یک چهارم دیابتی ها از بیماری خود خبر ندارند
از کجا بدانیم دیابت داریم یا نه؟
بیش از ۵ میلیون نفر از ایرانی‌ها درگیر بیماری دیابت هستند اما تعداد زیادی از آنها از بیماری خود بی‌خبرند.
خیلی از مردم تصور می‌کنند کنترل قندخون فقط برای سنین سالمندی است و به همین دلیل خوراکی‌های شیرین را همیشه در دسترس کودکان خود می‌گذارند و خودشان نیز هرچقدر دل‌شان می‌خواهد شیرینی و کربوهیدرات و چربی و نوشیدنی‌های پر از قند می‌خورند، به کنترل و تست مرتب قندخون و چکاپ‌های سالانه برای پی بردن به میزان قندخون خود اهمیت نمی‌دهند. درحالی‌که پزشکان تاکید دارند پیشگیری از ابتلا به دیابت بهترین کار است و بهترین زمان برای پیشگیری، از دوران کودکی است. چراکه اگر به این بیماری مبتلا شوید، تقریبا دیگر راه برگشتی وجود ندارد و این بیماری با تمام آزارهایش تا پایان عمر با شما خواهد ماند.
درحال‌حاضر نزدیک به ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در ایران مبتلا به دیابت هستند و نکته تلخ ماجرا این است که خیلی از آنها از بیماری خود خبر ندارند! به گفته پزشکان، مهم‌ترین دلیل این مساله این است که بیماری دیابت، در برخی افراد علائم خاصی از خود نشان نمی‌دهد و شما ناگهان متوجه می‌شوید که درگیر آن شده‌اید. به همین دلیل است که به دیابت «بیماری خاموش» هم می‌گویند. سالانه حدود ۳ میلیون نفر در دنیا براثر دیابت خاموش جان خود را از دست می‌دهند. این افراد همیشه فکر می‌کردند در سلامت کامل به سر می‌برند و هیچ مشکل و عارضه‌ای در بدن ندارند.
آمار ابتلا به دیابت در جهان ۵۳۰ میلیون نفر را شامل می‌شود. یعنی بیش از نیم میلیارد نفر در جهان به انواع دیابت مبتلا هستند! آماری که قرار است افزایش بیشتری هم پیدا کند. پیش‌بینی‌ها می‌گویند آمار ابتلا به دیابت در دنیا تا سال ۲۰۴۵ به بیش از ۷۰۰ میلیون نفر برسد. در کشور ما نیز تخمین زده می‌شود که آمارها تا سال ۲۰۳۰ به ۷.۱ میلیون نفر و در سال ۲۰۴۵ به ۹.۵ میلیون نفر برسد.
دلایل افزایش آمار دیابت در ایران
اما چرا آمار دیابت در دنیا و ایران با سرعت در حال افزایش است؟ کدام کشورها بیشتر درگیر ابتلا به آن می‌شوند؟ و چرا عده زیادی از مردم از ابتلای خود به این بیماری بی‌اطلاعند؟
دکتر افشین استوار، رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران به همشهری‌آنلاین می‌گوید: علت شیوع بیماری‌های غیرواگیر در دنیا و به تبع آن در کشور ما، «تغییر سبک زندگی» و «نتایج ناشی از صنعتی شدن جهان» است.
دکتر استوار می‌گوید: در میان بیماری‌های غیرواگیر، دیابت شایع‌ترین بیماری متابولیک در جهان است که به عنوان یک معضل عمده بهداشتی، بار اقتصادی و اجتماعی سنگینی را به سلامت عمومی در سراسر جهان تحمیل می‌کند.
رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این که ۱۴ درصد بزرگسالان ۲۵ ساله و بالاتر در ایران به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند، می‌گوید: در ایران، حدود یک‌چهارم افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود مطلع نیستند و این بیماری تنها در کمتر از یک‌سوم این افراد قابل کنترل است.
شیوع دیابت در این کشورها بیشتر است
طبق مطالعات بین‌المللی موجود، شیوع دیابت در کشورهای با درآمد پایین و متوسط با سرعت بیشتری نسبت به کشورهای با درآمد بالا در حال افزایش است. دلیل آن هم مشخص است؛ درآمد کمتر و خودمراقبتیِ کمتر. ایران از جمله کشورهایی است که در دنیا و منطقه خاورمیانه بالاترین شیوع دیابت را به خود اختصاص داده است. طبق اعلام مسئولان، بیش از ۳۰ درصد افراد در جامعه مبتلا به دیابت یا پیش‌دیابت هستند.
تعداد افراد مبتلا به دیابت در سال ۲۰۲۱ معادل ۵۳۰ میلیون نفر برآورد شده بود و پیش‌بینی می‌شود این آمار تا سال ۲۰۴۵ از ۷۰۰ میلیون نفر عبور کند. به گفته کارشناسان، تقریبا ۹۰ درصد از این افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند.
رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره پیش‌بینی‌ها از آمار ابتلا در ایران می‌گوید: در ایران تعداد بزرگسالان مبتلا به دیابت در سال ۲۰۲۱ تقریبا ۵.۴ میلیون نفر بود که پیش‌بینی می‌شود این آمار در سال ۲۰۳۰ به ۷.۱ میلیون و در سال ۲۰۴۵ به ۹.۵ میلیون نفر برسد.
دکتر استوار، دو دلیل مهم این افزایش آمارها را چاقی (۴۹.۶ درصد) و تغییرات جمعیتی (۵۰.۴ درصد) در سال‌های پیشِ رو عنوان می‌کند.
این کارشناس‌مسئول به آمار نگران‌کننده مرگ و میر در ایران ناشی از دیابت تنها در یک سال اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از دیابت در ایران رخ داد.
افزایش ۳۰ درصدی آمار دیابت در ایران در ۵ سال/ درباره بیماری خاموشِ قرن چقدر می‌دانید؟
دیابت «بیماری خاموش قرن» نامیده می‌شود که می‌تواند نشانه‌های خاموشی هم در بدن داشته باشد؛ یعنی فرد زمانی متوجه ابتلای خود به دیابت خاموش می‌شود که اندام‌های مهم و اصلی او آسیب دیده باشند.
دیابت دو نوع دارد؛ دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. در دیابت نوع ۱ که غیر قابل پیشگیری است، نشانه‌های بیماری تا پیش از ۴۰ سالگی بروز پیدا می‌کنند. اما نوع دوم معمولا بعد از ۴۰ سالگی فرد را مبتلا می‌کند و تنها راه دور ماندن از آن، داشتن سبک زندگی سالم به خصوص از دوران کودکی است. نوع دیگری از دیابت نیز مربوط به زنان باردار است و دیابت بارداری نام دارد و بعد از زایمان ممکن است دیگرردپایی از آن باقی نماند.
دیابت، سومین علت ناتوانی در ایران است و طبق سند ملی پیشگیری قرار بود این بیماری در کشور ثابت نگه داشته شود. موضوعی که ناکام ماند و به گفته دکتر استوار، تنها طی ۵ سال شاهد افزایش ۳۰ درصدی شیوع آن در کشور بوده‌ایم.
رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در توضیح بیشتر می‌گوید: در سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر تصویب‌شده در شورای عالی سلامت، در ماده ۷ هدف‌گذاری برای ثابت نگه داشتن میزان بیماری دیابت انجام شده بود، ولی از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ شاهد افزایش ۳۰ درصدی شیوع این بیماری در کشور بوده‌ایم.
پزشکان تاکید می‌کنند اگر درباره این بیماری خاموش، آگاهی بیشتری کسب نکنیم، به ضرر خودمان است. چراکه اندام‌های مهمی مثل قلب، کلیه و چشم‌های ما آسیب می‌بینند و زندگی سالمی نخواهیم داشت و برای تمام عمر باید درگیر دکتررفتن و مصرف دارو و پرهیز غذایی باشیم.
فوت سالانه ۳ میلیون نفر براثر دیابت خاموش
هر سال حدود ۳ میلیون نفر از ده‌ها میلیون فردِ مبتلا به دیابت در دنیا جان خود را به دلیل بخش خاموش این بیماری از دست می‌دهند. این یعنی دیابت در همه افراد خاموش نیست و فقط در عده‌ای بدون علامت و خاموش می‌ماند و می‌تواند منجر به مرگ آنها شود.
خیلی‌ها تصور می‌کنند دیابت خاموش همان پیش‌دیابت است اما این دو با هم تفاوت دارند. در پیش‌دیابت سطح قند خون از حد نرمال بالاتر می‌رود، اما این افزایش قند خون آن قدر زیاد نیست که دیابت خاموش محسوب شود.
احتمال ابتلا به دیابت در افراد مبتلا به پیش‌دیابت طی ۵ تا ۱۰ سال بعد از ابتلا ۵۰ درصد است و با رعایت و اقدامات پیشگیرانه می‌توان پیش‌دیابت را کنترل کرد. اگر پیش‌دیابت کنترل و درمان نشود، می‌تواند به دیابت نوع ۲ تبدیل شود.
تکرر ادرار، تشنگی بیش از حد و غیرعادی، گرسنگی بیش از حد و غیرعادی، کاهش وزن و لاغری بیش از حد، خستگی دائمی، بی‌حسی و خواب‌رفتگی دست و پا و عفونت ادراری شایع‌ترین علائم دیابت خاموش محسوب می‌شوند. بنابراین پزشکان تاکید دارند که اگر هر روز این علائم را در خود می‌بینید، لازم است قند خون خود را مرتب کنترل کنید و آزمایش خون بدهید تا به موقع بتوان جلوی آن را گرفت. قبل از آن که دیر شود.
