دام‌های گرسنه و دامداران سرگردان!

ماشین را ۲۰۰ متر جلوتر پارک کردم. پیاده می شوم و به سمت تعاونی راه می افتم. این ۲۰۰ متر تا رسیدن به درب ورودی تعاونی جاده ای خاکی است. همان چند دقیقه بیش از پنج ماشین نیسان از کنارم رد شده و به سمت تعاونی می روند. آنها ماشین های حمل شیر هستند و دسترنج قطره قطره عرق روزانه دامداران را به تعاونی می رسانند. گردوخاک بلند شده از تردد ماشین ها در این مسیر پیرمردی که پشت سرم می آید را به سرفه می اندازد. غبار ایجاد شده در فضا، شاید سفیدی دستان پینه بسته دامداران برگرفته از شیر را مانند جیب هایشان خاکستری کند.

وارد تعاونی می شوم، بیش از ۳۰ نفر در صف ایستاده اند و هر کدام دفترچه ای به دست گرفته و از این پنجره به پنجره کناری سرک می کشند تا شاید کسی مرهمی بر زخم هایشان بگذارد. پیرمردی را می بینم که کلاه بافتنی راه راهی روی سرش گذاشته و چین و چروک های صورتش حکایت از زخم های روزگار بر تن نحیف و خسته اش دارد.

این پا و آن پا می کند تا شاید راهی برای رسیدن به پنجره کوچکی که گوشه دیوار است، باز کند و دفترچه اش را به متصدی تحویل بدهد. جلوتر می رود، بین او و متصدی چند کلمه ای رد و بدل می شود و بعد پیرمرد بازمی گردد، چند قدمی آن طرف تر جلوی نور آفتاب می ایستد، دستش را به پایش می گیرد و دو زانو روی زمین می نشیند. جلو می ررم و سعی می کنم سر حرف را باز کنم. او چشمانش را گاهی به دامدارانی که برای تأمین نهاده های دامی شان از ساعت ۷ صبح باروبنه بسته اند و از روستا راهی آنجا شدند، می دوزد و گاهی به انبارهای گوشه سمت راست محوطه و انبارداری که در حال تحویل کیسه های سبوس است.

دفترچه اش را نشانم می دهد و می گوید: ببین دریغ از یک کیلو جو که اینجا نوشته باشد، سر و تهش را جمع کنی چهار کیسه سبوس است که به یک هفته دام هم نمی رسد، بعد از آن باید علوفه گاوهایم را از بازار آزاد با سه برابر قیمت تهیه کنم. فایده ای ندارد، اینطور پیش برود مجبورم دام ها را زیر قیمت بفروشم ...

این میزان نهاده یارانه ای کفاف ۲ روز دام های ما را هم نمی دهد

یکی دیگر از دامداران با داشتن هشت رأس گاو به انتشار خبر تأمین علوفه های دامی از اخبار سراسری تلویزیون اشاره می کند و می گوید: با وجود اعلام مسئولان مبنی بر تأمین علوفه مورد نیاز دام ها، سه ماه است که هیچ علوفه ای دریافت نکردیم و تنها چیزی که عاید ما شده، پنج کیلوگرم سبوس گندم به ازای هر رأس دام به صورت ماهیانه است که این میزان کفاف دو روز دام های ما را هم نمی دهد و ۲۸ روز دیگر از ماه را باید برای تأمین نهاده های دامی، اسیر بازار آزاد شویم و از نان شب زن و بچه مان برای تأمین قیمت سه برابری بازار آزاد این نهاده ها بزنیم.

تاجوک ادامه می دهد: شیر را کیلویی ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان از ما می خرند در حالیکه ما زیر بار تأمین ذرت کیلویی ۵۰۰۰ تومان، جو ۴۵۰۰ تومان، سویا کیلویی ۱۵ هزار تومان و یونجه کیلویی ۵۰۰۰ تومان له شدیم. با توجه به فشارهای اقتصادی که مردم متحمل می شوند ما نیز راضی به افزایش قیمت شیر نیستیم. مسئولان ذیربط می توانند با ثابت نگه داشتن قیمت شیر، نهاده های دامی را به میزان مورد نیاز دامدار در اختیار او قرار دهند؛ مثلاً سهمیه سبوس گندم هر گاو را به جای ماهی پنج کیلوگرم به ماهی ۱۰۰ کیلوگرم افزایش دهند تا لاقل اسیر بازار آزاد و قیمت های گزاف دلالان نشویم.

