جولان آفات چوبخوار در شرایط خشکسالی خراسان جنوبی
آفات چوبخوار در اثر تنش‌های محیطی از جمله خشکسالی متوالی به جان درختان خراسان جنوبی افتاده به طوری که ۲۶ هزار هکتار از باغات این استان به انواع این آفات آلوده شده و مبارزه با آنها در اولویت قرار گرفته است.
سریال ادامه‌دار خشکسالی از ۲۰ سال گذشته در استان کویری خراسان جنوبی آغاز شد و در قسمت‌های ابتدایی این سریال تلخ، با کاهش شدید بارندگی و کم‌آبی به نمایش درآمد.
کمبود منابع آبی و برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی در سال‌های بعد آبرسانی سیار به حدود ۵۰۰ روستای این استان مرزی و فرونشست زمین در برخی دشت‌های استان را در پی داشت.
در قسمت‌های بعدی این قصه تکراری بارندگی‌ها به حدی کاهش یافت که خشک شدن قنوات، کاهش شدید سطح درآمد مردم به خصوص روستاییان را در پی داشت و هزار و ۷۰۰ روستای خراسان جنوبی خالی از سکنه شد ولی با همت مردم و حمایت‌های دولت، چرخ تولید در روستا متوقف نشد.
چند سالی است که جولان آفات چوبخوار هم به مشکلات قبلی اضافه شده و در سال جاری به دلیل تداوم خشکسالی حالت طغیانی به خود گرفته است.
آفات چوبخوار از جمله پروانه چوبخوار پسته، سوسک شاخک بلند رزاسه، سوسک چوبخوار شاخک بلند درختان میوه، سوسک طوقه‌خوار و پروانه فری یا کرم خراط به صورت میانگین به ۲۰ تا ۷۰ درصد درختان این استان خسارت زده‌اند.
طغیان این آفات به گونه‌ای است که سموم قوی هم اثرگذار نیست و کشاورزان مجبورند برای جلوگیری از انتقال این آفت به سایر باغات نسبت به کف‌بری درختان خود اقدام کنند و در عین ناباوری نظاره‌گر مرگ درختان چندین ساله خود باشند.
تنها راه مقابله و جلوگیری از شیوع این آفات قطع درختان آلوده و جمع‌آوری آن از سطح باغات است، همچنین تغذیه مناسب و آبیاری به موقع درختان راهکار پیشگیری از این آفات طغیانگر است.
آفات به دلیل این که مدیریتی بوده و به چگونگی مدیریت باغ و مزرعه بستگی دارد، تاکنون زیر پوشش حمایت بیمه‌ای قرار نگرفته که این موضوع دغدغه کشاورزان را بیشتر کرده است.
کاهش بارندگی، ضعف درختان و افزایش آفات چوبخوار
ارتباط خشکسالی و افزایش آفات گیاهی موضوعی است که مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در این باره گفت: با حاکم شدن خشکسالی در ۲ دهه اخیر، درختان ضعیف شده و ضعف درختان بستر مناسبی را برای افزایش جمعیت و شدت خسارت آفات چوبخوار فراهم و آن را به آفات درجه اول باغات استان تبدیل کرده است.
مهدی یوسفی افزود: این در حالی است که آفات چوبخوار در شرایط مطلوب و پرباران وجود نداشته یا جمعیت آنها بسیار کم بوده است لذا در این شرایط جزو آفات ثانویه محسوب می‌شوند.
وی اظهار داشت: خشکسالی و کم‌آبی قدرت مقابله درختان با عوامل مختلف خسارت‌زای گیاهی را کاهش داده که نتیجه آن خشک شدن سطح زیرکشت بسیار بالایی از درختان گردو، انواع درختان دانه و هسته‌دار بوده است.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر حدود ۲۶ هزار هکتار از باغات استان آلوده به انواع آفات چوبخوار است که از بارزترین این آفات پروانه فری یا کرم خراط بوده و آفات چوبخوار خسارت هنگفتی را در تمامی نقاط استان به بخش کشاورزی وارد کرده است.
وی با بیان اینکه "کرم خراط" و "سوسک شاخک بلند رزاسه" بیشترین سطح آلودگی در باغات خراسان جنوبی را دارند افزود: کرم خراط در حدود چهار هزار و ۸۱۰ هکتار از باغات میوه با اولویت گردو و سیب و سوسک شاخک بلند رزاسه در حدود ۶ هزار و ۳۶۷ هکتار از باغات میوه سردسیری خسارت وارد کرده است.
یوسفی شدت خسارت این آفات را بین ۲۰ تا ۷۰ درصد در نقاط مختلف استان متفاوت دانست و گفت: بیشترین حجم خسارت در شهرستان‌های سرایان، فردوس، قاینات و بیرجند مشاهده شده است.
