فارکس چیست و سرمایه‌گذاری در آن چه ریسک‌هایی دارد؟
احتمالا کلمه‌ی «فارکس» کم به گوش‌تان نخورده است و شاید هر بار از خودتان پرسیده‌اید: «فارکس چیست». فارکس معادل انگلیسی کوتاه‌شده‌ی «مبادلات خارجی» (Foreign Exchange) است اما منظور از مبادلات خارجی در واقع مبادله‌ی «ارز خارجی» است. فارکس تبدیل ارز یک کشور به ارز کشوری دیگر به دلایل گوناگون از جمله گردشگری یا تجارت است. در تجارت جهانی گاهی لازم است مبادله با کشورها با ارز همان کشورها انجام شود. پس از توافق «برتون وودز» (Bretton Woods) در سال ۱۹۷۱ که نظام ارز شناور آزاد شد، ارزش ارز کشورهای مختلف تغییر کرد. بنابراین نیاز به خدمات مبادله‌ی ارز خارجی به وجود آمد. مبادلات فارکس از طریق بانک‌های تجاری و سرمایه‌گذاری و اینترنت انجام می‌شود. برای اینکه بیشتر با فارکس آشنا شوید، این مطلب را از دست ندهید.
فارکس ابزاری برای مقابله با ریسک
نوسانات پول رایج کشورها برای شرکت‌هایی که در کشورهای مختلف فعالیت می‌کنند همیشه با ریسک همراه است. فارکس با امکان تنظیم قرارداد مبادله در نرخی خاص و از پیش تعیین‌شده، این ریسک را کاهش می‌دهد. برای این نوع مبادله، معامله‌گر می‌تواند ارز را در بازار تحویل آتی یا بازار معاوضه‌ی پایاپای، هنگامی که به نرخ مورد نظر رسید مبادله کند. بنابراین معامله‌گر از نرخ خرید یا فروش ارز کاملا آگاه است و می‌تواند ریسک شرکت را کاهش دهد. همچنین بازار خرید و فروش سَلف بسته به حجم معامله و میزان پول حقیقی که در جریان است، تا حدودی به کاهش ریسک کمک می‌کند. در این بازار مبادلات بر پایه‌ی یک ارز مشخص (مرکزی) انجام می‌شود و در مقایسه با بازار تحویل آتی نااطمینانی کمتری دارد، متمرکز است و در نظام بانکی داخلی تمام کشورها امکان‌پذیر است.
فارکس ابزاری برای سفته‌بازی
به دلیل نوسان ارزش ارزهای مختلف ناشی از عوامل عرضه و تقاضا مانند نرخ بهره، جریان معاملات، گردشگری، قدرت اقتصادی، ریسک‌های جغرافی-سیاسی و غیره، همیشه فرصت خرید و فروش بر پایه‌ی امید و گمانه‌زنی درباره‌ی افزایش یا کاهش ارزش ارزهای خاص وجود دارد.
فارکس به عنوان یک طبقه‌ی دارایی
این نوع دارایی دو ویژگی عمده دارد:
سود بردن از تفاوت نرخ بهره‌ی دو ارز خاص؛ سود بردن از تغییر ارزش ارز.
معامله‌ی ارز
پیش از ظهور اینترنت معاملات ارز بسیار محدود بود و افراد تنها از طریق بانک‌های عامل امکان خرید و فروش ارز را داشتند. اما به تدریج بانک‌ها برای منفعت بیشتر، خود و برخی مشتریان خاص‌شان را در اولویت قرار دادند؛ مؤسسات مالی، شرکت‌های چندملیتی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم مسیر مشابهی را در پیش گرفتند.
با پیشرفت و نفوذ اینترنت، بازاری از معامله‌گران خرد که شخصا امکان معامله از طریق بانک یا کارگزاران و واسطه‌ها را پیدا کرده بودند، شکل گرفت.
