و همین امسال هم تاثیرگذاری دارد.
با حذف دروس عمومی در کنکور موافق هستید؟
این‌که فاجعه است، مثلاً زبان انگلیسی برای داوطلبان گروه تجربی درس عمومی است که از کنکور حذف شده، یعنی مثلاً برای کسی که می‌خواهد در آینده پزشک شود زبان انگلیسی از کنکور حذف شده اما فیزیک ضریب دارد، برای یک پزشک فیزیک اهمیت دارد یا زبان انگلیسی؟ ضمن این‌که دروس عمومی دروس اخلاقی و تربیتی هستند، با این کار از کتاب سعدی و حافظ و فردوسی فاصله می‌گیریم.
برخی معتقدند حذف دروس عمومی از کنکور سبب می‌شود داوطلبان مناطق محروم از دانشگاه حذف شوند، نظرتان چیست؟
دانش‌آموزان مناطق محروم بر روی درس‌هایی مانند دینی، ادبیات، عربی تمرکز می‌کنند، چون می‌دانند با این اقدام می‌توانند بدون کتاب‌های خاص درصد بالایی از سوالات را در کنکور پاسخ دهند.
ضمن این‌که تاثیر زیاد امتحانات نهایی در پذیرش دانشگاه‌ها سبب می‌شود مدارس بیشتر به سمت تعلیم بروند تا تربیت، از طرفی متاسفانه تقلب رواج پیدا می‌کند. در نامه یک سال قبل دیده‌بان شفافیت به رئیس جمهور ما از فروپاشی اخلاق نوشتیم. ما می‌گوییم با این شیوه جدید تقلب‌ها بیشتر می‌شود، طبیعی هم هست، جایی‌که ۳۰ بار آزمون برگزار می‌شود احتمال تقلب از جایی‌که دو بار آزمون برگزار می‌شود بیشتر است.
امسال همزمان با آزمون‌های مدارس، حرف و حدیث‌های زیادی درباره لو رفتن سوالات یا انتشار سوالات مطرح شد، دراین باره شما گزارش‌هایی دارید؟
ما امسال گزارش مردمی درباره تقلب و نظارت کم در آزمون‌ها دریافت کردیم، البته این برای همه حوزه‌ها نبود، برخی از حوزه‌ها مجهز هستند، اما باید این سوال را از آموزش و پرورش پرسید که آیا تمام حوزه‌های امتحانات نهایی به سیگنال‌یاب مجهز بود؟ چند درصد حوزه‌ها مجهز بودند؟ اگر حتی ۹۰ درصد حوزه‌ها مجهز بوده در آن ۱۰ درصد خطا وجود داشته، باید تمام حوزه‌ها مجهز باشند.
ما نه وارد حوزه‌ها شدیم و نه امکان بازرسی داشتیم، ما هم در فضای مجازی دیدیم، اما هر روزی امتحانات نهایی برگزار شد در کانال‌هایی که فروش سوالات امتحانات نهایی را می‌گذاشتند حین جلسه جواب‌ها در کانال منتشر می‌شد.
خود آموزش و پرورش لو رفتن سوالات را قبول ندارد، اما انتشار سوالات بعد از شروع آزمون را پذیرفته است، چه فرقی دارد؟
این‌ها بازی با الفاظ است، فرق بین انتشار و لو رفتن سوالات بازخورد آن در فضای مجازی است، وقتی گفته شود انتشار سوالات خبرگزاری‌ها کمتر استقبال می‌کنند. به نظرم مسئولان آموزش و پرورش نگران هستند امتحانات نهایی زیر سوال برود، ما هم دوست نداریم این اتفاق بیفتد، فقط دنبال این هستیم که زیرساخت‌ها تامین شود، و با وجود این زیرساخت‌ها نمرات امتحان نهایی هم در کنکور تاثیرگذار شود.
این امکان وجود دارد حتی بعد از انتشار سوالات، پاسخ‌ها به داخل حوزه‌ها برگشته باشد؟
قبل از آزمون ما هیچ گزارشی نداشتیم، همه چیز به حین آزمون برمی‌گردد که شما دراین‌باره شک نکنید، دستگاهی که سوالات را بیرون می‌فرستد همان دستگاه گیرنده دارد و جواب را داخل می‌آورد. اخیراً هم گفته‌اند ما خودمان می‌خواهیم سوالات را حین آزمون منتشر کنیم، چرا می‌خواهند این کار را انجام دهند درحالی‌که می‌بینند وقتی انجام نمی‌دهند دستگاه‌ها و داوطلبانی هستند که سوالات را منتشر می‌کنند، این یعنی امکان تقلب وجود دارد، پس چرا خودشان می‌خواهند سوالات را منتشر کنند؟ با این اقدام یکی از از کارها یعنی ارسال سوال به بیرون حوزه را آسان می‌کنند، این کار اصلاً عاقلانه نیست.
