خبرفوری رابطه سینما و بحران آب را بررسی میکند
5 مستندی که خشکسالی در ایران را جلو دوربین برد/از آواز رپرها تا غم بزرگ کشاورز نمونه /مردم گریستند، مسئولان ندیدند/عکس
خبرنگار: ونوس بهنوددر هجدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران یکی از موضوعاتی که در مستندهای مختلفی تبعات آن در گوشه گوشه ایران هشدار داده شد، خشکسالی بود. زخمی که رگهای حیات را بسته و سیلی از محرومیتها، مهاجرتهای اجباری و بیکاری را موجب شده است.
به گزارش خبرفوری، جشنواره فیلم مستند ایران « سینما حقیقت» به واسطه دریافت آثار از استانهای مختلف فرصتی برای بازبینی مشکلات ریشهدار و معضلات کمتر پیدا است. اینبار کارگردانهای بسیاری به موضوع تغییر اقلیم، خشکی منابع آبی و از بین رفتن آبادیها اشاره داشتند که چند مورد را مرور میکنیم.
«منهامونم»/سیستان و بلوچستان
مستند «منهامونم» به کارگردانی و تهیهکنندگی کمیل سوهانی و نویسندگی کیاوش زارعطلب مستندی دربارههامون از زبان خودش است که به طرح مشکلات رفته بر آن و مناقشات سیاسی که در نهایت منجر به خشکی آن شد میپردازد. این مستند با پژوهش حجت میانآبادی در کنفرانس هفته جهانی آب ۲۰۲۴ استکهلم سوئد پخش و مورد تحسین قرار گرفت.
دریاچه و تالاب بینالمللیهامون بخشی از پناهگاه حیات وحشهامون است. این دریاچه، سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه مازندران و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بینالمللی جهان و یکی از ذخیرهگاههای زیستکره در ایران است. پس از معاهدات سیاسی مختلف بین ایران و افغانستان بخش وسیعی از این دریاچه که در ایران قرار داشته کاملاً خشک شده است. این روند خشکی تالابهامون باعث نابودی بخش وسیعی از زیست محیط شرق ایران نیز شده است.
محمدجواد ظریف معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی در روز اکران این مستند در سالن نمایش حاضر شد و بعد از تماشای آن در جمع خبرنگاران گفت: مستند «منهامونم» فیلم بسیار جالبی بود و بهنظرم قابلیت پخش بینالمللی را دارد. دنیا باید ببیند که چه بر سر تالابهامون آمده است.
وی درباره پیگیری وضعیتهامون و حقابه هیرمند عنوان کرد: ما باید در رابطه باهامون موضوعات مختلفی را کنار هم ببینیم؛ هم روش برخورد حاکمیت کنونی در افغانستان و هم سایر کارهایی که ایران باید انجام دهد تا وابسته به خارج نباشد.
ظریف افزود: تعهد افغانستان بههامون فراتر از توافق سال ۱۳۵۱ است زیرا دولت افغانستان همواره یک تعهد بینالمللی درباره تالابهای بینالمللی داشته است و در این زمینه از تعهد خود کوتاهی کرده است.
«فصلی که گم شد»/سیستان و بلوچستان
مهدی قنواتی در مستند « فصلی که گم شد» موضوع خشکسالی را به زندگی دختری که تن به ازدواج اجباری میدهد، اتصال داده است.
تحقیق و پژوهش و یافتن سوژه این مستند از سال ۹۶ شروع شد ولی فیلمبرداری از سال ۹۸ آغاز و تا سال ۱۴۰۲ به طول انجامید. محور داستان زندگی کوثر است که در کلاس یازدهم پای سفره عقد مینشیند و به ناچار از درس و مدرسه دور میشود.
کارگردان در خصوص اثر خود گفته است: چند اتفاق غیرقابل پیشبینی در روند فیلمبرداری و تولید مستند پیش آمد که مهمترین آن فوت فردی از اطرافیان سوژه مستند و یا بحث خشکسالی و مهاجرت خودخواسته افراد از این مناطق نیز از اتفاقات غیر منتظره مستند بود.
آرزوهای کوثر با ازدواج اجباری و سپس رفتن همسرش به شهری دیگر برای کار کردن در سینه او دفن میشود. کوثر با هامون درد و دل میکند اما در نیمههای مستند، با خشکی هامون او دیگر پناهی برای غصههای خود ندارد.
ماهیگیرانی که ازهامون معیشت میکردند اینبار مرده گیری میکنند تا حداقل با ماهیهای نیمه جان بتوانند شام شب داشته باشند.
«گپ و تران»/سیستان و بلوچستان
یکی از مستندهایی که مشکلات محیط زیست در سیستان و بلوچستان را به رخ کشید، گپ و تران بود. محمد علی رخشانی صابر، مستندساز جوان به سراغ اقلیمی فراموش شده رفت تا دلیل گرایش جوانان به قاچاق را از زبان رپرها بیان کند.
