ساخت «میکرو جنگل» در قلب شهرها؛ یک ابتکار ژاپنی برای بهبود کیفیت محیط زیست در سراسر جهان
شهرهای ما شلوغ و پرجمعیت هستند. با این حال، کاشت انبوه درختان در فضاهای شهری می‌تواند علاوه بر کمک به بهبود وضعیت هوا، تنوع زیستی را افزایش دهد و زیستگاهی برای دیگر موجودات فراهم کند.
در بسیاری از شهرهای بزرگ کشورهای توسعه یافتۀ جهان، در کنار تداوم زندگی در خیابان‌های شلوغ و پارک‌ها و مراکز خرید، یک تحول سبز نیز بی سر و صدا در جریان است تا طبیعت را به مناطق شهری برگرداند.
اکنون در همه جا از لندن تا لس‌آنجلس، پروژه ایجاد «میکرو جنگل‌ها» یا همان «Micro-forests» در جریان است که عبارت است از کاشت متراکم درختان جنگلی در مناطق کوچک.
اما «میکرو جنگل‌ها» چه هستند و چگونه می‌توانند وضعیت کلانشهرهای ساخته شده به دست بشر را بهتر کنند؟
چرا به «میکرو جنگل‌ها» نیاز داریم؟
بر اساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۲۰ میلادی درباره وضعیت جنگلهای جهان، از سال ۱۹۹۰ تا کنون بیش از ۴۲۰ میلیون هکتار جنگل در سراسر جهان از بین رفته است.
با توجه به اینکه بیش از ۸۵ درصد از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند، ایجاد «میکرو جنگل‌ها» در شهرها فرصتی اساسی برای مبارزه با جنگل‌زدایی محسوب می‌شود.
این جنگل‌ها با الهام از همان تکنیک جنگلهای مینیاتوری موسوم به «جنگل میاواکی» ایجاد می‌شوند که در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط پروفسور آکیرا میاواکی، گیاه شناس ژاپنی و متخصص بوم شناسی گیاهی ابداع شد.
این جنگلهای کوچک ارگانیک و متنوع را می‌توان حتی در مکان‌هایی کوچک و به مساحت ۹ متر مربع نیز ایجاد کرد. در این جنگل‌ها فقط باید از گونه‌های بومی استفاده شود؛ یعنی گونه‌هایی که به طور طبیعی در آن ناحیه رشد می‌کردند. این کار باعث می شود که سرعت رشد گیاهان آن بسیار بیشتر از جنگلهای تک کشت شود.
از زمان آغاز کار میاواکی، بیش از ۲۸۰ «میکرو جنگل» کاشته شده است.
سازمان غیردولتی Earthwatch Europe نیز از سال ۲۰۲۲ میلادی تا کنون ۲۸۵ «میکرو جنگل» کاشته است و زمین های آنها که از ۶۰۰ درخت تشکیل شدند، می توانند بیش از ۵۰۰ گونه حیوانی و گیاهی را در سه سال اول جذب کنند.
مکان ایجاد این «میکرو جنگل‌ها» هم معمولا زمین‌های ورزشی و پارکهایی از جمله در منطقه هرینگی در شمال لندن است.
همچنین در چهارچوب پروژه «حمایت از جنگلهای دارای تنوع زیستی و پایدار» یا به اختصار «SuGi» یک برنامه کاشت درخت با هدف بازگرداندن تنوع زیستی و احیای گونه‌های بومی است، ۲۳۰ «جنگل جیبی» در ۵۲ شهر در سراسر جهان، از شهر تولوز فرانسه گرفته تا سنت جورج در رومانی و مادرید در اسپانیا ایجاد شده است.
«میکرو جنگل‌ها» چگونه برای محیط زیست مفید هستند؟
«میکرو جنگل‌ها» می‌توانند به احیای کیفیت خاک، آب و هوا کمک کنند.
اندازه کوچک آنها امکان کشت در فضاهای محدود شهری را فراهم می‌کند و اغلب نیز برای این کار، از فضاهای استفاده نشده مانند فضاهای اطراف زمین‌های بازی مدارس، گورستان‌ها و ایستگاه‌های نزدیک مترو استفاده می‌شود.
آنها همچنین می‌توانند به کاهش آثار مخرب بارندگی‌های سنگین همچنین خنک نگه داشتن سطح شهرها کمک کنند.
جنگلهای خرد می‌توانند زیستگاه‌های بیشتری را برای حیات وحش در شهرها از جمله پرندگان کوچک و جوجه تیغی‌ها فراهم کنند؛ آنها به ایجاد دیگر جوامع گیاهی همچون درختچه‌ها و گیاهان کوچکتر نیز کمک می‌کنند.
الیز ون میدلم، بنیانگذار و مدیر عامل SuGi می‌گوید: «جنگلهای جیبی ما مزایای بی‌شماری دارند که شاید مهمترین آنها، تقویت رفاه مثبت جوامع باشد. از دیدگاه روانشناختی، تعامل با طبیعت استرس جسمی را کاهش می‌دهد و می‌تواند علائم بیماری‌های روانی از جمله اضطراب یا افسردگی را بهبود بخشد.»
او می‌افزاید: «این جنگل‌ها همچنین ابزارهایی برای تقویت ارتباطات انسانی هستند. مردم در طول گرمای روز یا برای خواندن کتاب و استراحت به اینجا می‌آیند؛ در بعضی مواقع جنگل به مکانی برای رقص، یادگیری، بحث و گذراندن اوقات فراغت تبدیل می‌شود.»
خانم ون میدلم به این موضوع اشاره دارد که این جنگل‌ها تأثیر مثبتی نیز روی کودکان و جوانان می‌گذارند.
او می‌گوید: «از مجموع کل جنگلهای جیبی ما، ۱۴۰ جنگل در مدارس و با همراهی حدود ۸۰ هزار کودک کاشته شده است. کاشت جنگلهای جیبی فرصتی منحصر به فرد برای کودکان است تا با طبیعت درگیر شوند و ببینند که اقدامات آنها می‌تواند نتایج زیست محیطی ملموسی داشته باشد. درگیر کردن نسل بعدی با طبیعت بسیار مهم است، زیرا برای اینکه بخواهیم طبیعت را محافظت کنیم و از آن مراقبت کنیم، باید با آن ارتباط داشته باشیم.»
چالش‌های کاشت «میکرو جنگل» در مناطق شهری
کاشت این جنگلهای کوچک شهری در همه جا نیز آسان نیست.
به گفته مرکز Cities4Forests که یک اتحاد جهانی از شهرهایی است که در راه حفظ و احیا طبیعت پایدار بویژه جنگلهای جهان تلاش می‌کنند، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها، دمای بالا و خشکسالی می تواند از رشد عمیق ریشه‌ها ی درختان این جنگلهای کوچک جلوگیری کند و احتمال بیماری میان گیاهان آن را افزایش دهد.
ون میدلم همچنین به چالش جلب حمایت جوامع محلی در راستای رشد جنگلهای خرد اشاره می‌کند و می‌گوید: «لازم است که ذینفعان را بطور موثر در جامعه درگیر کنیم و مشارکت ساکنان را جذب کنیم. زیرا جنگلهای جیبی بدون حمایت ساکنان منطقه دوام نمی‌آورند.»
اگرچه که او تاکید دارد «هیچ یک از این چالش‌ها غلبه ناپذیر نیستند».