به گفته این دامدار، قطع کردن دست دلالان می تواند یکی دیگر از راهکارهای حل نابسامانی بازار نهاده های دامی باشد و کامیون هایی که در بندرعباس برای تحویل ذرت یارانه ای از دلالان و فروش آن در بازار آزاد صف می کشند را علتی بر گفته های خود عنوان می کند و یادآور می شود: اگر کسی در بندرعباس برای نهاده های دامی عطسه کند، دلال های خیابان ۳۰ متری تاجوک ملایر، قیمت سبوس را به ۲۰۰ هزار تومان می رسانند!

افزایش افسارگسیخته نهاده ها کمر دامداران را شکسته

بهنام سرکبود، یکی دیگر از دامدارانی است که هر روز آفتاب نزده مجبور است با طی مسافت چندین کیلومتر خود را به تعاونی برساند تا شاید بتواند چند کیلویی خوراک دام برای دو سه روز گاوهایش تأمین کند. به گفته او امسال علاوه بر کمبود نهاده های دامی، افزایش افسارگسیخته این نهاده ها کمر دامداران را شکسته و بسیاری از آنها به علت قیمت بالا و عدم توانایی تأمین علوفه مورد نیاز از بازار آزاد، مجبور به فروش گاوهایشان شده اند، گاوهایی که مایحتاج زندگی چندین خانوار زحمتکش روستایی را تأمین می کنند.

آقایی حدوداً ۵۰ ساله با ظاهر ساده و بی آلایش روستایی در حالیکه از خستگی توان ایستادن روی پاهای خود را ندارد، جلو می آید. از حرف هایش متوجه می شوم که از ساعت ۵:۳۰ صبح از روستایشان حرکت کرده تا خود را به تعاونی برساند و بعد از چندین ساعت معطلی و کش و قوس های فراوان، دو کیسه سبوسی را که حاصل ساعت ها انتظار و رفت و آمد است، برای شش رأس گاوش به او تحویل می دهند در حالیکه دو روز بعد گاوها خوراکی ندارند و سهمیه ای هم از سوی تعاونی برای تأمین نهاده آنها وجود ندارد.

او که علاوه بر دامداری به کشاورزی نیز مشغول است، به خبرنگار ایسنا می گوید: بهترین گندمم را سر زمین کیلویی ۲۵۰۰ تومان از من خریدند و حالا باید همان را کیلویی ۵۰۰۰ تومان بخرم و یا جویی را که سر زمین کیلویی ۱۸۰۰ تومان از من خریدند الان باید کیلویی ۴۵۰۰ تومان بخرم.

به گفته این دامدار، تعیین قیمت خرید تضمینی گندم به بیش از ۴۵۰۰ تومان توسط کارشناسان وزارت جهادکشاورزی و بنیاد گندم کاران که قرار بوده از سال آینده اجرایی شود، سبب افزایش قیمت افسارگسیخته سبوس گندم شده و کشاورزی که گندم خود را قبل از تعیین این قیمت کمتر از ۲۵۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم فروخته حالا باید سبوس گندم را با قیمتی بیش از دو برابر برای دام های خود خریداری و تأمین کند.

دامدار جهادگر است که توانسته با این شرایط هنوز هم سرپا بایستد

دختر جوانی را می بینم که حدوداً ۳۰ سال سن دارد، او با وانتش وارد محوطه تعاونی می شود. به طرف او می روم، دختری که رفت و آمدهای بی حاصل، برق چشمان پر از شور و پشتکار جوانی اش را با خود برده است.

او که به تنهایی و با تحمل مشقت های فراوان چند سالیست به کار دامداری مشغول است، یک تنه حریف تمام بالا و پایین ها و سختی های این حرفه شده است. او به خبرنگار ایسنا می گوید: نهاده هایی که برای تأمین آن، مجبور به طی مسافت چندین کیلومتر راه با وانت هستم، کفاف دام هایم را نمی دهد.

