۴۰ شهر ایران درگیر تب دنگی/ آئدس از بین رفتنی نیست/ قبل از آلوده شدن استان‌ها، فرصت بهسازی وجود دارد

شهنام عرشی، رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: تب دنگی به تدریج همه کشورهای جهان را درگیر خود می کند. پشه آئدس در مکان های سرد سیری هم دیده شده است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت در ادامه بیان داشت :تاکنون در اروپا به صورت محلی در حال انتقال بیماری است.4 استان جنوبی ایران درگیر این بیماری هستند . این بیماری در کشورتا کنون یک فوتی داشته است ،شهرداری باید شهر را پاکسازی کند.آب بستر اصلی رشد وتولید مثل این پشه است که باید بلافاصله بعد از بارندگی ها آبهای سطحی خشک شود.

تب دنگی یک بیماری منتقله از پشه است که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان شایع است و تب دانگ معمولی باعث تب و علائمی شبیه آنفولانزا می شود. با این حال، شکل شدیدتر دنگی می تواند منجر به خونریزی، خونریزی داخلی و مرگ و میر احتمالی شود.

 رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت گفت:4 استان جنوبی ایران درگیر این بیماری هستند. این بیماری در کشورتا کنون یک فوتی داشته است.

در سرتاسر جهان، سالانه میلیون‌ها مورد دنگی مشاهده می‌شود که در مناطق گرمسیری شبه قاره هند، آسیای جنوب شرقی، آفریقا و بخش‌هایی از آمریکای لاتین بیشترین شیوع این بیماری وجود دارد. آمار WHO نشان می دهد که بروز دنگی در 20 سال گذشته 10 برابر شده است، از کمتر از نیم میلیون مورد گزارش شده در سراسر جهان به بیش از 5 میلیون مورد در سال 2019. و همان گزارش WHO نشان می دهد که نزدیک به 3.9 میلیارد نفر امروز باقی مانده اند. در خطر ابتلا به دنگی - که تقریباً نیمی از جمعیت جهان است.

بنابراین، درک علل، علائم، تشخیص و روش‌های درمان دنگی ضروری است - که می‌تواند به هر یک از ما کمک کند تا بهتر برای پیشگیری از بیماری آماده شویم یا در صورت ناخوشایند ابتلا به بیماری، مجهزتر برای درمان باشیم. آن را در مراحل اولیه

علل تب دنگی

تب دنگی از طریق نیش پشه پشه های ماده آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. ناقل اصلی انتقال، پشه Aedes aegypti است. و اگرچه راه اصلی انتقال از پشه به انسان است، انتقال مادر از مادر باردار به کودک نیز امکان پذیر است. با این حال، احتمال این کم است و عفونت دنگی مادر باید در یک زمان خاص در طول دوران بارداری رخ دهد. عفونت دنگی در دوران بارداری برای مادر و انتقال متعاقب آن به نوزاد می تواند منجر به زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، ناراحتی جنین و سایر عوارض شود.

علائم تب دنگی

همانطور که در بالا اشاره شد، علائم رایج مرتبط با تب دنگی خفیف شبیه تب و آنفولانزای معمولی است. در حالی که اشکال شدیدتر باعث علائم خونریزی نیز می شود. افراد مبتلا به علائم خفیف دنگی احتمالاً در عرض 1-2 هفته پس از عفونت بهبود می یابند و علائم از 4 تا 10 روز پس از عفونت ظاهر می شوند.

این شامل:

- تب شدید

- سردرد شدید

- دردهای عضلانی و مفاصل

- حالت تهوع

- بثورات

- چشم درد

اشکال شدیدتر دنگی در کسانی که عفونت دوم دنگی داشته اند مشاهده می شود، و بعد از تب شروع به خودنمایی می کنند. علائم شدید دانگ عبارتند از:

- درد حاد شکم

- تهوع مداوم

- تنگی نفس

- خونریزی لثه و بینی

- خستگی مفرط

- خون در استفراغ یا مدفوع

- تشنگی مفرط

موثرترین راه برای پیشگیری، دور شدن از آب های راکد، استفاده از مواد دفع کننده پشه، نصب توری روی در و پنجره، سمپاشی برای کاهش تولید مثل پشه ضروری است. بهتر است با پوشیدن لباس آستین بلند، شلوار و پشه بند، از خطر نیش این پشه خود را حفظ کنید. 

