خداحافظی با نیمکت‌های خاطره‌ساز چهارباغ اصفهان
همه ما شاید چهارباغ را بیشتر از همه با نیمکت‌های مدور میانی به خاطر بیاوریم، نه برای ما که در اصفهان هستیم بلکه همه کسانی که در چهل سال اخیر از این شهر دیدن کرده‌اند؛ چهارباغ را با همین نیمکت‌ها به خاطر می‌آورند.
بعد از آنکه چهارباغ زیرورو شد تا به اصطلاح چهارباغ صفوی احیا شود، نیمکت‌های خاطره ساز آن هم برای همیشه برداشته شدند تا جایشان را نیمکت‌هایی بگیرند که کارشناسان معتقدند هزینه بر و تزئینی اند تا اصولی و زیربنایی.
چهارباغ در این سال‌ها با انگیزه احیا دگرگون شده است. سال‌های زیادی طرح پیاده راه سازی چهارباغ به دلایل متعدد اجرا نشد اما بعد از آنکه عاقبت این اتفاق افتاد، انتقادات زیادی را هم در پی داشت، از نبود کاوش های اصولی باستان شناسی و اجرای پیاده‌راهی که از نگاه مهندسان معمار حرکت آسان پیاده در آن دیده نشد تا استفاده از سنگ‌های بی‌کیفیت در طراحی حوض‌ها و اجرای سنگفرشی که به زعم کارشناسان تنها تحمیل هزینه و دوباره کاری بود.
محمود درویش عضو انجمن مهندسان معمار اصفهان معتقد است در خیل اشکالات طرحی که در چهارباغ عملیاتی شده، ماجرای نیمکت‌های این خیابان گم است اما درعین حال تاکید کرد نیمکت‌ها می توانستند با متریال(جنس) ساده تر و سبک‌تری طراحی شوند.
وی اظهارداشت: سعی شد نیمکت‌های جدید چهارباغ با فرم های مختلف ساخته شود ولی گاهی اوقات توجه بیش از حد به یکسری مسائل تزیینی، مسائل اصولی و زیربنایی را تحت شعاع قرار می‌دهد.
نیمکت های مدور و شاخص چهارباغ گذشته از سادگی و سبکی، برای بیننده زاویه دید بهتری از چهارباغ دست می داد به گونه ای که افراد را بیشتر به تماشای چهارباغ و عناصر آن دعوت می‌کرد تا ارتباط با افراد و همنشینان نیمکت.
درویش در این باره گفت: پیشتر این نیمکت ها در چهارباغ نبودند اما برای نسل‌های جوان‌تر خاطره‌ساز شد و به همین دلیل تغییر نیمکت‌های چهارباغ برای آنها سخت است؛اما اشکال نیمکت‌های سابق این بود که افرادی که روی آن می‌نشستند نمی‌توانستند یکدیگر را به راحتی ببینند.
نیمکت‌های تایید شده برای چهارباغ از جنس سنگ است و لایه ای از چوب روی سطح آن را پوشانده است. نظر درویش اما درباره نیمکت‌های جدید این است که سنگ دست‌تراش با این ضخامت برغم اینکه روی آن چوب شده است به دلیل اینکه گرما و سرما را در خود نگه می‌دارد آسیب‌پذیر است و با کمترین جابه‌جایی و ضربه می‌تواند بشکند و دوباره هزینه سنگینی را تحمیل کند.
نیمکت‌های چهارباغ می‌توانستند سبک‌تر طراحی شوند
سوال اصلی درویش از مجریان بهسازی چهارباغ این است که چرا حجم سنگین سنگ و یا بتن باید در چهارباغ مصرف شود؟! و اینکه نیمکت‌های چهارباغ می‌توانستند مثل همه جای دنیا سبک‌تر طراحی شوند، وی گفت: با این وجود در مقابل مسائلی که در عملیات کف‌سازی برای چهارباغ پیش آمده ماجرای نیمکت‌ها در درجه چندم اهمیت است، در واقع نداشتن برنامه از اول و دوباره کاری‌هایی که برای سنگفرش‌ها شد به نظرم مساله مهمتری بود.
