خرده فرمایشات مدارس بر دوش مادران

مادران این روزها بیش از فرزندانشان و حتی معلمان درگیر درس و مشق‌های دانش‌آموزان هستند. والدین بویژه مادران با هر فرزند خود پایه‌های تحصیلی را طی می‌کنند و به مقاطع بالاتر می‌روند. یک زمانی والدین جز ثبت‌نام و دریافت کارنامه، نقش چندانی در تحصیل فرزند خود نداشتند اما امروزه اغلب کودکان نمی‌توانند بدون کمک و همکاری والدین تکالیف خود را انجام دهند. شاید یک وجه آن افزایش میزان سواد و تحصیلات والدین باشد که همین امر موجب شده اغلب معلمان روی کمک والدین حساب کنند و والدین بیش از گذشته در سوادآموزی دانش‌آموزان نقش داشته باشند. این نقش اما حالا بیش از حد لازم است. سؤال این است که چرا والدین تا این حد درگیر تکالیف درسی شده‌اند و اصلاً چرا باید همراه دانش‌آموز دیپلم بگیرند؟

مادری که یک فرزند پسر در مقطع سوم ابتدایی دارد، بیان کرد: تمام فعالیت‌هایی که دانش‌آموز انجام می‌دهد به معلم او بستگی دارد. من سال گذشته با معلم فرزندم چالش‌های بسیاری در خصوص انبوهی از تکالیف داشتم. وضعیت به شکلی بود که بسیاری از مادران همواره در حال حل کردن تمرین، مشق نوشتن و درست کردن کاردستی بودند. مادران هم به خاطر اینکه فرزندشان بهترین باشد خودشان تمرین‌ها را حل می‌کردند و این موجب می‌شد دانش‌آموز در همان درس ضعیف باشد.

وی اضافه کرد: البته که مدرسه نیز انتظار کارهایی را دارد که در توان دانش‌آموز ابتدایی نیست، مثلاً معلم هنر پسرم از شاگردانش خواسته است کلاژ درست کنند. پس از انجام دادن این تمرین، نمونه کارهایی که دانش‌آموزان در گروه گذاشته‌ بودند ساخته دست یک بچه نبود بلکه یک بزرگسال که در واقع همان مادران هستند چنین کلاژهایی ساخته بودند.

این موضوع حتی در تمرین‌های ریاضی بچه‌ها وجود دارد، مثلاً آن‌طور که معلم فرزندم می‌گوید، گاهی تمرین‌های حل شده در کتاب و دفتر دانش‌آموزان همگی تمیز و درست است، اما وقتی از دانش‌آموز خواسته می‌شود تمرینی را در کلاس درس انجام دهد، او همه عددها را بالا و پایین و اشتباه می‌نویسد. درواقع همکاری بیش از حد والدین با دانش‌آموز موجب ضعیف شدن آنها می‌شود. حتی در آموزش‌های مجازی نیز نقش مادران کاملاً مشخص است، عموماً صدای مادران در کلاس‌های درس که به فرزند خود تقلب می‌رسانند شنیده می‌شود و انگار عرصه رقابت تحصیلی بین مادران است نه دانش‌آموزان.

 والدین مجبورند در انجام تمرین‌هایی که بالاتر از سطح توان بچه‌هاست، کمک کنند
یکی دیگر از والدین که فرزندش در کلاس چهارم است، گفت: ما در سال گذشته علاوه بر همه تکالیفی که معلم به دخترم می‌داد، با انبوهی از فیلم‌های آموزشی در شبکه شاد رو به رو بودیم که معلم دانش‌آموزان را موظف می‌کرد خلاصه همه آن فیلم‌های آموزشی را در یک دفتر وارد کنند. حتی تمرین‌های کتاب که می‌توانستیم پاسخ آنها را در کتاب بنویسیم باید مجدداً وارد یک دفتر جداگانه می‌شد. این موضوع برای تمامی درس‌ها وجود داشت و ما مجبور بودیم برای هر کتاب یک دفتر مجزا تهیه کنیم تا تمرین هر کتاب وارد دفتر شود.

ما مدام در حال نوشتن مشق و تمرین بودیم. این وضعیت حتی برای درس هنر و نقاشی هم بود، برای برخی تمرین‌ها مانند درس نقاشی، ما حتی مجبور بودیم از دیگران که در این زمینه استعداد دارند کمک بگیریم زیرا نقاشی‌هایی که معلمان از بچه‌ها انتظار داشتند اصلاً در سطح رده سنی آنها نبود. معلمان خودشان هم می‌دانند که این سطح تمرین‌های هنری متناسب با سن دانش‌آموزان نیست اما بازهم تمرین‌ها را می‌خواستند.