رپرهای این منطقه فرهنگی نو را پدید آوردهاند تا جایی که مورد علاقه نسل جوان هستند. خودشان بر این باورند که دردهای جامعه از جمله فقر و بیکاری را فریاد میزنند. این مستند که با استقبال مواجه شد دلایل بروز پدیده قاچاق سوخت در این منطقه را تشریح کرد.
تبعیض، ناعدالتی، فقر و محرومیت موجب شده رپرهای سیستان و بلوچستان آگاهی نسلهای بعدی را مسئولیت خود بدانند.
«قلعه خاموش»/فارس
مستند قلعه خاموش به تهیهکنندگی فرهاد ورهرام و کارگردانی حنیف شهپرراد با شرح حال یک بنای دو هزار ساله به مرور تاریخ ایزدخواست و تغییرات این اقلیم پرداخت.
ایزدخواست واقع در استان فارس یکی از مناطق باستانی ایران است که به واسطه قلعه تاریخی خود شهرتی جهانی دارد. این قلعه نخستین منطقه آپارتمان نشینی در جهان محسوب میشود.
به فراخور کاربریهای تعریف شده برخی بخشهای آن تا 5 طبقه بنا داشته است. اما به مرور زمان گرد مرگ بر قلعه نشسته و نابودی تدریجی آن با خشکسالی سرعت گرفته است. در گذشته معیشت مردم این منطقه با کشاورزی و باغداری آمیخته است. اما باغات بسیاری در این منطقه خشک شده و پرآبیهای گذشته جای خود را به خشکسالی داده است.
حفر چاههای عمیق در بستر رودخانه اصلی نیز به این موضوع دامن زده است.امروز جوانان ایزدخواستی برای یافتن فرصت شغلی به شهرهای دیگر میروند.
«چشم کویر»/کرمان
در روستای عباس آباد واقع در فهرج (استان کرمان) خشکی قناتها زندگی ساکنان را با مشکل مواجه کرده است. موضوعی که مستند «چشم کویر» به نویسندگی و کارگردانی محسن علم الهدی از واقعیت آن پرده بر میدارد.
داستان از زبان کشاورز نمونه منطقه روایت میشود که از کودکی در این منطقه زیسته و به یاد دارد که زمانی قناتها پر آب بودهاند. اما خشکسالی به جان نخلهای خرما افتاده و امید به هر دری میزند نتیجه نمیگیرد.
او به گفته خودش با اینکه درس دانشگاهی نخوانده اما به علت کار ارزشمندی که در شکل گیری این نخلستان انجام داده مورد توجه گروههایی علمی و پژوهشی و گردشگری قرار گرفته و افراد مختلقی از دانشجو و مهندس و نیز گردشگران و پژوهشگران به نخلستان وی مراجعه کرده تا ضمن تماشای گونههای متنوع از نخلها که وی از گوشه گوشه دنیا جمع کرده و در باغ خود کاشته، از تجربههای او بهرهمند شوند.
امید همچنین امیدوار است و در تلاش است تا با همکاری سایر بزرگان و اهالی منطقه، رشته قناتی را که در آن شهرستان وجود دارد و سالها متروکه شده، دوباره احیا نموده و از آب آن برای این خطه استفاده استفاده شود.
مسیولین فقط جیب خودشان را می بینند
پیامیرگرامی اسلام در نهج الفصاحه میفرماید وقتی در جامعه ای دروغ حاکم شود خداوند باران را کم میکند. که الان در کشور ما وجود دارد نمونه جدیدش طرح همسانسازی حقوق بازنشسته ها از چند سال پیش اینها شروع کردند و جلسه گذاشتندو قانون مصوب کردندو خط قرمز کشیدند و منتها گذاشتند برسربازنشسته به گل نشسته الان حکم صادر کردند برای من با گروه نوزدهکه 40 هزار تومان اضافه شده پول یک بسته پفک
یه کاربری بنام تبریزبیادیه توضیحی درباره دریاچه اورمیه بده
پروژه های خرج تراشی آباد که می گفتید .