وی اظهار داشت: به دلیل اینکه آفات چوبخوار امکان سازگاری با محیط و افزایش جمعیت خود را هر سال با تداوم شرایط خشکسالی دارند، امکان از بین رفتن کامل باغات موجود همچنین باغات جدید وجود دارد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: امسال خشکسالی در استان خراسان جنوبی از حالت معمولی خارج شده و به حالت بسیار حاد و مصیبت‌بار درآمده است.
وی درباره چگونگی مبارزه با آفات چوبخوار در شرایط فعلی گفت: این آفات جزو آفات خصوصی بوده و عملیات اجرایی کنترل آنها برعهده بهره‌برداران است اما در شرایط کنونی استان که این آفات حالت بحرانی به خود گرفته و با وجود مشکلاتی اعم از خرده‌مالکی، سن بالای بهره‌برداران، نبود بضاعت مالی لازم و وجود باغات خشکیده رها شده به دلیل نبود مالکان در روستاها، کنترل این آفات از عهده کشاورزان خارج است.
یوسفی بیان کرد: در این شرایط به مشارکت و حمایت بخش دولتی با تامین منابع مالی برای اجرای طرح مدیریت کنترل آفات چوبخوار از محل اعتبارات مدیریت بحران نیاز داریم.
وی گفت: سال‌های ۸۶ و ۸۷ اعتباراتی به صورت پراکنده و موردی از محل ستاد حوادث غیرمترقبه به استان اختصاص یافت که با توجه به گستردگی سطوح آلوده و نیاز به انجام مبارزه همگانی فقط در بخش‌هایی به صورت الگویی و آموزشی عملیات اجرایی مبارزه با این آفات انجام شد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: سال ۹۴ بازدید رییس سازمان حفظ نباتات کشور از شهرستان‌های درگیر با این آفات انجام شد و از مصوبات این سفر برگزاری جلسه ستاد باغبانی حفظ نباتات وزارتخانه با موضوع وضعیت آفات چوبخوار در خراسان جنوبی بود که طرح مذکور در این جلسه ارائه و پس از تاییدبه سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال شد ولی با وجود پیگیری‌های صورت گرفته تاکنون اعتباری در قالب این طرح به استان اختصاص نیافته است.
وی عنوان کرد: طی چند سال اخیر هماهنگی و برگزاری جلسات متعدد با مدیریت بحران استانداری، بازدید مقامات استانی و کشوری از عرصه‌های آلوده و مکاتبات با بخش‌های ذیربط توسط این سازمان انجام شده و در حال پیگیری است.
وی گفت: هر سال علیرغم خصوصی بودن این آفات، با توجه به طغیانی شدن در استان در حد بضاعت اعتبارات موجود، اقدامات مقابله‌ای در استان انجام می‌شود و برای مبارزه موثر نیازمند اعتبارات ملی و استانی هستیم.
یوسفی برگزاری کلاس آموزشی برای باغداران، برنامه‌ریزی در جهت توسعه استفاده از مواد و تجهیزات کنترل غیر شیمیایی شامل خرید تله نوری و تله فرمونی، خرید ادوات و تجهیزات مبارزه شامل اره موتوری ،قیچی پنوماتی، اره پنوماتیک برای مبارزه با آفات چوبخوار و خرید حشرات آفت (حشره کامل و لارو آفات چوبخوار) به منظور کاهش منبع آلودگی را از جمله اقدامات مقابله‌ای جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ذکر کرد.
وی افزود: تمامی مناطق آلوده با هماهنگی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان‌ها و مراکز خدمات تحت نظارت شبکه‌های مراقبت و پیش آگاهی قرار دارند و مهندسان ناظر گیاه‌پزشکی نیز در استان عملیات پیش آگاهی و مراقبت محصولات را عهده‌دار هستند.
برش و قطع درختان برای مبارزه با آفات
اما یکی از کشاورزان شهرستان سربیشه، برش و قطع درختان را تنها راه مقابله با آفات چوبخوار عنوان کرد و گفت: در چند سال گذشته تعدادی زیادی از درختان منطقه مود به دلیل هجوم آفات خشک شدند و کشاورزان آنان را کف‌بر کردند و درختان باقیمانده هم نیمه جان هستند.
علی علی‌آبادی افزود: جهاد کشاورزی روش‌های مقابله‌ای را به کشاورزان ارائه می‌کند و تاکنون اعتباری اختصاص نداده‌اند لذا در این شرایط خشکسالی کشاورزان به تنهایی نمی‌توانند با آفات مقابله کنند.
وی اظهار داشت: کشاورزان براساس توصیه‌های جهاد کشاورزی برای جمع‌آوری و هرس درختان آلوده اقدام می‌کنند اما گستردگی و شیوع آفات به حدی زیاد است که نمی‌توانیم آن را مهار کنیم و در سال جاری هم تشدید شده است.
