روز جهانی پارکینسون؛ ۷ عاملی که که علائم بیماری را بدتر می‌کنند

بیماری پارکینسون وضعیتی است که منجر به مشکلاتی در حرکت، خواب، سلامت روان و غیره می‌شود. هیچ درمان کاملی تا کنون برای آن ابداع نشده است، اما داروها و درمان‌هایی برای کاهش علائم آن مانند لرزش، مشکل در صحبت کردن و انقباضات دردناک عضلانی وجود دارد.

بیماری پارکینسون چیست؟

این بیماری یکی از شایع‌ترین اختلالات سیستم عصبی به حساب می‌آید که نخستین بار از سوی دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد و نام وی بر روی این بیماری قرار گرفت.

در پارکینسون، که یک بیماری پیشرونده مزمن است، افراد مبتلا به لرزش در اندام‌ها و کندی حرکت می‌شوند. در ادامه روند بیماری مبتلایان ممکن است دچار اختلالات حافظه و تغییر رفتاری شوند. این در شرایطی است که مشکلات روان از جمله استرس و افسردگی نیز در مبتلایان بسیار شایع است و حدود یک سوم این افراد با دیابت دست و پنجه نرم می‌کنند.

دکتر آدیتیا گوپتا، جراح مغز و اعصاب، در این باره می‌گوید: «این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های عصبی در مغز، به ویژه در بخش ‘توده سیاه’ به تدریج از کار می‌افتند یا می‌میرند. این سلول‌ها دوپامین تولید می‌کنند که یک انتقال‌دهنده عصبی ضروری برای هماهنگی حرکات بدن است. با کاهش سطح دوپامین، افراد مبتلا به پارکینسون دچار لرزش، سفتی، کندی حرکت و اختلال در تعادل و هماهنگی اجزای بدن می‌شوند.»

علت دقیق بیماری پارکینسون هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که عامل ژنتیکی می‌تواند در ابتلا به آن نقش داشته باشد.

سن یک عامل خطر مهم در پیدایش این بیماری است. پارکینسون عموما برای سنین پس از ۶۰ سال مشاهده می‌شود اما بر اساس آمارها حدود ۵ تا ۱۰ درصد افراد حتی پیش از ۵۰ سالگی هم به این بیماری مبتلا می‌شوند. در اروپا تخمین زده می‌شود بین ۱ تا ۲ درصد از افراد بالای ۶۵ سال مبتلا به بیماری پارکینسون باشند.

محمد علی کلی، بوکسور سرشناس، برای سال‌ها از بیماری پارکینسون رنج می‌برد

علائم بیماری پارکینسون چیست؟

علائم بیماری پارکینسون می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد اما معمولا شامل مواردی نظیر لرزش به خصوص در دست‌ها، بازوها یا پاها، سفتی یا به اصطلاح چوب‌شدگی عضلات، کندی نابهنجار حرکت ماهیچه‌ها یا کندی حرکت، بی‌ثباتی وضعیتی که منجر به مشکلات در حفظ تعادل می‌شود، تغییر در گفتار، نوشتار یا حالت چهره است.

علاوه بر اینها علائم اختلال در روان فرد نیز نظیر افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب می‌توانند از جمله اختلالات در خواب باشند.

چه چیزی می‌تواند علائم بیماری پارکینسون را بدتر کند؟

در صورت ابتلا به پارکینسون، مواردی وجود دارند که می‌توانند این بیماری را بدتر کنند. این عوامل عبارتند از:

۱. استرس: واکنش طبیعی بدن به استرس شامل افزایش تنش عضلانی و بالا رفتن ضربان قلب است که می‌تواند باعث تشدید لرزش و سفتی عضلات در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون شود.

تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تمرکز حواس، مدیتیشن و تمرین‌های تمدد اعصاب می‌توانند با تقویت و آرام کردن سیستم عصبی به کاهش این اثرات کمک کنند.

۲. کم‌خوابی: خواب ناکافی یا بی‌کیفیت، ریتم طبیعی بدن را مختل می‌کند و منجر به افزایش خستگی و بدتر شدن علائم حرکتی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون می‌شود. فراهم کردن زمینه خواب خوب و رسیدگی به اختلالات خواب با کمک پزشک برای مدیریت علائم پارکینسون بسیار مهم است.

۳. بیماری یا عفونت: هر گونه بیماری یا عفونت می‌تواند استرس بیشتری را بر بدن وارد کند و منجر به بدتر شدن موقت علائم پارکینسون شود. برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مهم است که به سرعت به هر گونه بیماری یا عفونت رسیدگی کنند و مراقب حفظ سلامت کلی خود باشند.

۴. زمان یا دوز دارو؛ زمان و دوز مناسب داروها برای مدیریت موثر علائم پارکینسون ضروری است. اگر داروها طبق دستور مصرف نشوند، در کنترل علائم ممکن است نوسان رخ دهد.

۵. تغذیه نامناسب: سوءتغذیه یا کم‌آبی می تواند بر جذب دارو و سلامت کلی تأثیر بگذارد و به طور بالقوه علائم پارکینسون را بدتر کند. حفظ یک رژیم غذایی متعادل متشکل از غذاهای مغذی می‌تواند موثر باشد و اثربخشی داروهای پارکینسون را افزایش دهد.

۶. عدم تحرک: فقدان فعالیت بدنی می‌تواند به سفتی و ضعف عضلانی و بدتر شدن علائم حرکتی کمک کند. این در حالی است که ورزش منظم و حرکات کششی می‌تواند به بهبود تحرک، تعادل و عملکرد کلی بدن کمک کند. ترشح اندورفین در نتیجه ورزش نیز می‌تواند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب یاری برساند.

۷. داروهای خاص: برخی داروهای خاص مانند داروهای ضد روان‌پریشی، ضد تهوع و ضد افسردگی می‌توانند با سطح دوپامین تداخل کرده یا علائم حرکتی را تشدید کنند.

علائم پارکینسون چگونه مدیریت می‌شوند؟

مدیریت علائم پارکینسون معمولاً شامل ترکیبی از داروها، فیزیوتراپی، گفتار درمانی و اصلاح سبک زندگی است.

داروها با افزایش سطح دوپامین در مغز یا تقلید اثرات آن، علائم حرکتی را کم می‌کنند. فیزیوتراپی و برنامه‌های ورزشی از طرف دیگر می‌توانند تحرک، انعطاف‌پذیری و تعادل را بهبود بخشند.

همزمان گفتار درمانی می‌تواند در برخورد با مشکلات گفتار و بلع کمک کند. گروه‌های حمایتی و مشاوره نیز می‌توانند توصیه‌های عملی برای مقابله با چالش‌های زندگی با پارکینسون ارائه دهند.

کارشناسان می‌گویند برای تنظیم برنامه‌های درمانی و رسیدگی به هرگونه علائم یا عوارض مرتبط با بیماری پارکینسون، نظارت منظم توسط پزشک ضروری است.