نظری ادامه می دهد: شیر را به قیمت کیلویی ۳۰۰۰ تومان از ما می خرند و خودشان در بازار ۶۰۰۰ تومان می فروشند. خواسته ما از مسئولان ذیربط تنها حمایت از دامداران است، شاید اگر بدانند به چه سختی نهاده ها را تأمین می کنیم، دلشان به حال ما بسوزد که اگر نسوزد و کاری نکنند تا چند ماه آینده و فروش دام هایمان، برای تأمین نان شب معطل می مانیم.

به عقیده یکی دیگر از دامداران، دامدار جهادگر است که توانسته با این شرایط هنوز هم سرپا بایستد. به گفته او کاری از دست دامدار بر نمی آید و تنها باید نظاره گر نابودی دسترنج سال های جوانی اش باشد.

در ادامه به سراغ رئیس هیئت مدیره این تعاونی رفتیم. به گفته مهدی خرسند، این شرکت تعاونی ماهیانه بیش از ۱۰۰۰ تن نهاده دامی شامل سبوس، جو، ذرت، سویا و تفاله چغندرقند را تأمین و در بین ۶۰۰۰ عضو فعال خود توزیع می کند.

کنسانتره های دامی؛ یکی از دلایل کمبود نهاده ها در بازار

خرسند به دریافت نهاده های خام از تشکل ها و تبدیل آنها به کنسانتره(ترکیبی غنی از چند ماده غذایی شامل پروتئین، موادمعدنی، کربوهیدرات، ویتامین و چربی) توسط کارخانه های خوراک دام اشاره و مطرح می کند: یکی از دلایل کمبود نهاده ها در بازار تولید کنسانتره های دامی است که تاکنون به دست ما نرسیده و این خود سبب نارضایتی مردم شده است، علاوه بر این ورود این کنسانتره ها قدرت انتخاب را از دامدار گرفته چراکه قبل از این دامدار خود نهاده ها را ترکیب می کرد و به هر کدام از دام هایش متناسب با نیاز دام، علوفه می داد که حالا این کار ممکن نیست.

کنسانتره های دامی به پایه دامپروری کشور آسیب می زند

رئیس هیئت مدیره تعاونی دامداران ملایر ادامه می دهد: ورود این کنسانتره ها با پروتئین موجود در آن، جوابگوی یک گاو ۲۰ کیلویی هم نیست چه برسد به گاوهایی که طی چندین سال با کمک اصلاح نژاد جهادکشاورزی به تولید بیش از ۳۰ لیتر شیر به صورت روزانه رسیدند. پس به نظر می رسد ورود این کنسانتره ها، به پایه دامپروری کشور آسیب خواهد زد.

او با بیان اینکه ما از برخی روستاهای شهرستان ملایر مانند روستای کسب با داشتن دام هایی به اندازه یک گاوداری صنعتی، روزانه بیش از ۹ تن شیر دریافت می کنیم، مطرح می کند: با ورود کنسانتره های دامی میزان شیر تولیدی از این گاوها به ۲ تا ۳ تن کاهش می یابد و به دنبال آن تولید گوشت نیز کاهش خواهد یافت.

دلسردی دامداران به علت پایین بودن قیمت شیر و بالا بودن قیمت نهاده ها

به گفته خرسند، ماهیانه بیش از ۱۲۰۰ تن شیر توسط این تعاونی جمع آوری و به دو کارخانه فرآوری لبنی تحویل داده می شود. پایین بودن قیمت شیر و بالا بودن قیمت نهاده های دامی سبب دلسردی بسیاری از دامداران شده و از طرف دیگر برخی سودجویان به بهانه خرید شیر با قیمتی بالاتر از دامداران، آنها را ترغیب به فروش به این واسطه گران کرده که سبب قطع سهمیه یارانه برخی کارخانجات فرآوری لبنی شده و تنشی به چرخه اقتصادی تعاونی وارد کرده است.