گفتنی است کودکان بیشتر در معرض خطر تب دنگی هستند و عفونت های مکرر می تواند شدت بیماری برای آنها را افزایش دهند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر مستعد ابتلا به تب دنگی شدید هستند. اگر فردی قبلا در بدنش دچار عفونت شده باشد، خطر عوارض ابتلا به این بیماری برای او بیشتر است. 

گزینه های درمان دنگی

برای موارد خفیف، درمان دنگی می تواند در خانه باشد، در حالی که موارد شدید بیماری ممکن است بر اساس شدت علائم نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در اینجا برخی از اجزای کلیدی درمان دنگی آورده شده است:

1. هیدراته بمانید: تب دنگی به دلیل تب بالا، استفراغ و اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود؛ لذا آبرسانی مجدد بسیار مهم است. مایعات زیاد مانند آب، محلول های آبرسانی خوراکی (ORS) و سوپ های شفاف بخورید. در موارد شدید، مایعات داخل وریدی (IV) ممکن است لازم باشد.

2. استراحت: برای کمک به بهبودی بدن از عفونت، استراحت کافی داشته باشید.

3. نظارت: مراقب علائم خود باشید. اگر آنها بدتر شدند یا علائم شدید دنگی در شما ایجاد شد، فوراً به پزشک مراجعه کنید. علائم هشدار دهنده دنگی شدید شامل درد شدید شکم، استفراغ مداوم، تنفس سریع، خونریزی لثه، خستگی و بی قراری است.

4. مراقبت های پزشکی: اگر تب شدید دانگ یا تب خونریزی دهنده دانگ را تجربه کردید، ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشید. در موارد شدید، ممکن است به تزریق خون یا سایر مداخلات پزشکی برای مدیریت عوارضی مانند خونریزی شدید یا تعداد کم پلاکت ها نیاز داشته باشید.

5. کنترل پشه: برای جلوگیری از انتشار دنگی از نیش بیشتر پشه جلوگیری کنید. از پشه بند، مواد دافع و پوشیدن لباس های آستین بلند استفاده کنید.

به گزارش رکنا، شهنام عرشی در نشست «مدیریت بهینه، پیشگیری و کنترل بیماری های منتقله از پشه آئدس» که با حضور نمایندگان وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد، گفت: هم اکنون ۴۰ شهر ایران درگیر پشه آئدس هستند و مبارزه با پشه آئدس حداقل در ۸۷ نقطه کشور در حال انجام است.

همه گیری ایجاد شده از گونه اجیپتی پشه آئدس می‌تواند انفجاری باشد. مانند اپیدمی اخیر در کشور بنگلادش که موجب بستری شدن ۲۶۰۰ بیمار در یک روز شدوی ادامه داد: تغییرات اقلیم و گرم‌تر شدن هوا در تخم گذاری و توسعه پشه آئدس و بیماری‌های منتقله از آن در دنیا موثر بوده است. در ۵۰ سال گذشته ۱۰ کشور دنیا به آئدس آلوده شدند ولی هم اکنون تعداد این کشورها به ۱۲۰ کشور رسیده است.

نیمی از دنیا در معرض ابتلا به بیماری های پشه آئدس هستند

عرشی با بیان اینکه بیش از ۵۰ درصد جمعیت دنیا در معرض ابتلا به بیماری‌های منتقله از پشه آئدس هستند، گفت: همه گیری ایجاد شده از گونه اجیپتی پشه آئدس می‌تواند انفجاری باشد. مانند اپیدمی اخیر در کشور بنگلادش که موجب بستری شدن ۲۶۰۰ بیمار در یک روز شد. این وضعیت نشان می دهد تعداد مبتلایان در آن کشور هزاران هزار نفر بوده است.