مخاطرات فارکس چیست
درباره‌ی مخاطرات مبادلات فارکس ابهام زیادی وجود دارد. مسئله‌ای که نگرانی بسیاری درباره‌ی آن وجود دارد، عدم نظارت کافی بر مبادلات بین بانکی است. البته همه‌ی برداشت‌ها در این‌باره درست نیست. برای شناخت بهتر این ریسک باید تفاوت‌های بازار متمرکز و بازار غیرمتمرکز را بررسی کرد و سپس درباره‌ی اینکه آیا نظارت و دخالت اقدام مناسبی است یا نه، تصمیم گرفت.
بانک‌هایی که در سراسر دنیا به تبادل ارز می‌پردازند، خود با ریسک‌های داخلی و ریسک‌های مربوط به اعتبارات مواجه هستند؛ بنابراین برای محافظت خود در برابر این مخاطرات قوانین محکم، نظارت داخلی و حسابرسی‌های دقیقی را ترتیب می‌دهند. تنظیم قوانین کارآمد و نظارت برای حمایت از بانک‌های دو طرف معامله ضروری است.
بازار از بانک‌هایی تشکیل می‌شود که هر یک پیشنهادهایی برای ارزهای گوناگون ارائه می‌کنند؛ بنابراین تغییر قیمت ارز، وابسته به عرضه و تقاضاست. به دلیل حجم بالای معاملات در بازار، اثرگذاری بر قیمت‌ها توسط یک معامله‌گر دغلکار به تنهایی تقریبا غیرممکن است. حتی بانک مرکزی یک کشور هم نمی‌تواند بدون همکاری با بانک‌های مرکزی دیگر کشورها برای مدت طولانی بر بازار اثر بگذارد.
با تلاش برای خلق شبکه‌ی ارتباطی الکترونیک و گرد هم آمدن فروشندگان و خریداران، قیمت‌گذاری روند شفاف‌تری به خود گرفت. این امر به سود معامله‌گران خرد است؛ زیرا می‌توانند در قیمت‌های بهتری معامله کنند در حالی‌که با تکیه بر یک ارز مرکزی، امکان نقدشوندگی بیشتر است. اما بانک‌ها با چنین مسئله‌ای مواجه نیستند و نیازی به مبادله حول ارز مرکزی ندارند. معامله‌ی مستقیم از طریق بانک‌های فارکس مطمئن‌تر از معامله از طریق برخی کارگزاران فارکس است که نظارتی روی آنها نیست و احتمال خودداری از معامله با قیمت پیشنهادی مشتری یا حتی معامله به ضرر مشتری در آنها وجود دارد. به نظر می‌رسد برای حمایت از معامله‌گران غیرحرفه‌ای که فارکس را منبعی برای کسب سود سرشار می‌دانند، نظارت امری ضروری است.
هر معامله‌گری که مصمم است و نسبت به این زمینه اطلاعاتی دارد، می‌تواند در هر یک از بانک‌ها و کارگزاری‌های فارکس حساب باز کند. اما مانند هر سرمایه‌گذاری مالی دیگری نباید احتیاط را فراموش کرد!
مزیت‌ها و عیب‌های فارکس
برخی از مزیت‌ها و عیب‌های فارکس عبارتند از:
بازار فارکس از نظر حجم معامله بزرگ‌ترین بازار است و قابلیت نقدشوندگی بالایی دارد. بنابراین امکان ورود و خروج به آن با هر یک از ارزهای عمده‌ی دنیا در کسری از ثانیه وجود دارد. به دلیل نقدشوندگی بالا و سادگی معامله، بانک‌ها و کارگزاری‌های فارکس معمولا با دادن اعتبار به مشتریان‌شان امکان مدیریت موقعیت‌ها و فرصت‌های بسیاری را با سرمایه‌ی اندک برای آنها فراهم می‌کنند. البته معامله‌گران هرگز نباید بدون تکیه بر دانش و احتیاط کافی اقدام به معامله کنند. مزیت دیگر فارکس، امکان فعالیت در تمام ساعات شبانه‌روز است که در استرالیا آغاز و در نیویوک پایان می‌یابد. مراکز عمده‌ی بازار فارکس، سیدنی، هنگ‌کنگ، سنگاپور، توکیو، فرانکفورت، پاریس، لندن و نیویورک هستند. مبادله‌ی ارز فعالیتی در حوزه‌ی اقتصاد کلان است. برای شناخت و بهره بردن از عواملی که باعث تغییر ارزش ارز کشورها می‌شود، معامله‌گر باید به دنبال کسب اطلاعات درباره‌ی اقتصاد کشورهای مختلف و ارتباطات میان آنها باشد. ممکن است برای برخی بررسی اقتصاد کلان و پیش‌بینی بر مبنای آن آسان‌تر از فعالیت در بازار سهام بر پایه‌ی بررسی و تحلیل شرکتی(های) خاص، مدیریت، عملکرد مالی، فرصت‌ها و تهدید‌های بازار و کسب دانش در زمینه‌ی صنعت مربوط به آن باشد.