 اجرای طرح تقلیل و غیبت معلم یک روز در هر هفته

مسئولیت دیگری که برخی مدارس، با تخطی از قانون بر دوش والدین می‌گذارند، به کارگیری مادران در مدرسه و در برخی از امور کلاس‌های درس است. البته که هر گونه فعالیت والدین در مدرسه به انجمن اولیا و مربیان همان مدرسه بستگی دارد اما نباید یک مادر به جای معلم در کلاس درس مدیریت دانش‌آموزان را به عهده بگیرد. در همین خصوص یکی از والدین که دارای دو فرزند دختر و پسر در مقطع ابتدایی است به «ایران» گفت: پسرم امسال کلاس اول ابتدایی است و اولین تجربه خود از مدرسه را می‌گذراند. معلم دخترم یک خانم جوان، خلاق و با حوصله است، اما معلم پسرم یکی از معلمان قدیمی و با تجربه است. مشکل اینجاست که طبق طرح تقلیل، برای معلمانی که بیش از 24 سال سابقه کار دارند، تسهیلاتی در نظر گرفته شده که یکی از آنها، حضور نیافتن معلم در مدرسه آن هم یک روز در هفته است. گاهی این روز را با دروسی مانند پرورشی یا تربیت بدنی پر می‌کنند. اما برای این روز حتی معلم ورزش هم نیست. معلم پسر من که بیش از 25 سال سابقه دارد به طور کلی این روز را به مدرسه نمی‌آید و از یکی از مادران می‌خواهد در کلاس درس حضور داشته باشد و کلاس را مدیریت کند!

به همین دلیل کودکان در این روز نه درسی دارند، نه تمرینی و تمام وقت آنها به سر و کله زدن باهم می‌گذرد که حتی ممکن است آسیب جدی ببینند. معلم نیز ترجیح می‌دهد از این روز یا در آخر هفته مانند چهارشنبه یا اول هفته یعنی شنبه استفاده کند تا تعطیلات را پشت سر هم بگذراند.
این مادر، خاطرنشان کرد: وقتی دانش‌آموزان آن هم در مقطع اول ابتدایی، یک روز کامل رها شوند و از درس‌هایشان دور بمانند درست نیست، زیرا می‌دانیم دروس پایه اول بسیار مهم و اساسی است و دانش‌آموز ابتدایی باید از همان اول پایه‌های درسی قوی داشته باشد تا بتواند به مقاطع بالاتر برود. در این یک روز که معلم به کلاس درس نمی‌آید، یا یکی از مادران کلاس را اداره می‌کند یا معلم تمرین‌ها و دروسی را در گروه کلاسی شبکه دانش‌آموزی شاد می‌گذارد تا همان روز مسأله را حل کنند. با این شیوه، عملاً این دانش‌آموزان سه روز هفته به حال خودشان رها می‌شوند.
وی گفت: اگر آموزش و پرورش می‌خواهد پایه دانش‌آموزان قوی شود باید از معلمان تازه نفس استفاده کند و معلمانی که طرح تقلیل دارند بهتر است در مقطع ابتدایی نباشند زیرا دانش‌آموزان ابتدایی برای یادگیری بهتر نیازمند تمرین و ممارست هستند.

برش

معاون وزیر آموزش و پرورش خبرداد
برنامه‌ریزی برای ایجاد تغییر در طرح تقلیل

علی فرهادی، سخنگو و معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش، درباره طرح تقلیل معلمان که موجب می‌شود برخی از آنها از مادران برای اداره کلاس‌ها و سایر مسئولیت‌ها استفاده کنند، گفت: بر اساس طرح تقلیل، اگر معلمی بیش از۲۰ سال سابقه کار معلمی در آموزش و پرورش داشته باشد که البته با احتساب دانشجویی ۲۴ سال می‌شود، این افراد ۴ ساعت تقلیل کار دارند.

معاون وزیر آموزش و پرورش از برنامه‌ریزی برای ایجاد تغییر در طرح تقلیل خبر داد و گفت: ما در حال برنامه‌ریزی هستیم تا ببینیم چه برنامه بهتری می‌توان برای طرح تقلیل داشت. این تقلیل باعث می‌شود به جای چهار روزِ شش ساعته، معلم در یک روز کاری، چهار ساعت کمتر کار کند. معمولاً در آن یک روز هم کارهای کیفیت بخشی صورت می‌گیرد. مثلاً معلم روی درس قرآن، پرورشی، اردوها و ورزش متمرکز می‌شود. درست نیست که معلمان از والدین بخواهند این روز را مدیریت کنند و به هیچ وجه ما چنین چیزی را تأیید نمی‌کنیم مگر اینکه انجمن اولیا و مربیان بخواهد همکاری کند و به‌عنوان مثال بگویند ما آن روز به مربی پرورشی کمک می‌کنیم تا دانش‌آموزان را به اردو ببرند که این روزها به‌صورت خودجوش است ولی کلاس باید دست معلم باشد.