این مقام مسئول با بیان این که در فرم شدید بیماری، مرگ و میر گزش پشه آئدس و بیماری‌های منتقله از آن از ۱ تا ۱۰ درصد می‌تواند افزایش داشته باشد، اظهار کرد: وجود این پشه فقط یک مشکل بهداشتی نیست، بلکه در صورت عدم پیشگیری منشاء مشکلات دیگری نیز برای کشورها می‌شود. عوارض بیماری‌های منتقله از این پشه نیز متفاوت است، به عنوان مثال بیماری زیکا موجب عقب ماندگی ذهنی در نوزادان می‌شود.

وی با اشاره به تاریخچه مبارزه با پشه مالاریا در ایران، گفت: ایران سابقه مبارزه صدها ساله با مالاریا دارد. ۸۰ سال قبل از هر سه نفر فوتی در ایران یک فوتی مربوط به بیماری مالاریا و در کل ۴۰ درصد عامل مرگ‌ها در کشور پشه مالاریا بود. در سه سال گذشته نیز دوباره در برخی استان‌ها مالاریا شیوع یافته که عامل اصلی آن تغییر اقلیم است.

پشه مالاریا شب‌ها و آئدس روزها خونخواری می‌کند

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت در خصوص تفاوت‌های پشه آئدس و پشه آنوفل، بیان داشت: پشه مالاریا شب‌ها و در منزل خونخواری می‌کند بنابراین زدن اسپری یا بستن پشه بند برای دفع آن مفید است ولی پشه آئدس در روز و خارج از منزل و اوایل صبح و نزدیک غروب خونخواری می‌کند.

اگر شرایط مساعد باشد هر یک ساعت خونخواری و در طول ۲۴ ساعت تعداد زیادی را مبتلا به بیماری می‌کند و همین مساله عامل همه گیری انفجاری این پشه استعرشی با توصیه به خارج نشدن از منزل در هنگام صبح و غروب در مناطق آلوده به پشه آئدس گفت: کسانی که می‌خواهند در این مناطق رفت و آمد یا به این مناطق سفر کنند حتما لباس آستین بلند بپوشند. پشه آئدس به ویژه آئدس اجیپتی، علاقه زیادی به خونخواری از انسان دارد و اگر شرایط مساعد باشد هر یک ساعت خونخواری و در طول ۲۴ ساعت تعداد زیادی را مبتلا به بیماری می‌کند و همین مساله عامل همه گیری انفجاری این پشه است.

لاستیک‌های فرسوده خودروها مورد علاقه آئدس

وی خاطرنشان کرد: در استان‌های شمالی کشور بیشتر پشه آئدس آلبوپیکتوس وجود دارد. از ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ تاکنون ۱۴۹ مورد بیمار آئدس شناسایی شده اند که ۱۳۰ نفر از آنان از کشور امارات به ایران وارد شدند. پشه آئدس علاقه زیادی به محیط‌های سیاه مانند لاستیک‌های فرسوده خودروها در مناطق دپوی زباله‌ها دارد. تخم این پشه تا یک سال و نیم می‌تواند زنده بماند و در مکان‌های ماندابی تخم گذاری می‌کند و در صورت بارش مجدد باران تخم آن تکثیر می‌شود.

عرشی با بیان اینکه کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، فرانسه و اسپانیا با وجود کنترل شدید مرزها در ۱۰ سال اخیر به پشه آئدس و ویروس آلوده شده‌اند، ابراز داشت: وجود پشه در یک کشور موجب صادرات تخم پشه به مناطق مختلف آن کشور می‌شود، به همین دلیل هم اکنون فرانسه درگیر آئدس است.

کیش و قشم آلوده شده‌اند

وی یادآور شد: پشه‌های مهاجم از طریق هواپیما، خودرو و کشتی به سایر کشورها قابل انتقال هستند. پشه آئدس هم اکنون جزایر جنوبی کشور مانند کیش، بندرلنگه، هرمز و قشم را آلوده کرده است.