دو راه برای ورود به فارکس
افرادی که تجربه‌ی فعالیت در بازار سهام را دارند برای ورود موفقیت‌آمیز به بازار فارکس و افزایش تنوع سرمایه‌گذاری‌شان باید رویکرد خود را تغییر دهند.
معامله‌ی ارز به عنوان فرصتی برای معامله‌گران فعال شناخته می‌شود. به عبارتی هر چه معامله‌گر فعال‌تر باشد، سود بیشتری کسب خواهد کرد.
معامله‌ی ارز همچنین به شکلی گسترده با دریافت اعتبار انجام می‌شود بنابراین معامله‌گر با استفاده از اعتباری که بانک یا کارگزاری در اختیاری او می‌گذارد قادر به معامله با سرمایه‌ای اندک است.
علاوه بر بهره بردن از تغییر ارزش ارز، معامله‌ی ارز ابزاری است برای کاهش ریسک معامله‌ی سهام و برعکس. مثلا اگر در کشوری انتظار افزایش ارزش بازار سهام می‌رود و در مقابل احتمال کاهش ارزش پول آن کشور وجود دارد، با فروش ارز آن کشور و خرید سهام می‌توان ریسک مبادله‌ی ارز را مدیریت کرد.
روش دوم شناخت عوامل بنیادین و کسب سود بلندمدت با بهره‌گیری از روند تغییرات یک ارز خاص، تفاوت نرخ بهره و همچنین افزایش ارزش ارز است. مثلا اگر نرخ بهره‌ی ین ژاپن ۰٫۰۵ درصد و نرخ بهره‌ی دلار استرالیا ۴٫۷۵ درصد باشد، معامله‌گر امکان کسب سود حدود ۴ درصد دارد. این روش معامله به «کری ترید» (carry trade) معروف است. البته برای بهره بردن از تفاوت نرخ بهره باید نرخ دلار استرالیا و ین ژاپن بررسی و سپس درباره‌ی نرخ بهره تصمیم‌گیری شود. مثلا اگر ارزش دلار استرالیا نسبت به ین ژاپن در حال تقویت شدن است، فروش ین و خرید دلار استرالیا هم از جهت امید به افزایش ارزش دلار و هم از جهت تفاوت نرخ بهره به صرفه است.
نکته‌ی پایانی
برای معامله‌گرانی که سرمایه‌ی اندکی دارند، معاملات روزانه در تعداد محدود روش خوبی برای ورود به بازار فارکس است. کسانی که چشم‌انداز بلندمدت و سرمایه‌ی بیشتری دارند، استراتژی «کری ترید» جایگزین بهتری است.
در هر دو روش معامله‌گر باید زمانبندی درستی داشته باشد زیرا زمانبندی عنصر کلیدی مدیریت پورتفولیو است. همچنین مانند هر معامله و سرمایه‌گذاری دیگری معامله‌گر باید به خوبی ویژگی‌های شخصیتی‌اش را بشناسد تا بتواند جلوی تصمیم‌های احساسی و غیرمنطقی‌اش را بگیرد. همیشه بر مبنای منطق و قضاوت درست اقدام کنید و به یاد داشته باشید:
شانس در خدمت ذهن‌های آماده است!
- ضرب‌المثل فرانسوی
منبع: چطور
16