خود دانش‌آموز باید تکالیف را انجام دهد، نه والدین

فرهادی همچنین در واکنش به این موضوع که والدین از این گلایه دارند که معلمان مسئولیت زیادی از کار خود را بر دوش آنان می‌گذارند یعنی وقتی والدین فرزند خود را از مدرسه تحویل می‌گیرند با کوله باری از مسئولیت درباره تکالیف و تمرین‌ها مواجه می‌شوند، گفت: این یک مسأله عمومی نیست و ممکن است در موارد نادری وجود داشته باشد که در تعامل بین خانواده و مدرسه است. ما معتقدیم که دانش‌آموز در کلاس درس آموزش می‌‌بیند و اگر معلم تمرینی برای او تعریف می‌کند که در منزل انجام دهد، ناظر بر این است که حتماً خود دانش‌آموز آن را انجام دهد و طبیعی است که والدین هم تکالیف دانش‌آموزان را پیگیری می‌کنند.

وی افزود: بعضاً معلمان به اولیا می‌گویند که نظرتان را درباره درس‌های فرزندانتان بنویسید و این به خاطر مشارکت والدین در تعلیم و تربیت فرزندشان است تا از پیشرفت تحصیلی فرزندشان فاصله نگیرند. اینگونه نیست که والدین زحمت آموزش را متقبل شوند. در واقع آنها باید از احوال فرزندشان آگاه باشند که آن روز چه تکالیفی برای انجام دادن دارد.

ما تأیید نمی‌کنیم

سخنگوی آموزش و پرورش در این زمینه که، برآیندها نشان می‌دهد این موضوع خیلی بیش از در جریان گذاشتن والدین است و شرایط به گونه‌ای شده که گاه والدین کاملاً برای آموزش در اختیار فرزندان هستند، گفت: ما تأیید نمی‌کنیم و بدانید که این امر مطلقاً عمومیت ندارد و ممکن است که مورد نادری باشد. والدین می‌توانند درصورت مواجه شدن با چنین شرایطی، آن را به مدیر مدرسه یا انجمن اولیا و مربیان منتقل کنند. این از آن کارهایی است که در جلسات انجمن اولیا و مربیان حل می‌شود اما موضوع عمومی نیست و ما هم این کار را تأیید نمی‌کنیم.

کلاس بدون معلم نداریم

وی در پاسخ به این سؤال که وزیر آموزش و پرورش در گفت‌و‌گویی عنوان کرد کلاس بدون معلم نداریم اما هنوز برخی از کلاس‌های درس معلم ندارند و از ناظم و معاون برای کلاس‌های بدون معلم استفاده می‌کنند، توضیح داد: صحبت وزیر ناظر بر این نبود که کمبود معلم نداریم، بلکه ناظر بر این بود که کلاس خالی نداریم. کلاس‌ها خالی نیست و حتی با معلم حق التدریس یا معاون مدرسه که اضافه تدریس برداشته، آن درس در کلاس ارائه می‌شود. یا در مواردی مدیر مدرسه تدریس هم می‌کند. فرهادی گفت: این مسأله‌ای که اکنون با آن مواجه هستیم، امسال پیش آمد. در این یکی، دو سالی که پیک کمبود نیروی انسانی داشتیم طبیعتاً مشکلاتی هم به وجود آمد. چاره‌ای نداریم جز اینکه برای سال‌های آینده ناترازی‌مان را کم کنیم. به هر حال هر معلم یک کد معلمی دارد که طبق آن مشخص است چه درسی تدریس می‌کند و بازرسان ما در ادارات ارزیابی و عملکرد و بازرسی هر استان پیگیر این موضوع هستند، پس ناظر بر این موضوع ما می‌گوییم که کلاس خالی از معلم نداریم حتی اگر آن کلاس درس با معاون، مدیر یا معلم اضافه تدریس، چه شاغل و چه بازنشسته اداره شود.
معاون وزیر آموزش و پرورش افزود: در مواردی ممکن است کلاس درس خالی شود، مثلاً می‌دانیم که تعداد زیادی معلم خانم داریم که ممکن است در اواسط سال تحصیلی صاحب فرزند شوند و به مرخصی زایمان بروند و کلاس درس خالی شود. یا به هر حال ممکن است معلمی دچار مشکلاتی شود که مانع از حضور او برای مدت کوتاهی در مدرسه شود.