استانداران بالاترین مقام‌های استانی هستند که باید در این زمینه ورود کنند وگرنه همه گیری ممکن است منجر به تعطیل شدن برخی از جزایر و کنترل رفت و آمدها شودعرشی با اشاره به اهمیت توجه به این پشه توسط دستگاه‌های مختلف در کشور گفت: تعداد کارشناسان بهداشت محدود است و مه پاشی هم به طبع محدود صورت می‌گیرد از این رو بهسازی محیط و پیشگیری از گزش افراد توسط پشه، مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است که باید توسط سازمان‌ها و مردم انجام شود.

وی با تاکید بر لازم الاجرا بودن وظایفی که سازمان پدافند غیرعامل به دستگاه‌ها در خصوص آئدس ابلاغ کرده است افزود: مناطق آزاد و مناطق آلوده باید اقدامات لازم را در خصوص پیشگیری از شیوع بیماری انجام دهند و استانداران بالاترین مقام‌های استانی هستند که باید در این زمینه ورود کنند وگرنه همه گیری ممکن است منجر به تعطیل شدن برخی از جزایر و کنترل رفت و آمدها شود.

آئدس از بین رفتنی نیست

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه پشه آئدس بعد از استقرار از بین رفتنی نیست ولی باید تحت کنترل قرار گیرد، اظهار کرد: وقوع سیل در امارات موجب آلوده شدن گسترده این کشور به ویژه شهر دوبی به آئدس شد و هم اکنون تمام بیمارستان‌های این کشور درگیر بیماری بوده و هزاران بیمار از طریق این کشور وارد ایران شده‌اند.

عرشی تاکید کرد: گسترش پشه و بیماری‌هایش اجتناب ناپذیر است اما فعالیت‌هایی نظیر بهسازی محیط، جمعیت پشه را کمتر می‌کند و احتمال آلوده شدن بیماران را کاهش داده و از وسعت همه گیری می‌کاهد. اگر دستگاه‌ها اقدامات لازم را انجام ندهند ممکن است در آن واحد با هزاران بیمار در همه گیری گسترده مواجه شویم.

قبل از آلوده شدن استان‌ها، فرصت بهسازی وجود دارد

وی بهترین اقدامات برای کاهش بیماری و جلوگیری از همه گیری آئدس را بهسازی محیط و افزایش سواد سلامت افراد و آموزش مردمی در خصوص ویژگی‌های این پشه و بیماری‌های آن دانست و گفت: افرادی که دچار گزش شده و علائم بیماری همچون تب و بدن درد در آنان بروز می‌کند، باید به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.

استان‌های دیگر به ویژه استان‌های همجوار استان‌های آلوده در معرض تکثیر و آلودگی آئدس قرار دارندرئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: آئدس استان‌های جنوبی کشور، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان را آلوده کرده است. در شمال کشور نیز استان گیلان آلوده شده و استان‌های مازندران و گلستان احتمال قریب به یقین آلوده می‌شوند. استان‌های دیگر به ویژه استان‌های همجوار این استان‌ها هم در معرض تکثیر و آلودگی آئدس قرار دارند ولی تا زمانی که استانی آلوده نشده فرصت بهسازی وجود دارد.

تغییر اقلیم مهم ترین عامل شیوع آئدس و بیماری های مربوط به آن است

رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این نشست تغییر اقلیم را مهم ترین عامل شیوع پشه آئدس و بیماری های مربوط به آن در کشور دانست و گفت: اگر تمام دستگاه ها پای کار نیایند، همه گیری گسترده ای در انتظار کشور است.

محمد اسماعیل مطلق اظهار داشت: تغییر اقلیم موجب ایجاد تغییرات آب و هوایی گسترده ای در دنیا و کشور شده که بارندگی ها، سیل های غیرمنتظره و مخرب، کم بارشی و گرمای طاقت فرسا در فصل های مختلف از نتایج آن است.

