خبرفوری بررسی می‌کند
تشدید خشونت قمه‌ای /وقتی فیلم و سریال راهبر اعمال خشونت است/رسانه با اهدای کفن، درماندگی و ناکامی را ترویج می‌دهد
خبرنگار: ونوس بهنودبه تعبیر جامعه‌شناسان آموزش غلط جامعه و بی‌توجهی به حل ریشه‌ای خشونت، موجب تشدید انواع آن شده و این روزها به صورت مداوم اخبار قتل و نزاع شنیده می‌شود.
به گزارش خبرفوری، خرداد ماه امسال بود که اعلام شد آمار نزاع در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۷ سال اخیر به بالاترین حد خود یعنی بالای ۲۵۰ هزار مورد رسیده است.
در آن مقطع زمانی رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران دو نوع خشونت را در ایران مسئله‌زا و در وضعیتی بغرنج دانست: «یکی از آنها خشونت خانگی است. ظاهراً خانه در ایران جای امنی است و گفته می‌شود زندگی خانوادگی مؤثری داریم و تنها نهاد اجتماعی باقی‌مانده برای ما همین نهاد است، اما اگر امروز به آمارها و ارقام نگاه کنیم، ملاحظه می‌کنیم که شدیدترین نوع خشونت‌ها در خانه رخ می‌دهد. بیشترین قتل‌ها، خشونت‌های زبانی، جنسی و فیزیکی در خانه به‌طور گسترده‌تر رخ می‌دهد. بیرون از آن هم وجود دارد، اما آمارهای خشونت در خانه بیشتر، عمیق‌تر و قابل‌تأمل است.
نمونه‌هایی از خشونت را در ماه‌ها یا چندسال اخیر در رسانه شاهد بودیم؛ مواردی مانند صحنه بسیار وحشتناک بریدن سر دختر توسط پدر با داس که تاثیر عمیقی داشت یا صحنه سربریده یک زن جوان توسط شوهر و برادر خودش و گرداندن آن در خیابان در یکی از استان‌های جنوبی کشور. کسی که فاتحانه و برای تقویت و حراست از غیرت خانوادگی خود این کار را انجام می‌دهد، چون آن دختر با ازدواج با او مخالف بوده و به کشور دیگری فرار می‌کند و درنهایت پدر و عمو، او را برمی‌گردانند تا توسط شوهر سلاخی شود.»
سعید معیدفر خودکشی را هم نوعی خشونت دانست و گفت که یک نمونه از این خشونت هم احتمالاً توسط فرد بر خودش اعمال می‌شود که همان مسئله خودکشی است: «درحالی‌که می‌دانیم خودکشی مسئله‌ای اجتماعی است و فرد در شرایط دشواری آن را انجام می‌دهد. آن شرایطی که موجب اعمال خشونت از سوی فرد نسبت به خودش می‌شود، باز هم در خانه اتفاق می‌افتد. ما نمونه‌های بسیار زیادی از خودکشی زنانی را در سال‌های گذشته به‌ویژه در میان برخی اقوام، طوایف و حاشیه‌ها داشتیم که ناشی از شرایط بسیار نامناسب و حتی اعمال فشاری بوده که از طریق خانواده و از طریق ازدواج اجباری یا شیوه‌های دیگری بر زن وارد شده که درنهایت به این شیوه خودش را بروز داده است.»
این اظهارات در حالی است که در ماه‌های پایانی سال اخبار مربوط به انواع خشونت همچنان قابل تأمل است و به نظر می‌رسد هیچ اقدام عاجلی برای کاهش آن صورت نمی‌گیرد.
خشونت در جامعه به سمت استفاده از اسلحه و قمه رفته است
تا جایی که سید حسن موسوی چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تأکید کرد که وقتی رفتار خشونت‌آمیز به سمت استفاده از سلاح‌های سرد مانند قمه و اسلحه می‌رود، این نشان‌دهنده ضعف در سرمایه اجتماعی و نیاز به سرمایه‌گذاری در زمینه‌های نشاط، رفاه و کنترل خشم است.
به گفته وی، در جوامعی که سرمایه اجتماعی پایین است، ظهور و بروز خشونت‌های خیابانی و تشکیل باندهای خلافکار شایع‌تر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه نمی‌توان به طور کامل از تشکیل گروه‌های خلافکاری جلوگیری کرد، افزود: در جامعه‌ای که با مسائل اقتصادی و اجتماعی پیچیده‌ای مواجه است، تشکیل چنین گروه‌هایی غیرطبیعی نیست. اما فراوانی و گسترش آن می‌تواند به تهدیدی برای امنیت اجتماعی تبدیل شود.