او می گوید: در گذشته کارخانه های فرآوری لبنی علاوه بر اینکه بهای شیر تعاونی را به صورت یک ماهه تسویه می کردند، ۵۰ درصد از مبلغ شیر دامداران را به صورت پیش قسط پرداخت می کردند اما در حال حاضر کارخانه های لبنی هزینه شیر را دو ماه پس از تحویل پرداخت می کنند در حالیکه تعاونی مجبور به خرید نهاده های دامی از کارخانه ها به صورت نقدی است که این خود صدمات بسیاری به نقدینگی تعاونی وارد کرده است.

رئیس هیئت مدیره تعاونی دامداران ملایر همچنین درباره خاکی بودن ۲۰۰ متر از جاده منتهی به تعاونی مطرح می کند: بیش از ۱۶ سال است که این جاده با وجود پیگیری های بسیار از سمت تعاونی آسفالت نشده و ممکن است گردوغبار ناشی از عبور و مرور ماشین های حمل شیر، مشکلات بهداشتی ایجاد کند و تنها اقدام شهرداری پس از گذشت ۱۶ سال شن ریزی این مسیر بوده است.

حل مشکلات تأمین و توزیع نهاده های دامی، حداقل تا ۳ ماه آینده

این در حالیست که عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس یازدهم روز یکشنبه ۱۴ ام دی ماه در نشست بررسی و رفع مشکلات تأمین نهاده‌های دامی شهرستان ملایر، به ۱۹ ایراد وارده به فرآیند تأمین و توزیع نهاده‌های دامی اشاره و اظهار می کند: این ایرادها به بخش دولتی و خصوصی وارد بود و با تبیین این ایرادات، بخش قابل توجهی از آنها برطرف شد.

حجت الاسلام احد آزادیخواه با بیان اینکه به تازگی با راه‌اندازی سامانه بازارگاه، سروسامانی به حوزه توزیع داده شده و ایرادها نیز به تدریج رفع خواهد شد، اشاره به اقدامات انجام شده و تعدیل قیمت‌ها، نسبت به حل مشکلات تأمین و توزیع نهاده های دامی، حداقل تا سه ماه آینده ابرازامیدواری کرد.

نماینده مردم ملایر در خانه ملت با اشاره به نبود هیچ مشکلی در حوزه کنجاله در کشور بیان می کند: در حوزه تأمین ذرت شرایط‌ بهتر از گذشته است و تنها مشکل ما کمبود جو است که نیازمند مدیریت جدی است.

نابسامانی بازار نهاده‌های دامی نزدیک به یک سال است که گریبانگیر دامداران شده و چالش تأمین نهاده، همه دامداران را گرفتار کرده و همین امر موجب روی آوردن از روی اجبار آنها به بازار آزاد و تأمین نهاده های دامی شان با بیش از سه برابر قیمت شده که این خود سبب افزایش قیمت محصول نهایی نیز خواهد شد این در حالیست که وزارت جهادکشاورزی چند ماه پیش وجود بازار آزاد نهاده‌های دامی را انکار کرده است.

مسعود بصیری، مدیرکل دفتر توسعه بازار و زنجیره‌های وزارت جهادکشاورزی در گفت‌وگویی در پاسخ به این سوال که چرا تولیدکنندگان مدعی هستند که نهاده‌های دامی را از بازار آزاد و با قیمت‌های گزاف تهیه می‌کنند و حتی معتقدند بازار سیاه در این بین راه افتاده است، اظهار کرده بود: هر نهاده دام و طیور که وارد کشور می‌شود در سامانه بازارگاه ثبت شده و بعد از تأیید معاونت امور دام هر استان به تولیدکنندگان تعلق می‌گیرد بنابراین بازار آزاد معنایی ندارد.

دامدارانی هم که قادر به تأمین نهاده ها از بازار آزاد نیستند، با فروش دام های خود، حرفه دامداری را بوسیده و کنار گذاشتند و بعضی نیز که کمرشان زیر بار این موانع تولید خم شده، دیگر توانی برای پیمودن ادامه راه ندارند.

منبع: ایسنا

68