مقدمه

سرطان سینه یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها است که تشخیص زودهنگام آن برای درمان مؤثر بسیار مهم می‌باشد. وقتی نوبت به غربالگری و تشخیص سرطان پستان می‌رسد، انتخاب و مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی می‌تواند در روند بیماری تأثیرگذار باشد. ماموگرافی و سونوگرافی دو تکنیک اولیه تصویربرداری هستند که برای تشخیص ناهنجاری‌های بافت پستان استفاده می‌شوند؛ همچنین هر روش دارای مزایا و کاربردهای خاص خود است که می‌تواند این موضوع را مشخص کند که کدام یک بر دیگری، در مواقع ضروری ترجیح داده می‌شود؟

آشنایی با ماموگرافی

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس هست که به طور خاص برای تجسم ساختار داخلی سینه‌ها طراحی شده است. این روش شامل فشرده‌سازی بافت سینه بین دو صفحه و گرفتن تصاویر از زوایای مختلف می‌باشد که این فشرده‌سازی اجازه می‌دهد با دوز کمتری از اشعه ایکس، تصاویر واضح‌تری داشته باشید. در ادامه برای روشن‌تر شدن مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی به مزایا و محدودیت‌های استفاده از این روش می‌پردازیم:

مزایای ماموگرافی

تشخیص زودهنگام:

ماموگرافی می‌تواند تومورها و میکرو کلسیفیکاسیون‌هایی را که ممکن است آن‌قدر کوچک باشند که در طول معاینه فیزیکی احساس نشوند، تشخیص دهد که همان‌طور که می‌دانید، تشخیص سرطان در مراحل اولیه اغلب به نتایج درمانی بهتری منجر می‌شود.

اثر درمانی اثبات شده:

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که ماموگرافی منظم می‌تواند مرگ و میر ناشی از سرطان سینه را کاهش دهد. توانایی تشخیص غده‌های سرطانی کوچک و پیشرفته‌تر شدن این دستگاه‌ها در طول زمان، ماموگرافی را به ابزاری مطمئن برای غربالگری مداوم تبدیل کرده است.

ابزار غربالگری:

این ابزار که به طور گسترده توسط دستورالعمل‌های پزشکی پذیرفته شده‌اند؛ به عنوان یک ابزار غربالگری معمول برای زنان بالای 40 سال استفاده می‌شود و به تشخیص زودهنگام سرطان در زمانی که قابل درمان است کمک می‌کند.

محدودیت‌های ماموگرافی

قرارگرفتن در معرض تشعشعات:

اگرچه دوز تابش کم است؛ اما قرارگرفتن در معرض مکرر تشعشعات در طول زمان مورد توجه پزشکان می‌باشد؛ با این حال، مزایای تشخیص زودهنگام به طور کلی بیشتر از خطرات مرتبط با تشعشعات است.

احساس درد پس از عمل:

فشرده‌شدن سینه می‌تواند برای برخی‌ها باعث ناراحتی یا درد شود. این ناراحتی معمولاً مختصر است؛ اما می‌تواند ناراحتی و درد را در قسمت اعمال شده به همراه داشته باشد.

تشخیص‌های نادرست:

ماموگرافی در افرادی که بافت سینه متراکم‌تری دارند، حساسیت کمتری دارد و منجر به تشخیص‌های نادرست می‌شود.

انواع انجام عمل ماموگرافی

ماموگرافی دیجیتال:

برای کمک به بررسی بافت پستان از نظر سرطان سینه، به جای فیلم اشعه ایکس، از گیرنده‌های دیجیتال و رایانه استفاده می‌شوند. تصاویر واضح‌تر و بهتری را به خصوص برای افرادی که بافت سینه متراکم‌تری دارند، ارائه می‌دهد.

ماموگرافی سه‌بعدی (Tomosynthesis):

این شکل پیشرفته ماموگرافی، تصویری سه‌بعدی از پستان ایجاد می‌کند. تشخیص غده‌های سرطانی کوچک را دقیق‌تر می‌کند و احتمال تشخیص‌های نادرست را کاهش می‌دهد.

آشنایی با سونوگرافی

سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از داخل سینه استفاده می کند. یک دستگاه دستی به نام مبدل بر روی پوست پستان حرکت می کند و امواج صوتی منتشر می کند که برای ایجاد یک تصویر به عقب باز می گردند و تصاویری از ساختار های داخلی روی صفحه نمایشگر ایجاد میکنند.

