تجارت اجاره رحم به ۱۲۹ میلیارد دلار می‌رسد

اجاره رحم، بازاری‌ست که در همه کشورها رونق دارد و پیش‌بینی می‌شود تجارت این بازار جهانی تا سال 2032 به 129 میلیارد دلار برسد. در ایران هم کم داوطلب ندارد. از شهرهای مختلف همدیگر را پیدا می‌کنند و با یک قرارداد، راهی دفترخانه می‌شوند تا طرفین نتوانند در طول مدت بارداری از توافق خارج شوند. 200 تا 400 میلیون تومان دستمزد برای 9 ماه؛ رقمی که برخی را وسوسه می‌کند تا رحم خود را اجاره دهند. برخی از سر مشکلات مالی وارد این بازار شده‌اند. همان دلایلی که فروشندگان اعضای بدن دارند، اینجا هم کم و بیش شنیده می‌شود. اگر از آنها بپرسید چرا از وام بانکی استفاده نمی‌کنید، می‌گویند که شرایط دریافت وام سخت است و سود زیادی دارد. ترجیح می‌دهند قید آن را بزنند. بیشتر از آنچه مشکلشان حل شود، بدهی بیشتری روی دستشان می‌گذارد.

برخی هم اجاره رحم را به چشم فرصتی می‌بینند که از آن درآمدزایی کنند. هر چقدر سن فرد بالاتر باشد، شانس کمتری برای جذب مشتری دارد. سوی دیگر این ماجرا افرادی هستند که رحم را اجاره می‌کنند. اگر رحم زن جوانی را اجاره کنند، با سایر هزینه‌های جانبی از جمله درمانی برای آزمایشات، سونوگرافی، دستمزد واسطه و… حدود 500 میلیون تومان باید داشته باشند. البته اگر اسپرم و تخمک هم بخواهند باید بیشتر هزینه کنند. همه این هزینه‌ها را به جان می‌خرند، چون اگر بخواهند از طریق مراکز دولتی و قانونی کار را پیش ببرند، باید در صف بمانند و برای هر کدام از مراحل زمان بیشتری را صرف کنند. اجاره‌دهندگان از استان‌های مختلف اعلام آمادگی کرده‌اند؛ تهران، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان رضوی، مرکزی، آذربایجان غربی و… . کافی‌ست آگهی‌ها را جست‌وجو و شهر مورد نظر خود را انتخاب کنید. چشم بسته اگر روی هر قسمت از نقشه ایران دست بگذارید، یا در آگهی‌ها پیدا می‌شود یا واسطه‌ها معرفی می‌کنند. پیدا کردن مادر جایگزین هم کار سختی نیست. سایت‌ها و فضای مجازی کار را برای جویندگان رحم اجاره‌ای راحت کرده است.

25 ساله است و می‌خواهد رحم خود را اجاره دهد. خود را اینگونه معرفی می‌کند: «متاهل هستم و 2 فرزند دارم. هیچ بیماری و مشکل پزشکی ندارم. 400 میلیون تومان می‌گیرم. همسرم هم هیچ مشکلی ندارد.» سمانه هم 35 ساله است. ساکن مازندران است و می‌گوید: «به دلیل مشکلات مالی رحم خود را اجاره می‌دهم. طلاق گرفته‌ام و نگران مخالفت افراد دیگر نباشید.» قیمتی هم که پیشنهاد می‌دهد، 200 میلیون تومان است. می‌گوید تاکنون رحم خود را اجاره نداده، اما چون به پول نیاز دارد، سر از بازار اجاره رحم درآورده است. اما همه آنها بار اولی نیستند. سپیده می‌گوید: «سه سال پیش رحم خود را اجاره دادم. پسر بود و سالم به دنیا آمد. خودم هم یک فرزند سزارینی دارم. تاکنون سقط جنین هم نداشتم.» قیمت پیشنهادی سپیده با سابقه یک بار اجاره رحم، 280 میلیون تومان است. قوانین اینجا هم کم و بیش شبیه بازار فروش اعضای بدن است. سن فرد و وضعیت سلامتی، نقش مهمی در تعیین قیمت دارد. هر چقدر سن اجاره‌دهندگان بالاتر برود، قیمت اجاره رحم کمتر می‌شود.

در کنار رحم، خرید و فروش اسپرم و تخمک هم رواج دارد. تخمک‌ها را اغلب از زنان زیر 30 سال قبول می‌کنند. 10 تا 12 میلیون تومان قیمت دارد. با این قیمت حدود 15 عدد تخمک خرید و فروش می‌شود. اسپرم هم حدود یک تا 2 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. البته در این رد و بدل‌های اسپرم و تخمک برخلاف اجاره رحم، ژنتیک و ظاهر افراد برای افراد اجاره‌کننده مهم می‌شود؛ برای مثال ویژگی‌هایی مانند قد و رنگ پوست فرد. همه این اسپرم و تخمک‌ها بارور نمی‌شوند. گاهی هیچ‌کدام از اسپرم و تخمک‌های خریداری‌شده بارور نمی‌شود و گاهی هم ممکن است بیش از یک مورد باروری صورت گیرد. اسپرم‌ها و تخمک‌ها در بانک یا مرکزی نگهداری می‌شود که اگر بار اول لقاح موفقیت‌آمیز نبود، بار دیگر تکرار شود. البته برای این کار هم باید مبلغی به بانک اسپرم و تخمک پرداخت می‌شود. یکی از کسانی که در این کار مشغول است می‌گوید: «گاهی بانک‌ها، جنین‌ها را از افراد می‌خرند. یک تا دو میلیون تومان برای هر جنین دریافت می‌کنند.» البته این موضوع هم قطعیت ندارد و همیشگی نیست.