وی با بیان اینکه تغییر اقلیم روی هوا، آب و غذا بیشترین تاثیرات را داشته است، افزود: شیوع گسترده پشه آئدس و بیماری های ناشی از آن در دنیا و ایران نیز ناشی از همین تغییر اقلیم است و اگر تمام دستگاه ها و سازمان های کشور به وظایف پیشگیرانه خود که توسط سازمان پدافند غیرعامل به آن ها ابلاغ شده توجه و عمل نکنند، شاهد همه گیری گسترده این پشه و بیماری هایش در کشور همانند کشورهای برزیل و امارات، خواهیم بود.

ظهور بیماری‌های نوپدید و بیداری بیماری‌های خفته

رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی با بیان این که مبارزه با پشه آئدس و پیشگیری از همه گیری بیماری های ناشی از آن وظیفه همه ارگان ها و دستگاه هاست و وزارت بهداشت فقط در بخش درمان بیماری ها وظیفه منحصر به فرد دارد، بیان داشت: در خصوص تاثیرات تغییر اقلیم بر سلامت، سندی در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی سندی در حال تدوین است که در شانزدهمین جلسه این شورا به ریاست شهید رییسی مورد بحث قرار گرفت و اکنون به دفتر رییس جمهور منتخب نیز ارائه شده است تا در اولین جلسه این شورا مورد بررسی و تصویب قرار گیرد.

مطلق ظهور بیماری های نوپدید و بیداری بیماری های خفته را نیز ناشی از تغییر اقلیم دانست و گفت: پشه آئدس پیش از انقلاب در خرمشهر مشاهده شده بود ولی خفته بود و امروز دوباره بیدار شده و اکنون در بندرلنگه به بیماری بومی تبدیل شده است.

وی تصریح کرد: حتی بیماری مالاریا که در حال ریشه کنی بود و بیماری جذام که ریشه کن شده بود نیز ممکن است دوباره بیدار شوند، بنابراین همکاری دستگاه ها با دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی برای اجرای برنامه های راهبردی سلامت و انجام وظایف اختصاصی شان، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

مدیر کل پدافند غیرعامل استانداری آذربایجان شرقی گفت: پیشگیری و مقابله با  تب دنگی  را بسیار مهم و محوری است.

محمد بیگ در همایش اقدامات پیشگیرانه و مراقبت‌های بهداشتی تب دنگی از منظر پدافند غیر عامل، با تاکید بر اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با تب دنگی، افزود: طبق تجربه‌ای که از ایام کرونا به دست آمده است، همراهی و هماهنگی فرمانداران، شهرداران مناطق، سپاه، بسیح و مدیران اطلاعات کلیه شهرستانها در کنترل این بیماری ضروری است.

وی ادامه داد: باید در اجرای دستورالعمل‌های ابلاغی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از منظر پدافند غیرعامل جدی باشیم تا بتوانیم این بیماری را مدیریت و کنترل کنیم.

بیگ با اشاره به اینکه مستندات این همایش بعد از بحث و بررسی‌های لازم به عنوان سند عملیاتی به شهرستانهای استان ابلاغ خواهد شد، بر همکاری و تعامل فرمانداران و شهرداران شهرها و بخش‌های مختلف استان در کنترل تب دنگی تاکید کرد.

وی اهمیت پیشگیری در مقابله با تب دنگی را بسیار مهم و محوری دانست و افزود: با اطلاعات و آگاهی‌هایی که در این همایش مطرح شد، تشکیل سریع قرارگاه پدافند زیستی در شهرستان‌ها امری ضروری است و باید دستورالعمل‌ها در شهرستان‌ها نیز توسط فرمانداران، شهرداران و سایر عوامل نیز به طور جدی پیگیری و اجرایی شود.

بیگ اظهار کرد: طبق اطلاعات و آمارها بیماری تب دنگی در کشور به طور کامل انتشار نیافته است و اگر عوامل پیشگیرانه سریع‌تر اجرایی و عملیاتی شود، نتیجه بهتری خواهیم گرفت و با این آمادگی و راهکار می‌توانیم پیامدهای بیماری را کاهش دهیم.