در روش جدید سنجش و پذیرش تصحیح برگه امتحانات و بارم به بارم نمرات اهمیت زیادی دارد، از آن‌جایی که این برگه‌ها را معلم‌ها تصحیح می‌کنند ممکن است سهل یا سخت‌گیری آنها نقش زیادی در تفاوت نمرات دانش‌آموزان داشته باشد، این‌طور نیست؟
یک گزارشی را شنیدیم که که گویا با خبرگزاری میزان مصاحبه شده بود و از اختلاف ۱۱ نمره‌ای میان تصحیح کننده اول و دوم درباره یک برگه امتحانی صحبت شده بود، این مورد چیزی بود که اعلام شد، شما تصور کنید چند مورد این شکلی وجود دارد که در حوزه‌ها و شهرستان‌های مختلف نمرات تصحیح کننده اول دوم و سوم فرق دارد، درحالی‌که در کنکور این شکلی نیست، اصلاً شما تصور کنید یک تصحیح کننده‌ای هست که به برگه امتحانی دانش‌آموزان سخت نمی‌گیرد و فرد دیگری این سخت‌گیری را دارد، این یک ضعف است و از آن‌جایی‌که امتحانات نهایی تشریحی هستند این ضعف برای همیشه باقی می‌ماند.
راه حلی وجود ندارد؟
راه حل این است که نمرات امتحان نهایی به شکل مثبت تاثیرگذار شوند نه قطعی. در این روش اگر نمرات امتحان نهایی دانش‌آموز کمک کرد که نمره کنکور بهبود پیدا کند برای او معدل را حساب می‌کنند، اما اگر نمره امتحاناتات نهایی سبب شد که نمره خوب کنکور دانش‌آموز آسیب ببیند برای او معدل تاثیری ندارد، لذا این ۴۰ درصد معدل شناور می‌شود.
نقدها به روش قبلی پذیرش دانشگاه‌ها این بود که رتبه‌های برتر از دل مدارس غیرانتفاعی و کلاس‌های کنکور بیرون می‌آمدند، بنابراین عدالت آموزشی زیر سوال می‌رفت، در روش جدید (تاثیر ۴۰ درصدی قطعی امتحانات نهایی) چه‌طور؟
آمارها نشان می‌دهد در مناطق محروم وضعیت کنکور دانش‌آموزان از وضعیت آنها در امتحانات نهایی بهتر است، اما باید بگویم در روش جدید وضعیت ورود به دانشگاه‌ها به مراتب پولی‌تر و ناعادلانه‌تر می‌شود. من این‌ها را به عنوان کسی می‌گویم که هیچ نفعی ندارم. الان مافیای معدل به‌وجود آمده است.
منظورتان از مافیای معدل چیست؟
مدارس از این به بعد تبلیغ معدل می‌کنند، به خانواده‌ها وعده می‌دهند که از معلم‌های درجه یک استفاده می‌کنند. ضمن این‌که در روش جدید فشار و استرس روی دانش‌آموزان زیاد می‌شود. امروز کتاب‌های شب امتحان نهایی به فروش می‌رسد، یعنی موسسات هم کتاب‌های تستی برای کنکور دارند هم کتاب‌های تشریحی برای امتحانات نهایی.
یکی از معاونان آموزش و پرورش گفته که مخالفان روش جدید سنجش و پذیرش در دانشگاه‌ها کسانی هستند که از برگزاری کنکور نفع داشتند و در واقع ذی‌نفعان کنکور هستند، شما به عنوان منتقد روش جدید نظرتان چیست؟
یکی از منتقدان وضع جدید من هستم، آماده‌ام بیایند مشخص کنند در کجا به مافیای کنکور مدنظرشان وارد شده‌ام، این‌ها حرف‌هایی است که می‌خواهند با آن اصل ماجرا زیر سوال برود.
مزخرفترین دروس دروس عمومی هستند که باید در همان سطح دبیرستان بمانند