این بهره‌بردار گفت: تنها منبع درآمد روستاییان سربیشه، کشاورزی است و هجوم گسترده آفات، تولید محصولات را کاهش داده و به درآمد کشاورزان لطمه زده است.
وی افزود: در گذشته آفات بیشتر به درختان مسن‌تر هجوم می‌بردند ولی امسال درختان جوان و کمتر از ۱۵ سال را هم مورد هجوم قرار داده‌اند که در این شرایط نیازمند حمایت ویژه بخش دولتی هستیم.
عملیات هرس دشوار و هزینه‌بر است
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه گفت: با توجه اینکه عملیات هرس بسیار مشکل و نیازمند نیروی انسانی ماهر و پرهزینه برای باغداران است، به کمک دولت نیاز داریم.
مریم جوادی بایگی افزود: در حال حاضر ۸۰۰ هکتار از باغات منطقه آلوده به این آفات است و میزان خسارت این آفت در شهرستان سربیشه تاکنون چهار میلیارد تومان برآورد شده است.
وی گفت: آفات چوبخوار بیشترین خسارت را به باغات بادام، زردآلو و گردو وارد کرده است و سال گذشته برای مبارزه با این آفات ۱۰۰ هکتار از باغات شهرستان را هرس و کف‌بر کردیم.
وی اظهار داشت: مبارزه با آفات چوبخوار سرفصل اعتباری ندارد و بیشتر کشاورزان توانایی مبارزه با آفات را ندارند و از پس هزینه‌های آن برنمی آیند، برای مبارزه جدی با این آفات یعنی قطع درختان آلوده به یک میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه تنها راه مقابله با این آفات را قطع و برش درختان آلوده ذکر کرد و گفت: در سال جاری برای مبارزه با این افت از توان مردمی استفاده کردیم.
وی افزود: زمانی که درختان در اثر یک عامل اولیه از جمله تنش‌های محیطی مانند خشکسالی، تغذیه نامناسب، بیماری و سایر آفات ضعیف می‌شوند، مستعد خسارت آفات چوبخوار هستند.
جوادی بایگی عنوان کرد: هر سال با افزایش سطح خشکسالی، جمعیت و خسارت آفات چوبخوار به ویژه در روستاهای بخش مود و مرکزی شهرستان سربیشه در حال گسترش است.
وی گفت: کرم خراط، پروانه چوبخوار پسته، سوسک شاخک بلند رزاسه، سوسک چوبخوار شاخک بلند درختان میوه و سوسک طوقه‌خوار درختان جزو آفات ثانویه‌ای هستند که با تداوم خشکسالی در استان به آفات درجه یک تبدیل شده است.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه افزود: نیاز است از محل اعتبارات مدیریت بحران برای مقابله با این آفات طغیانگر اعتباراتی در نظر گرفته شود تا از شیوع هرچه بیشتر آن در منطقه و استان جلوگیری شود.
وی از کشاورزان خواست تغذیه و آبیاری مناسب درختان را برای پیشگیری از این آفت طغیانگر انجام دهند و برای مبارزه با آفات مختلف با یکدیگر همکاری کنند چرا که مبارزه و از بین بردن آفات باید با همکاری تمامی کشاورزان و به صورت منطقه‌ای انجام شود.
تمامی باغات فردوس درگیر آفات چوبخوار
مدیر جهاد کشاورزی فردوس هم گفت: به دلیل خشکسالی تمامی باغات این شهرستان مورد هجوم آفات چوبخوار قرار گرفته اما سطح آلودگی متفاوت است و با توجه به ادامه روند خشکسالی هر سال شدت خسارت افزایش می‌یابد.
موسی سلیمانی افزود: این آفات بیشترین حجم خسارت را به باغات گردو و بادام وارد کرده و تمامی باغات گردو مورد هجوم کرم خراط قرار گرفته است و برخی باغات به کلی خشک شده‌اند.
وی عنوان کرد: تعدادی زیادی از درختان گردو چندین ساله این شهرستان به دلیل هجوم کرم خراط خشک شدند و برای مبارزه جدی با این آفات نیازمند اعتبارات ویژه هستیم.
مدیر جهاد کشاورزی فردوس گفت: آفات چوبخوار مانند کرم خراط و سوسک سرشاخه خوار درختان تشنه، ضعیف و رها شده را دوست دارند بنابراین باید با تقویت درختان از طریق آبیاری و کودهای مناسب، از حمله و گسترش این آفات جلوگیری کرد.
براساس آخرین آمار اراضی زراعی و باغی استان خراسان جنوبی بیش از ۱۶۴ هزار و ۴۸۰ هکتار مساحت دارد و سطح زیرکشت محصولات باغی ۶۹ هزار هکتار است.
منبع: ایرنا
68
