بحران ازدواج در ژاپن؛ نام همه ژاپنی ها ظرف ۵ قرن آینده یکسان می‌شود

برخلاف بسیاری از اقتصاد‌های بزرگ جهان که این سنت را کنار گذاشته‌اند، ژاپن همچنان از نظر قانونی زوج‌های متاهل را ملزم می‌کند که نام خانوادگی یکسانی داشته باشند و به طور معمول، زن‌ها نام شوهر خود را می‌گیرند.

«انقراض نام» که هم‌اکنون ژاپن درگیر آن است، یک پدیده طبیعی است که به آن فرآیند «گالتون-واتسون» نیز می‌گویند. این پدیده نشان می‌دهد که در جوامع پدرسالار، با هر نسل جدید شماری از نام‌های خانوادگی از بین می‌روند، زیرا زنان نام خانوادگی همسران خود را می‌گیرند.

در ژاپن جنبشی برای تغییر قوانین نام خانوادگی به رهبری مدافعان حقوق زنان و کسانی که سعی در حفظ گوناگونی نام‌های خانوادگی دارند شکل گرفته است، زیرا در این کشور تعداد انگشت شماری از نام‌های خانوادگی به گونه‌ای فزاینده تکرار می‌شوند.

بنا بر تحقیقات مؤسسه آماری میوجی یورای که روی بیش از ۳۰۰ هزار نام خانوادگی در ژاپن مطالعه کرده، «ساتو» در حال حاضر رایج‌ترین نام خانوادگی در این کشور است و پس از آن «سوزوکی» و «تاکاهاشی» به ترتیب در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند. میوجی یورای در وب سایت خود نوشته حدود ۱.۸ میلیون نفر از جمعیت ۱۲۵ میلیونی ژاپن نام خانوادگی «ساتو» دارند.

هیروشی یوشیدا که نام خانوادگی خودش در رتبه یازدهم رایج‌ترین‌ها قرار دارد، از سوی گروه «به نام‌ها بیندیشید» سفارش این مأموریت تحقیقاتی را دریافت کرده است. این گروه خواستار اعمال اصلاحات قانونی هستند به نحوی ک زنان بتوانند پس از ازدواج نام خانوادگی خود را نگه دارند.

این استاد دانشگاه که روز دوشنبه از آخرین مطالعه خود رونمایی کرد، پذیرفت که پیش‌بینی او تنها در صورتی پایدار خواهد ماند که کشور بتواند بر یکی از حادترین بحران‌های خود یعنی کاهش نرخ ازدواج فایق آید.

آمار ازدواج در ژاپن در سال ۲۰۲۳ تقریباً ۶ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت. این نخستین بار در ۹۰ سال گذشته است که آمار ازدواج در این کشور به زیر ۵۰۰ هزار مورد رسیده است و همزمان، طبق آمار رسمی، آمار طلاق در سال گذشته ۲.۶ درصد افزایش یافته است.

یوشیدا به سی‌ان‌ان گفت: «اگر تعداد افراد کمتری از حد انتظار ازدواج کنند، این احتمال وجود دارد که این محاسبه متفاوت باشد».

یوشیدا همچنین در مطالعه خود اشاره کرد که جمعیت ژاپن به دلیل کاهش نرخ زاد و ولد ممکن است در هزاره بعدی به شدت کاهش یابد.

او در گزارش خود از این هم فراتر رفته و گفته است: «احتمال انقراض نژاد ژاپنی زیاد است.»

بر اساس آمار‌های دولتی منتشر شده در سال گذشته در ژاپن، نسبت سالمندان یا بنا به تعریف، افراد ۶۵ به بالا، در بالاترین حد خود قرار داشته و ۲۹.۱ درصد از جمعیت را شامل می‌شده که بالاترین نرخ جمعیت پیر در جهان است.

جمعیت ژاپن از زمان رونق اقتصادی در دهه ۱۹۸۰، با نرخ باروری ۱.۳ رو به کاهش بوده است و در غیاب جمعیت مهاجر، این نرخ بسیار کمتر از استاندارد ۲.۱ مورد نیاز برای حفظ جمعیت پایدار است. بیش از یک دهه است که آمار مرگ و میر در ژاپن از زاد و ولد پیشی گرفته و این شیب آماری شدید مشکلی رو به رشد برای رهبران این چهارمین اقتصاد بزرگ جهان ایجاد کرده است.

فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن در ژانویه سال گذشته هشدار شدیدی درباره بحران جمعیت صادر کرد و گفت که به دلیل کاهش نرخ زاد و ولد «در آستانه ناتوانی در حفظ کارکرد‌های اجتماعی است».

به طور کلی در بسیاری از کشور‌های شرق آسیا، تنوع نام خانوادگی افراد کمتر از کشور‌های غربی است. به عنوان مثال، طبق آمار دولتی چین از سال ۲۰۲۰، حدود ۳۰ درصد از مردم این کشور «وانگ»، «لی»، «ژانگ»، «لیو» یا «چن» نام داشته‌اند و اکثریت قریب به اتفاق جمعیت، یعنی تقریباً ۸۶ درصد آنان فقط ۱۰۰ نام خانوادگی دارند.