در عین حال یکی دیگر از جامعه شناسان در گفتگو با خبر فوری تصریح کرد: خشونت رفتاری با قصد و نیت آشکار یا پنهان برای وارد کردن آسیب به دیگری است و فرد یا گروه زمانی که با ناکامی مواجه شده یا به دنبال هدف خاصی است ممکن است با اعمال خشونت خواسته خود را دنبال کند.
محمدرضا رنجبر محمدی با تاکید به اینکه انسان تحت تأثیر عوامل ذاتی و محیطی می‌تواند دست به خشونت بزند، اضافه کرد: انسان ذاتاً تمایل به ستیزه‌جویی و پرخاش دارد. به عنوان مثال وقتی نیاز نوزاد تأمین نمی‌شود با گریه اعتراض خود را بیان می‌کند. از سویی عوامل محیطی نیز در بروز و تقویت خشونت مؤثر است از جمله انواع محرومیت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی. زمانی که فرد در جامعه حس محرومیت و تجربه نابرابری دارد خشونت تقویت می‌شود.
در داخل خانه کنترل دولتی خشونت بی‌معنی است
این مدرس دانشگاه با تأکید به اینکه چنین فردی با الگوهای رفتاری که در او شکل گرفته خشونت را به اعضای خانواده خود تحمیل می‌کند، افزود: اگر در سطح جامعه ضریب کنترل پلیس یا جامعه روی خشونت وجود داشته باشد، در داخل خانه چنین چیزی وجود ندارد و فرد بدون محدودیت اعمال خشونت می‌کند.
رنجبر محمدی متذکر شد: عوامل متعددی می‌تواند منجر به تقویت خشونت شوند. به عنوان مثال ترافیک، آلودگی هوا، فضاهای آموزشی، رسانه، فضای مجازی و مقایسه خود با دیگری، بیکاری و حتی فضای شهری. وقتی فرد تحت تأثیر این عوامل قرار می‌گیرد، در ادامه خشونت را به خانه خود منتقل کرده و به همسر یا فرزندان تحمیل می‌کند و یا حتی فرزندان به والدین خود تحمیل می‌کنند.
این جامعه شناس مهمترین نقش در ترویج و تقویت خشونت را متوجه رسانه‌ها دانست و گفت: وقتی در صدا و سیما به جای برنامه‌های شاد، به مهمان برنامه، کفن هدیه می‌شود، در واقع ترویج شکست و درماندگی و و ناکامی اتفاق خواهد افتاد.
میادین شهر تهران نشاط ندارند
وی همچنین یکی از عوامل موثر در تقویت خشونت را وضعیت فضای شهری دانست که خود منجر به تقویت افسردگی می‌شود.
به گفته این جامعه شناس به عنوان مثال میادین پرتردد شهر تهران از جمله میدان انقلاب و ولی عصر به اجرای برنامه‌های خاص محدود مانده و نشاط لازم را ندارد. مردمی که با اتوبوس و تاکسی هر روز از این میادین پرتردد عبور می‌کنند، نمی‌توانند آن نشاط لازم را دریافت کنند.
رنجبر محمدی همچنین به ترویج خشونت از طریق فیلم‌های سینمایی و شبکه خانگی انتقاد کرد و گفت: وقتی قاتل خود اذعان می‌کند که از فیلم سینمایی الگو گرفته است یعنی رسانه ما راه درستی طی نکرده است.
وی افزود: سطح خشونت بدون تعارف در جامعه با افزایش همراه است اما دولت تنها به کنترل خشونت پرداخته و برای رفع آن اقدامی ترتیب نمی‌دهد. این در حالی است که کنترل خشونت، جا و مکان فعل خشونت را تغییر می‌دهد و در کاهش آن نقشی ندارد. این خشونت آتش زیر خاکستر است هر جایی از جمله خانه، یک مسابقه ورزشی و خیابان می‌تواند مجدداً بروز کند.
هشدارهای پی در پی جامعه شناسان هنوز که هنوز است روی زمین مانده و هیچ اقدام جدیدی برای کاهش خشونت در جامعه شنیده نمی‌شود. آیا به سمتی رفته‌ایم که هر شهروندی از سایه خود بترسد؟