به نظر می رسد نیمکت‌های جدید هم در ادامه بخش‌های مختلف عملیات بهسازی چهارباغ بر مدار آزمون و خطا می چرخد. درویش بر این باور است که طرح کف سازی و بهسازی چهارباغ درگیر دوباره‌کاری‌های هزینه‌بر است، وی افزود: حرف ما از همان ابتدا این بود که قبل از اقدام عجولانه سعی کنید برنامه مشخص، کامل و سنجیده ای با تمام جزییات برای چهارباغ داشته باشید که همزمان عمل شود، نه اینکه یک روز سنگ کنید بعد کامیون برود روی سنگفرش‌ها و خورد شوند؛ دوباره فرش کنید و بعد همه سنگ‌ها را بریزید بالا تا سیم کشی و لوله کشی انجام شود، چیزی که همه مردم ناظر بودند و مردم عادی هم به آن معترض بودند چه برسد به متخصصین.
اما سعید سهرابی مدیر طرح چهارباغ در این باره به ایرنا گفت : کمیته‌ای مرکب از کارشناسان، استادان دانشگاه و مجریان شهرداری طراحی مبلمان شهری و از جمله نیمکت‌های چهارباغ را انجام داده است.
طرح نیمکت‌های چهارباغ با نظارت کمیته راهبری انجام شد
این مدیر شهرداری اصفهان گفت: طرح های مختلف طی جلساتی بررسی و چکش‌کاری شدند و در نهایت به این طرح رسیدند، در واقع طرح نیمکت‌های چهارباغ نظر یک یا دو نفر نبوده بلکه با نظارت کمیته راهبری بود.
سهرابی در پاسخ به چگونگی کیفیت اجرای نیمکت‌های چهارباغ افزود: نظارت اجرای نیمکت های چهارباغ بر عهده سازمان زیباسازی شهرداری است و کارشناسان هم تخصص خودشان را دارند و در این باره نظارت می کنند. اولین باری نیست که سازمان زیباسازی کار سنگ در اصفهان انجام داده است بنابراین با جنس خوبی که در نیمکت‌های چهارباغ به کار رفته است بعید می‌دانم با مشکل برخورد کنیم.
وی یادآور شد: با شکل و شمایل جدیدی که وسط چهارباغ می‌گرفت به طور قطع نمی‌توانستیم از نیمکت های مدور استفاده کنیم و هرجا هم آنها را می‌گذاشتیم با مشکل برخورد می کردیم. تلاش زیادی کردیم که از نیمکت‌های مدور استفاده کنیم اما با تغییرات محور میانی چهارباغ، امکان پذیر نبود و قرار دادن آنها در گوشه‌ها هم کاربرد چندانی نداشت.
طراحی محور میانی چهارباغ بر اساس طرح‌ها و تصاویر سفرنامه‌هاست که گفته می‌شود دخل و تصرف در آنها وجود داشته است. بر اساس تصاویر به جا مانده از چهارباغ، معبر میانی این گردشگاه تاریخی آبراهه‌ای سنگی بوده به همراه هفت حوض که از جلوی کاخ جهان نما شروع و به سی و سه پل می‌رسید.
چهارباغ اصفهان اما از صفوی تا قاجار و از پهلوی تا امروز دستخوش تغییرات زیادی بوده و در همه ادوار پوست انداخته است. چهارصد سال از عمر چهارباغ گذشته و در هر دوره‌ای متناسب با شرایط دگرگون شده است و حالا هم در پی تغییرات شهرداری و حاشیه های زیاد باید دید عاقبت با حافظه جمعی مردم از چهارباغ چه خواهد شد.
با باور کارشناسان چهارباغ اصفهان از صفوی تا قاجار و از پهلوی تا امروز دستخوش تغییرات زیادی بود و در همه ادوار پوست انداخته است، گرچه چهارصد سال فراز و فرود زیادی را پیمود اما اکنون برآنچه مدیران شهری اتخاذ می‌کنند، گردن نهاده و شهروندان این شهرموزه منتظرند ببینند عاقبت با حافظه تاریخی آنها از چهارباغ چه می‌کنند.
استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
منبع: ایرنا
68