وقتی این نوشته خوندم گریه کردم برای کشورم که زیباترین چهار فصل در دینا داشتن بهترین آثار تاریخی ،ولی این مسولین با آنها چه کردن ،هرچی نوشتیم به داد برسید،ولی گوشی شنوا نبود
گریه ها عقب است بعد میفهمین چه ها با مملکت و زندگی مردم نکردن زمین آسمان و زندگی مردم و مملکت را خشگ کردن زیره بارهم نمیرن هرچی بکین و وضع از این بدترو بدتر خواهد شد تجربه چهلو پنج سال میکه چیزی که با چشم همه دیدن و دارن می بینند
جوانان نخبه که رفتن ،،پرستاران مثل پرستو کوچ کردن ،هامون از تشنگی جان داد تلاپ پرآب از آبی نفسش بریده شد ،چهار فصل در هم ادغام شدن ،امامی مانم تا کمکی کنم برای زنده شدن ،برای آمدن پرستوهای سفید ،ایران را آباد کنید
نگاه نه چندان دقیق ما به وجود تالاب مارا گمراه کرده. اینکه تالاب درکنارفواید عام آن مانند تعدیل دما، زیستگاه جانوری، درآمد کشاورزان وگردشگری جنبه های فرعی تالاب هستند ولی تالاب چه هامون، ارومیه، گاوخونی، شادگان، هورالعظیم وغیره بر میزان بارش بسیارتاثیر گذارهستند وان نکته کلیدی ادامه حیات تالاب است. تالاب به بارش کمک میکند اگر تر بماند ومانع بارش میشود اگر خشک شود. چون ایران منشا سامانه بارشی ندارد وفاقد جنگلهای بارانزای استواییست ودارای خزان میباشند تنها منشا تقویتی ووسیع ومطمئن برای تقویت سامانه بارشی که از مدیترانه یا دریای سرخ وگاها اقیانوس هند می آیند تبخیر آب تالابهاست. ولی اگر خشک شوند برعکس نه تنها به بارش کمک نمیکنند بلکه با رسوبات مدفون چند هزارساله خود واتفاقا برخواستن آنها به دلیل بادهای حاصل از کاهش فشار درهنگام ورودسامانه بارشی باعث کاهش شدید بارندگی خواهند شد. وقتی سامانه بارشی مدیترانه از ارتفاعات ترکیه وارد ایران میشود بخش اعظم پتانسیل خودرا درارتفاعات ترکیه به شکل بارش ازدست میدهد لذا برای احیای مجدد به رطوبت دریاچه ارومیه نیازدارد همین مسیله برای سایر تالابها مانند هامون نیز دربرخورد با سامانه های دیگر وجود دارد. وقتی سد زده میشود آبی که قرار است درتالاب جمع شود ودرچرخه بارش قرارگیرد درنقطه ای سرد تر با عمق زیاد وسطح کم درپشت سد ذخیره وتقریبا از چرخه بارش خارج میشود.لذا تالاب با کمبود آب مواجه ونقشش درتقویت بارش کم میشود برای همین باید اولویت ذخیره سازی با تالاب باشد نه سد.اگر قرار باشد سهم آب تالاب درپشت سد ذخیره گردد بایست برپوشش تالاب ازمنابع دیگر مانند آب دریا با ملزوماتی استفاده کرد تا در روند بارشها خلل ایجاد نشود.
میگن پول پول میاره لحاف کهنه شپش. تالابها وقتی پرآب باشند بارشها نیز مناسب خواهد شد ولی اگر خشک شان کردی رسوبات آنها مانع بارش میشوند. خدا دعای باران کسانی را مستجاب میکند که تالاب را با دستان خود خشک نکرده باشند. تالاب کلید بارش خوب درایران هستند اگر خشک شوند با برخواستن رسوبات سبک وریز خود که هزاران سال از هوا گرفتند مانع بارش میشوند. رودخانه زکاتش را به تالاب میدهد برای برکت باران وما آن زکات را می دزدیم بعد انتظار باران خوب داریم زکی. وقتی تالابی مانند هامون یا ارومیه یا گاوخونی خشک شود گویی کیسه جارو برقی را درفضای خانه بتکانی. اگر یک بار مثل بنده از محتویات رسوبات تالابها باخبر شوید هیچگاه نمیگذارید آب روی آنها خشک شود.
این همه اون دستاتو بالا و پایین نکن لب بچه ماهی رو با قلاب خونین نکن ماهی گیر اشک اون بچه ماهی توی آبها ناپیداست فریاد اون توی آب یه فریاد بی صداست ...
تمام مشکلات اعم از اقتصادی و چه محیط زیستی تقصیر امریکا اسرائیل و اروپا و به بیان دیگر دشمن است و بنابرین بایست با دور زدن تحربم ها و با ادامه و تثبیت اوضاع موجود به خصومت به امریکا و اروپا ادامه بدهیم تا انها درس بگیرند که ما تا پای مرگ روی حرف خودمان ایستاده ایم و به همان نان خشک و چند عدد ساندیس نا قابل خودمان قانع هستیم و مسئولان ما که از نخبه ترین و پاکترین موجودات عالم انسانیت هستند نه تنها مانع کا ر کاسبان تحریم نشوند که انها را تشویق کنند تحریم ها دور بزنند و هم کاسبی خود را بکنند تا بار دیگر امریکا بفهمد ما از این بید ها نیستیم که از این بادها بترسیم و ما به استقبال تحریم و حتی جنگ میرویم چون مسئولان ماحاضرند نان خشک بخورند و لنگ ببندند و لی زیر بار ظلم نمیروند حتی فرزندانشان برای تابعیت امریکا و کانادا هم پشیزی ارزش قائل نیستند اینکه انجا هستند برای روز مبادا و بعنوان ستون پنجم است و انجا در بهترین دانشگا ها و لوکس ترین خانه ها زندکی میکنند تا رد گم کنند اینهم از سیاست مسئولان نخبه ما است در واقع تقیه میکنند که در اسلام امده تقیه کنید تا رستگار شوید .... البته من نمی،خواستم نبوغ مسئولان را افشا کنم که دشمن خدای ناکرده به تقیه مسئولان ما پی ببرد و بفهمد.....