شیادی طبی با عنوان عنبیه‌ شناسی/ ۲۰۰ هزار تومان برای یک عکس موبایلی

ساختار چشم انسان سالم در دوران جنینی شکل می‌گیرد و جز چند تغییر مثل تغییرات جزئی رنگ چشم‌ها که در نتیجه رسوب رنگدانه‌ها در ابتدای زندگی است تغییرات دیگری نمی‌کند. البته گاهی بیماری‌ها می‌توانند در سایر اعضای بدن فرد بیمار تغییراتی ایجاد کنند و چشم هم استثنا نیست، اما این تغییرات محدود به چند بیماری هستند و تعداد آن‌ها به اندازه‌ای نیست که بتوان عنبیه چشم را آینه تمام نمای کل بدن در نظر گرفت.  

البته کسانی که خود را «عنبیه‌شناس» می‌نامند ادعاهای دیگری را مطرح می‌کنند و می‌گویند قادر هستند بیماری‌های آینده را هم با دقت بالایی پیش‌بینی کنند. این در حالی است که برای صحت‌سنجی این ادعاها چندین مطالعه انجام شده که همین موارد عنوان شده را ثابت کرده و این که ادعای عنبیه‌شناس‌های علمی و درست نیست.  

۱. در سال ۱۹۷۹ میلادی ۳ عنبیه‌شناس معروف ادعای تشخیص بیماری با مشاهده عنبیه را مطرح کردند. برای بررسی صحت این ادعاها، تصاویری از چشمان ۱۴۳ نفر که ۴۸ نفر آن‌ها بیماری کلیوی داشتند و ۹۵ نفر آن‌ها سالم بودند را در برابر این ۳ نفر قرار دادند. نتیجه این شد که هیچ یک از این سه نفر نتوانستند تشخیصی درست داشته باشند یا حتی محاسبات شانسی ارائه کنند.

۲. در بیشتر تبلیغات عنبیه‌شناسی ادعای تشخیص مشکلات کبد و کیسه صفرا مطرح است؛ به اصطلاحی شیادان طبی عاشق تشخیص کبد چرب هستند. در همین مورد مطالعه‌ای جالب درباره کیسه صفرا از سوی یکی از مجلات معتبر پزشکی بریتانیا در ۱۹۸۸ میلادی منتشر شد که در آن تصاویر عنبیه‌های تعداد ۳۹ نفر که مشکلات جدی کیسه صفرا داشتند و به همین تعداد هم افراد بدون مشکل در نظر گرفته شده بود، در اختیار یک گروه ۵ نفره عنبیه شناس قرار داده شد. نتیجه جالب بود؛ آنها گفتند تقریبا نیمی از افراد مشکلات کیسه صفرا دارند و این نیمی از افراد با توجه به آمار واقعی نیمی از افرادی که در مطالعه شرکت کرده بودند درست بود، فقط مشکل اینجا بود که تقریبا نیمی از آنهایی که تشخیص مشکلات کیسه صفرا برای آن‌ها مطرح شده بود سالم بودند و باز هم تشخیص با عنبیه‌شناسی تفاوت معناداری با تشخیص‌های شانسی نداشت.

۳. در سال ۲۰۰۵ هم مطالعه‌ای با هدف صحت‌سنجی ادعای عنبیه‌شناسی برای تشخیص سرطان صورت گرفت. در این مطالعه تصاویر چشم ۱۱۰ نفر که ۶۸ نفر از آنها سرطان پستان، پروستات، تخمدان، روده و... داشتند را به علاوه تصاویر چشمان ۴۲ از افراد سالم را در اختیار یک عنبیه‌شناس معروف قرار دادند. نتیجه این شد که تنها ۳ مورد تشخیص درست داده شد! در نظر بگیرید که ۳ تشخیص در ۱۱۰ مورد حتی از تشخیص‌های شانسی هم می‌تواند بدتر باشد!

۴. در سال ۲۰۱۵ هم دپارتمان سلامت دولت استرالیا نتایج تحقیقی که از سوی یکی از سازمان های بیمه‌ای انجام شده بود را منتشر کرد که در آن هم تشخیص بر مبنای عنبیه شناسی غیر معتبر عنوان شده بود.  

***

تقریبا اکثر محققین و مجلات علمی معتبر، تشخیص با روش عنبیه‌شناسی را فاقد اعتبار می‌دانند اما شیادان هیچگاه به تحقیقات علمی علاقه‌ای ندارند. از آنجا که نظارت قانونی هم بر ادعاهای طبی که گاهی رنگ و بوی شیادی به خود می‌گیرد به طور شایسته و کافی انجام نمی‌پذیرد، شاهد رشد انفجاری مدعیان درمانگری کاذب هستیم.

شاید عده‌ای بگویند که کسانی که به این افراد مراجعه می‌کنند به دنبال ویزیت ارزان هستند اما در اکثر موارد ویزیتی که غیرحضوری و تنها با رویت یک عکس آن هم با تلفن همراه و از سوی یک فرد غیرپزشک صورت می‌گیرد بیشتر از ۲۰۰ هزار تومان است، در صورتی که هزینه ویزیت یک پزشک آن هم در بخش خصوصی برای پزشکان عمومی ۹۰ هزار تومان است، ویزیت پزشک متخصص ۱۳۵ هزار تومان، ویزیت پزشک فوق تخصص ۱۷۴ هزار تومان.

در نظر بگیرید که معاینه چشم‌های شما با دستگاه‌هایی که گاهی قیمت آن‌ها به میلیاردها تومان می‌رسد و از سوی یک متخصص چشم پزشکی حتی اگر دفترچه بیمه نداشته باشید با ۱۳۵ هزار تومان صورت می‌گیرد باز هم حدود ۶۰ هزار تومان ارزان‌تر از پرداخت ویزیت به کسانی است که به شکل غیرقانونی و مجرمانه تنها عکس گرفته شده از چشم شما با دوربین‌های ساده گوشی تلفن همراه را فقط می‌بیند!