عجیب‌ترین شروط ضمن عقد که شاید نشنیده باشید / بدون بچه همسایه با همسایگی مهران مدیری!

بررسی‌های خبرفوری نشان می‌دهد که شروط دیگری هم هست که خیلی رسانه‌ای نمی‌شود. این موضوع تا یک دهه پیش در میان مهریه‌های عجیب و غریب به چشم می‌خورد. مهریه‌هایی که البته ضمانتی بر دریافت آن وجود نداشت و بیشتر به تفاخری برای تمایز از دیگران رسانه‌ای می‌شد. از یک کیلو بال مگس گرفته تا 5 هزار مرجان دریایی که به تنهایی وصول همین مهریه می‌تواند به انقراض این گیاهان دریایی بینجامد. 

رواج این شروط ضمن عقد در فضای مجازی همان کارکرد سابق مهریه را برای انتشاردهندگان دارد، تفاخر به موضوعی که البته بیشتر از آنکه تمایزی برای آنها از لحاظ طبقه اجتماعی ایجاد کند به تمسخر آنها منجر می‌شود.

اگرچه می‌دانیم اعتبارِ شروط ضمن عقد، ریشه در قانون دارد. قانون مدنی در ماده یازده این اختیار را به زوجین داده تا بتوانند هر شرطی که مخالف با ماهیت اصلی ازدواج نباشد را ضمنِ عقد نکاح، ثبت و به انجام آن متعهد شوند. البته که با وجود انتشار این تصاویر از شروط ضمن عقد باید بدانیم درج و امضای شروط در قباله ازدواج به تنهایی کافی نیست و بر اساس رویه قضایی دادگاه‌های خانواده، این شروط باید در دفاتر اسناد رسمی به صورت سند محضری ثبت و امضا شوند.

البته که خیلی از دفترخانه‌ها هم به واسطه اینکه این شروط باعث تفرقه و دردسر می‌شوند از ثبت آن طفره می‌روند یا با ایجاد شروط عجیب و غریب به نوعی برای آن سنگ‌اندازی می‌کنند. 

همسایگی با مهران مدیری

مهم‌ترین و متداول‌ترین شروط ضمن عقد ازدواج، عبارتند از وکالت در طلاق (حق‌طلاق)،‌ حق خروج از کشور،‌حق اشتغال،‌ حق تحصیل،‌حق انتخاب محل سکونت و حق تنصیفِ اموال. اما حالا و در زمانه کنونی این موارد برای زوجه بدیهی‌تر از آن است که نیاز به ثبت داشته باشد. در این میان می‌شود به شروط عجیب‌تری هم پی برد.

به عنوان مثال این برگه که به تازگی در فضای مجازی دست به دست می‌شود و می‌توان در یکی از بندهای آن به خریداری آپارتمان 350 متری در همسایگی مهران مدیری را هم به چشم دید. یا این یکی که خرید تمام لوازم جهیزیه با علاقه زوجه توسط زوج خریداری شود و البته در این فقره آن چه بیشتر مورد توجه قرار گرفته این بوده که این شروط توسط زوجه‌ای مطرح شده که قرار بوده پا به ازدواج پنجم خود بگذارد! 

بچه بی‌بچه 

همه ماجرای شروط ضمن عقد اما به این موارد عجیب ختم نمی‌شود و گاه می‌توان رد مشکلات مهم معیشتی را هم در این شروط دید. به عنوان مثال یکی از رایج‌ترین شروط ضمن عقد در زمانه کنونی برای ازدواج شرط بچه‌دار نشدن است! شرطی که ارتباط مستقیمی با وضعیت اقتصادی این روزها دارد و آنقدر برای جوانان مهم است که حتی اقدام به ثبت رسمی آن در عقدنامه‌ها می‌کنند.

البته که کانون سردفتران بارها اعلام کرده این قید را برای شروط ضمن عقد نمی‌پذیرد اما آنطور که یک وکیل خانواده به خبر فوری می‌گوید این موضوع از موارد رایج این روزهاست. 

شرط ازدواج؛ عدم رابطه زناشویی!

شاید بچه‌دار نشدن حالا یکی از شروط نامتعارف ضمن عقد شده باشد و هر چند چنین موردی نه قانونی است و نه فقهی اما شروطی هم وجود دارد که بعضی از فقها هم نسبت به آن تفسیرهای متفاوتی دارند. یکی از موارد عجیب آن مربوط می‌شود به «عدم رابطه زناشویی»، که در برخی موارد زوجین آن را در یک قراردادی میان خود به‌عنوان شرط ازدواج ثبت می‌کنند.

مخالفان این شرط معتقدند این شرط خلاف مقتضای ذات عقد است و ازدواج را باطل می‌کند. آن‌طور که پیداست همین «خلاف مقتضای ذات عقد» ‌محل اختلاف است، چرا که برخی هم بر این باورند اگر برقراری روابط جنسی را جزئی از طبیعت و ذات ازدواج بدانیم، شرطی که آن را ممنوع کند باطل است و ازدواج را هم باطل می‌کند، اما اگر ازدواج بدون رابطه جنسی هم طبیعی باشد چنین شرطی معتبر است.

به گفته ناصر کاتوزیان، حقوقدان ایرانی، تشخیص مقتضای ذات هر عقد به طرز فکر خاص مردم هر اجتماعی بستگی دارد. ممکن است جامعه‌ای در زمانی خاص امکان نزدیکی را مقتضای نکاح بداند و در زمانی دیگر از آثار فرعی ازدواج به‌شمار آورد. 

بدون مسکن؛ مد تازه ازدواج

پرواضح است که اغلب ریشه‌های بالا رفتن سن ازدواج اقتصادی است. یکی از مهم‌ترین معیارها برای ازدواج هم تهیه مسکن است. این روزها حتی خانواده‌های سختگیر در راه ازدواج معمولا شرطی برای خرید خانه پیش پای جوانان نمی‌گذارند، اما تهیه مسکن صرفا شامل خرید نمی‌شود و اوضاع بازار مسکن به گونه‌ای است که حتی اجاره مسکن هم برای بسیاری محال یا سخت شده است.

همین بازار خراب مسکن خودش را در برخی از این شروط ضمنی غیرمتعارف ازدواج نشان می‌دهد. آن‌طور که یک وکیل خانواده به خبرفوری می‌گوید بارها دیده است که «شرطی از سوی مرد مبنی بر این‌که تا چهار سال اقدام به تهیه مسکن نخواهد کرد» به صورت قراردادی میان زوجین قید شده است. به این مفهوم که مرد تا چهار سال بعد از ازدواج متعهد نیست مسکن جداگانه‌ای برای زندگی مهیا کند.

هر چند این شرط به صورت قانونی در دفترخانه‌های ازدواج ثبت نمی‌شود، اما تلنگری است برای آنها که مدت‌هاست با مصوبه و لایحه سعی دارند ازدواج را آسان کنند. معنای این شرط این است که زوج‌ها ازدواج می‌کنند اما هر کدام در خانه پدری خود به سر می‌برند!