این روش از تشعشعات یونیزان استفاده نکرده و آن را به گزینه‌ای امن‌تر برای افراد تبدیل می‌کند. سونوگرافی اغلب به عنوان یک ابزار تکمیلی برای ماموگرافی، به ویژه برای زنان با سینه‌های متراکم یا توده‌های قابل لمس استفاده می‌شود؛ پس برای مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی باید این نکته را در نظر داشت که آن‌ها مکمل هم هستند!

مزایای سونوگرافی

بدون تشعشعات مضر:

سونوگرافی یک روش بدون تشعشع است و از اشعه یونیزان استفاده نمی‌کند؛ در نتیجه استفاده از آن را برای زنان باردار و زنان جوان بی‌خطر می‌کند. می‌توان گفت یکی از موارد مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی این مورد می‌باشد.

میزان اثربخشی برای سینه‌های متراکم:

سونوگرافی به ویژه برای بررسی بافت متراکم، تشخیص کیست‌های پر از مایع و توده‌های جامد مؤثر است. این قابلیت می‌تواند به جلوگیری از بیوپسی‌های غیرضروری برای شرایط خوش‌خیم کمک کند.

بیوپسی‌های هدایت‌کننده:

سونوگرافی می‌تواند بیوپسی‌های سوزنی را برای اطمینان از نمونه‌برداری دقیق از مناطق مشکوک هدایت نماید. این دقت باعث بهبود دقت روش‌های بیوپسی و تشخیص ضایعات پستان می‌شود.

محدودیت‌های سونوگرافی

استفاده محدود در غربالگری:

سونوگرافی معمولاً به عنوان یک ابزار غربالگری اولیه استفاده نمی‌شود؛ زیرا ممکن است برخی از علائم اولیه سرطان را که ماموگرافی می‌تواند تشخیص دهد از دست بدهد. اغلب همراه با ماموگرافی به عنوان یک ابزار تکمیلی، به جای یک روش غربالگری مستقل استفاده می‌شود.

وابسته به تخصص اپراتور:

کیفیت تصاویر سونوگرافی و تفسیر می‌تواند بسته به تکنسین و رادیولوژیست به طور قابل‌توجهی متفاوت باشد. این تنوع می‌تواند بر قابلیت اطمینان نتایج تأثیر بگذارد.

تشخیص محدود کلسیفیکاسیون‌ها:

سونوگرافی در تشخیص میکرو کلسیفیکاسیون‌ها که می‌تواند نشانه اولیه سرطان باشد، کمتر مؤثر است.

تکنیک‌های سونوگرافی پیشرفته

الاستوگرافی:

این تکنیک، سفتی بافت‌های سینه را اندازه‌گیری می‌کند. تومورهای بدخیم معمولاً سفت‌تر از تومورهای خوش‌خیم هستند؛ بنابراین الاستوگرافی می‌تواند به تمایز بین آنها کمک کند.

سونوگرافی خودکار پستان (ABUS):

این سونوگرافی به طور خاص برای زنان با بافت سینه متراکم استفاده می‌شود. ABUS می‌تواند کل سینه را اسکن کند و دید جامع‌تری نسبت به سونوگرافی دستی سنتی ارائه دهد. برای اطلاع دقیق‌تر از انواع سونوگرافی به خصوص سونوگرافی داپلر در بارداری به سایت مراجعه کنید.

چه زمانی ماموگرافی را انتخاب کنیم؟

غربالگری روتین:

برای زنان 40 سال و بالاتر، ماموگرافی برای غربالگری معمول سرطان پستان توصیه می شود؛ به ویژه برای تشخیص سرطان هایی که قابل احساس نیستند و برای یافتن علائم اولیه مانند میکروکلسیفیکاسیون مفید است.

بافت سینه متراکم:

زنانی که بافت سینه متراکم دارند به احتمال زیاد و بسته به تشخیص پزشک، به تصویربرداری‌های اضافی نیاز خواهیم داشت؛ زیرا ماموگرافی در این موارد کمتر مؤثر است. بافت متراکم می‌تواند تومورها را بپوشاند و تشخیص سرطان، تنها با روش ماموگرافی را برای متخصص دشوارتر کند. در چنین مواردی، ممکن است سونوگرافی تکمیلی یا MRI توصیه شود.

