چرا باید از کودکان در مقابل آلودگی هوا بیشتر مراقبت کنیم؟

دکتر سید جواد سیدی با بیان اینکه سیستم تنفسی بچه‌ها نسبت به والدین دارای تفاوت‌هایی است، تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها این است که کودکان حساس‌تر هستند. تکامل ریه آنها تا هفت سالگی ادامه دارد و به همین دلیل هرگونه آسیب از عفونت و التهاب گرفته تا تماس با مواد آلرژن می‌تواند تاثیراتی جدی بر سیستم تنفس کودکان ایجاد کند. به همین دلیل اهمیت تشخیص و درمان کودکان بیشتر است.

وی ادامه داد: عوامل بیماری‌زای میکروبی، ویروسی و یا عفونت‌ها یک سری علائم خاص ایجاد می‌کند؛ علائمی که باعث التهاب می‌شوند و زمینه واکنش‌های التهابی را در سیستم راه‌های هوایی تشدید می‌کنند ریه را مستعد می‌کنند تا هم به شکل مستقیم آسیب ببیند و هم زمینه ساز اضافه شدن سایر عفونت‌ها باشد. ریزگردها یا آلرژن‌های محیطی به شکل مواد شیمیایی یا ذرات گردوغبار هستند که هر دو مورد می‌تواند با ایجاد واکنش‌های التهابی در مجراهای هوایی به طور مستقیم و غیر مستقیم با فراهم‌سازی زمینه رشد باکتری‌ها و عوامل ویروسی به سیستم تنفس کودکان آسیب برساند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه علائم کودکی که زمینه حساسیت و آلرژی داشته باشد، می‌تواند به شکل حملاتی باشد که موجب تشدید علائم‌شان شود، گفت: در کودکانی که زمینه آلرژی مانند آسم و حساسیت نداشته باشند، اگر والدین متوجه شدند که کودک دچار علائمی مثل سردرد، آبریزش از بینی، تغییر و گرفتگی صدا، سرفه و احساس تنگی نفس، خستگی تنفسی یا خستگی ناشی از فعالیت است، جزو علائم خطر بوده و باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنند.

سیدی در خصوص علائم تنفسی در کودکان دارای زمینه آلرژی تشریح کرد: مهم‌ترین علائم در کودکان دارای زمینه‌های آسم و آلرژی، ایجاد حملات آسم است. در چنین مواقعی ممکن است نیاز بیمار به اسپری بیشتر شود، حالت‌های تنگی نفس با فعالیت یا بدون فعالیت تشدید شود و بیمار به دلیل اینکه تنفس راحت‌تری داشته باشد دوز داروهای خود را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال امکان دارد بیماری که هفته‌ای یک بار از اسپری خود استفاده می‌کند در طول روز چندین نوبت از این اسپری استفاده کند که این خود یکی از علائم خطر و مهم برای کودکان است. به طور کلی علائم سرفه، سوزش گلو، تنگی نفس، آبریزش بینی و قرمزی چشم از جمله علائم خطر هستند که در صورت مواجهه با چنین علائمی باید به پزشک مراجعه کنند.

وی افزود: مهم‌ترین چیزی که در خصوص کودکان و در رابطه با این موضوع به ما کمک می‌کند، پیشگیری است. یعنی کودکان با مواد ریزگرد و آلرژن مواجهه نداشته باشند. توصیه می‌کنیم در چنین مواقعی در خانه بمانند، در و پنجره‌ها بسته باشد، حداقل تماس با محیط بیرون را داشته باشند، ترجیحا از کولرگازی به عنوان خنک‌کننده استفاده کنند، اگر قبلا دارو مصرف می‌کردند در صورت لزوم و با مشورت پزشک دوز داروهای خود را بالا ببرند و در صورت بروز علائم دوز اسپری مورد استفاده در مواقع حمله را افزایش دهند.

این متخصص ریه کودکان با اشاره به اینکه دو اصل بسیار کمک کننده برای پیشگیری، عدم مواجهه با مواد آلرژن و رساندن مایعات کافی به بدن است، توضیح داد: باید کاری کنیم که مایعات کافی به بدن برسد تا مانع خشکی گلو شده و ایجاد علائم را کاهش دهد.

سیدی با تاکید بر استفاده از آب و مایعات زیاد، تصریح کرد: وقوع ریزگردها در دست ما نیست و مربوط به عواملی طبیعی است؛ اما کاری که می‌توانیم بکنیم این است که حداقل مواجهه با آن را داشته باشیم و سعی کنیم در خانه بمانیم. تهویه خانه باید به شکل بسته انجام شود. شربت آبلیمو عسل در بچه‌های بالای یک سال بسیار موثر است. همچنین استفاده از شیر تازه، سبزیجات، میوه‌های تازه می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. این موارد می‌توانند آنتی اکسیدان‌های مورد نیاز را به بدن برساند و مانع ایجاد علائم شود.

وی در رابطه با استفاده از ماسک برای کودکان، خاطر نشان کرد: در صورتی که کودک مجبور باشد از خانه بیرون برود استفاده از ماسک بلامانع است، البته باید از ماسکی استفاده کنیم که بیشترین محافظت را ایجاد ‌کند مانند ماسک‌های  N۹۵ که تا ۹۵ درصد ذرات ریز و ذرات گرد و غبار  بین ۳ تا ۵ میکرون را می‌توانند پالایش کنند. ممکن است کودک نسبت به استفاده از این ماسک‌ها مقاومت کند یا این ماسک‌ها در سایز کودکان نباشد، در این صورت همین ماسک‌های معمولی نیز تا حدود زیادی می‌تواند کمک کننده باشد. خود ماسک زدن زیاد هم می‌تواند باعث ایجاد کمبود اکسیژن شود و از طرف دیگر باید مراقب باشیم که ماسک خیس نشود؛ در صورتی که ماسک خیس شود اثر محافظتی خود را از دست خواهد داد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص تاثیرات ریزگردها در افراد سنین مختلف، اظهار کرد: گروه‌های پرخطر و افراد مستعد شامل کودکان و همچنین افرادی است که بیماری‌های زمینه‌ای ریوی و قلبی دارند. به طور کلی هر موردی که نیاز به کار تنفسی را افزایش دهد و فرد مبتلا به بیماری زمینه‌ای باشد که نتواند کار تنفس را به شکلی ایده‌آل پاسخ دهد، خطر آفرین است؛ به عنوان مثال تلاش‌های تنفسی در افراد دارای زمینه بیماری آسم در مواجهه با ریزگردها به دلیل اینکه بافت ریه در این افراد به صورت ملتهب است، موجب تشدید علائم تنفسی در این افراد می‌شود.

سیدی تصریح کرد: بچه‌های کوچک، زنان باردار، افراد دارای بیماری‌های تنفسی مزمن، افراد دارای بیماری‌های قلبی و افرادی که داروهای شیمی درمانی و تحریک کننده سیستم ایمنی بدن مصرف می‌کنند، گروه‌های پرخطر هستند.

این متخصص ریه کودکان در پایان ضمن تاکید بر رعایت اصول بهداشت فردی و توصیه‌ها، خاطر نشان کرد: افراد در صورت مشاهده هرگونه علائم ذکر شده زمان را از دست ندهند و هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی و پزشک معالج خود مراجعه کنند.