بازار رحم اجاره‌ای مثل بازارهای دیگر، واسطه‌هایی دارد. کسانی هستند که واسطه معرفی افراد به یکدیگر می‌شوند. با توجه به خرید و فروش و اجاره رحم، دستمزد واسطه‌ها هم فرق دارد. یکی از کسانی که در این کار مشغول است، می‌گوید: «اگر دهنده تخمک معرفی کنم، 2 میلیون و 500 هزار تومان دریافت می‌کنم. البته اگر در لیستم کسی باشد، اگر نباشد باید از طریق همکاران پیدا کنم.» او ادامه می‌دهد: «اگر طریق همکاران پیدا کنم، گیرنده تخمک باید هزینه بیشتری بپردازد. پنج میلیون تومان می‌گیرم. نصف پول سهم خودم و نصف دیگر سهم همکارم می‌شود.» البته اگر فرد گفت که از طریق همکارش، دهنده تخمک پیدا کرده‌ام، راهی برای راستی‌آزمایی ادعایش هم نیست. او می‌گوید: «برای معرفی مادر جایگزین، پنج میلیون تومان دریافت می‌کند. اغلب شهرها را پوشش می‌دهیم و می‌توانیم فرد معرفی کنیم. از این نظر مشکلی نداریم.» نرخ‌هایی که واسطه‌ها برای معرفی اجاره رحم پیشنهاد می‌کنند، یکسان نیست. گاهی تا 10 میلیون تومان هم دستمزد دریافت می‌کنند.

افراد هزینه اجاره را در یک مرحله به اجاره‌دهندگان پرداخت نمی‌کنند. مراحلی که افراد باید طی کنند، کم و بیش یکسان است. یکی از واسطه‌های اجاره رحم و خرید و فروش اسپرم و تخمک می‌گوید: «پس از انجام آزمایش‌ها، 10 میلیون تومان زمان انتقال جنین به اجاره‌دهنده پرداخت می‌شود. دو هفته بعد دوباره آزمایش می‌دهد. اگر نتیجه مثبت بود، دوباره طرفین منتظر می‌مانند تا زمانی‌که قلب جنین بتپد.» او ادامه می‌دهد: «زمانی‌که قلب جنین بتپد از آن زمان ماهانه باید پنج میلیون تومان پرداخت شود. 40 درصد هزینه قبل از زایمان پرداخت می‌شود.» به گفته او بخشی از اجاره طی 9 ماه به اجاره‌دهندگان پرداخت می‌شود. اغلب اقساطی که در بازار اجاره رحم، پیشنهاد می‌شود، پنج میلیون تومان است.

به عبارتی بخشی از پول با غربالگری اول و بخشی دیگر با غربالگری دوم پرداخت می‌شود، مابقی آن بعد از زایمان رد و بدل می‌شود. طرفین ماجرا در محضر قرارداد می‌بندند و همه شروط در سند اجاره رحم ذکر می‌شود. برای مثال اگر اجاره‌دهنده به عمد، جنین را سقط کند باید هزینه‌ها را جبران کند. البته اجاره رحم، تائید پزشک را لازم دارد. پزشک باید تائید کند که فرد امکان بارداری ندارد، بعد می‌تواند این مراحل را طی کند. برخی به فرد اجاره‌دهنده رحم، اسکان هم می‌دهند. در طول دوره بارداری یا برای فرد خانه اجاره می‌کنند یا هم در خانه خود به او اتاقی برای اسکان می‌دهند؛ تا زمانی‌که زایمان انجام شود و نوزاد را تحویل بگیرند.

فقط در ایران نیست که افراد به مادر جایگزین روی می‌آورند. کشورهای دیگر هم کم و بیش بازار مشابه دارند. بنا بر گزارش Global Market Insights، تجارت رحم اجاره‌ای، رونق جهانی دارد و انتظار می‌رود تا سال 2032 این بازار به 129 میلیارد دلار برسد. مجله فوربس در گزارشی که اخیرا منتشر کرد به صنعت جهانی تجارت رحم پرداخت. آمارهایی که در این گزارش آمده، نشان از رشد چشمگیر این بازار می‌دهد؛ به گونه‌ای که از 6 میلیارد دلار در سال 2018 به 17.9 میلیارد دلار در سال 2023 افزایش یافته است. در بخش دیگری این گزارش، هزینه‌های تمام شده اجاره رحم در امریکا را محاسبه کرده‌اند. فوربس به نقل از CNBC نوشت که وزارت بهداشت نیویورک برای استخدام یک مادر جانشین (فردی که رحم خود را اجاره می‌دهد) حدود 60 هزار تا 70 هزار دلار هزینه می‌کند. این رقم مجموع هزینه‌های قانونی، پزشکی، غرامت جانشین و سایر موارد است. در کشورهای اروپای شرقی این رقم حدود 50 هزار دلار و در امریکای لاتین نیز 70 هزار دلار گزارش شده است.