چه زمانی سونوگرافی را انتخاب کنیم؟

پیگیری ماموگرافی:

اگر ماموگرافی یک ناهنجاری را تشخیص دهد، سونوگرافی می تواند جزئیات بیشتری در مورد ماهیت ناهنجاری ارائه دهد. به ارزیابی بیشتر توده ها و تمایز بین ضایعات خوش خیم و بدخیم کمک می کند؛ پس هنگام مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی این نکته را در نظر بگیرید.

زنان جوان و زنان باردار:

برای زنان زیر 40 سال و افرادی که باردار هستند، سونوگرافی اغلب به دلیل عدم وجود تشعشعات ترجیح داده می شود؛ همچنین برای کسانی که بافت پستان بسیار متراکم دارند، ماموگرافی در زمانی که ممکن است ابهام و غیر قطعیت در تشخیص رخ دهد، به کار می رود.

ارزیابی هدفمند:

سونوگرافی برای ارزیابی نواحی خاصِ نگران‌کننده در پستان که قابل‌لمس هستند یا در سایر مطالعات تصویربرداری دیده می‌شوند، عالی است. اغلب برای ارزیابی علائمی مانند توده، درد یا ترشح از نوک پستان استفاده می‌شود.

سؤالات متداول در مورد ماموگرافی و سونوگرافی

چند وقت یکبار باید ماموگرافی انجام دهم؟

برای اکثر افراد به خصوص زنان، ماموگرافی سالانه از سن 40 سالگی توصیه می‌شود؛ با این حال، ممکن است بر اساس شرایط فردی و سابقه خانوادگی متفاوت باشد. برخی از دستورالعمل‌ها، غربالگری دو سال یکبار را برای زنان بالای 50 سال پیشنهاد می‌کنند؛ در حالی‌که برخی دیگر توصیه می‌کنند برای کسانی که در معرض خطر هستند، زودتر شروع کرده یا با جدیت بیشتری غربالگری‌های خود را دنبال کنند.

آیا می‌توانم به جای ماموگرافی سونوگرافی انجام دهم؟

در حالی که سونوگرافی در شرایط خاص مفید می‌باشد، جایگزینی برای ماموگرافی نیست. ماموگرافی برای غربالگری معمول بهتر است، در حالی که سونوگرافی برای بررسی بیشتر نگرانی‌های خاص استفاده می‌شود. هر روش جای خود را در یک برنامه جامع غربالگری سرطان پستان دارد؛ ولی می‌توان مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی را انجام داد.

آیا ماموگرافی یا سونوگرافی خطراتی به همراه دارند؟

ماموگرافی شامل مقدار کمی اشعه است، اما فواید آن بسیار بیشتر از خطرات آن هست. سونوگرافی به طور کلی بی‌خطر و بدون خطر شناخته شده است. هر دو روش گه گاهی به تشخیص‌های نادرست منجر می‌شوند که نیاز به آزمایش بیشتری دارند که مهم است که در مورد خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید.

اگر پروتز سینه داشته باشم چه می‌شود؟

تکنیک‌های ویژه‌ای در طول ماموگرافی برای زنان دارای ایمپلنت سینه استفاده می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که بافت سینه تا حد ممکن قابل مشاهده است. سونوگرافی همچنین می‌تواند برای بررسی بافت اطراف ایمپلنت کاربرد دارد. زنانی که دارای ایمپلنت  هستند، برای اطمینان از غربالگری جامع نیاز به نماها یا تکنیک‌های تصویربرداری اضافی خواهند داشت.

سخن پایانی

مقایسه ماموگرافی و سونوگرافی به عوامل مختلفی از جمله سن، تراکم پستان و علائم یا یافته‌های خاص بستگی دارد. ماموگرافی یک استاندارد معتبر برای غربالگری معمول سرطان پستان، به ویژه برای زنان بالای 40 سال است و سونوگرافی یک ابزار مکمل عالی  می‌باشد، به ویژه در زنان جوان‌تر، آنهایی که سینه‌های متراکم‌تری دارند یا برای ارزیابی بیشتر ناهنجاری‌های شناسایی شده در ماموگرافی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشاوره با یک پزشک می‌تواند به تعیین مناسب‌ترین روش تصویربرداری بر اساس عوامل فردی و وضعیت سلامت کمک کند. بهترین رویکرد اغلب شامل ترکیبی از هر دو روش است که متناسب با توجه به شرایط فرد انتخاب می‌شود.