آبزی‌پروری؛ فرصتی برای آغاز یک فعالیت اقتصادی در چابهار

امروزه آبزی‌پروری علاوه بر علوم دامی یکی از شاخه‌های صنعت نیز به شمار می‌رود و هدف از آن پرورش آبزیانی همچون ماهی‌ها، میگوها، گیاهان دریایی و جُلبک‌ها برای مصارف خوراکی و صنعتی است.

براساس آخرین آماری که منتشر شده است، امروزه ایران در بین کشورهایی که آبزی‌پروری می‌کنند جایگاه هفدهم را دارد، درحالی که با «نگاهی به پیشینه تاریخی» و استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که فقط در سواحل مکُران و چابهار وجود دارد می‌توانیم جزو نخستین‌های جدول صنعت آبزی‌پروری جهان باشیم.

هرچند در حال حاضر هم جایگاه نسبتا خوبی داریم اما پرواضح است که استفاده از ظرفیت‌های موجود برای ایجاد شغل در مناطق محروم کشور، مصداق بارز اقتصاد مقاومتی است. حال در بخشی از سواحل مکران، خداوند نعمتی همچون دریا را برای ایجاد شغل و شکوفایی زندگی مردم قرار داده و بهره‌گیری از این ظرفیت خدادادی، مردان و زنان پای کاری می‌خواهد که بتوانند با تولید و فروش محصولات مختلف، جمله معروفِ «ما می‌توانیم» را بلندتر و رساتر از همیشه فریاد بزنند.

اکنون چابهار که بخشی از سواحل مکران را به خود اختصاص داده، با فراهم کردن زیرساخت‌های متعدد، مستعد سرمایه‌گذاری است.

اگر به دنبال یک فعالیت درآمدزا و اشتغال‌آفرین هستید، شاید اینجا «چابهار» نقطه شروع یک فعالیت اقتصادی برای شما باشد.

هم‌اکنون ۶ شهرک و ناحیه صنعتی با بیش‌ از ۱۰۰ واحد تولیدی صنایع شیلاتی در جنوب سیستان و بلوچستان فعال است.

محمد شهلی‌بر مدیرکل شیلات استان سیستان و بلوچستان در تشریح فرصت‌های سرمایه‌گذاری شیلاتی در این دیار اظهار داشت: در بحث تکثیر و پرورش ماهیان دریایی، وجود بیش از ۳۰۰ کیلومتر نوار ساحلی و شناسایی ظرفیت‌های بالقوه منطقه باید بگوییم تولید بیش از ۳۰۰ هزار تُن ماهی فقط در قفس‌های دریایی آب‌های ساحلی استان امکان‌پذیر است.

وی با بیان اینکه ۶ محدوده مستعد پرورش آبزیان قفسی در سواحل مکران شناسایی شده است ادامه داد: ۴۲ هزار هکتار زمین مستعد برای پرورش ماهیان دریایی در استخرهای خاکی منطقه شناسایی کرده‌ایم.

او با تاکید بر اینکه امکان سرمایه‌گذاری در حوزه تکثیر انواع ماهیان دریایی بومی آب‌های ساحلی استان فراهم است بیان داشت: فرصت سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع وابسته همچون تولید خوراک آبزیان، عمل‌آوری، تامین تجهیزات مورد نیاز در بخش آبزی‌پروری مانند سازه‌های قفسی، تجهیزات آب و هوادهی در سواحل مکُران وجود دارد.

مدیرکل شیلات استان سیستان و بلوچستان گفت: سایت پرورش میگوی شهید صنعتی گواتر در ۱۲۰ کیلومتری مرکز شهرستان چابهار و در نزدیکی مرز پاکستان با حدود چهار هزار هکتار وسعت، یکی از مناطق مستعد برای پرورش و برداشت میگو است.

میگو که در قرون گذشته به عنوان یک محصول جانبی در کنار ماهیان به صورت پراکنده پرورش داده می‌شد از سال ۱۹۳۰ میلادی توسط یک محقق ژاپنی، مدرنیته و تخم‌کشی از آن آغاز شد. او «موتوساکا فوجیناگاه» فارغ التحصیل دانشگاه توکیو بود که توانست با ۴۰ سال تحقیق در این زمینه لقب پدر پرورش میگوی ژاپنی را از امپراطور وقت دریافت کند و پس از آن در اواخر دهه ۱۹۸۰ کشور تایوان به عنوان بزرگترین تولید کننده میگو شناخته شد و بعد چینی‌ها و فرانسوی‌ها و سایر ملت‌های آسیایی هم توانستند با شیوه‌های نوین به تکثیر میگوهای مختلف بپردازند.

در ایران اما، با نگاهی به مقالات منتشر شده مشخص می‌شود که تحقیقات مقدماتی تکثیر و پرورش میگو سال ۶۳ توسط موسسه تحقیقات شیلات ایران در پژوهشکده میگوی کشور مستقر در بوشهر انجام شد و درواقع گام اصلی پرورش میگو در مقیاس تجاری از حدود ۳۰ سال قبل در استان‌های بوشهر، خوزستان، هرمزگان و سواحل مکران برداشته شد.

۳۰۰ کیلومتر ساحل در جنوب سیستان و بلوچستان وجود دارد و کشت میگو در شهرستان‌های ساحلی چابهار، دشتیاری و کنارک به دلیل درجه حرارت مناسب، پاکیزه و به دور از آلودگی‌های صنعتی و شهری، نزدیکی به خط استوا و هوای نسبتاً گرم و مرطوب و بادهای موسمیِ مونسون از کیفیت بالایی برخوردار است و بهترین ظرفیت برای اشتغالزایی، افزایش تولید این محصول، تامین نیازهای داخلی و صادرات به ده‌ها کشور است.

هر هکتار از مزارع پرورش میگو در این شهرستان برای ۲ نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم شغل ایجاد می‌کند.

و اما حمیدرضا نصیری معاون آبزی‌پروری اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان گفت: زمان ذخیره‌سازی میگو از ابتدای فروردین تا پایان اردیبهشت‌ماه هر سال و زمان برداشت نیز حدود ۹۰ تا ۱۲۰ روز بعد از آن است.

به گفته او، منطقه گواتر و رودیک با ساحلی پاکیزه و دور از آلودگی‌های صنعتی و شهری بهترین مکان برای پرورش میگو در کشور به شمار می‌رود.

وی بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود به زودی فاز نخست ۲ مجتمع بزرگ پرورش میگو رودیک و کشت و صنعت مکران در منطقه گوردیم کنارک به بهره‌برداری برسد و به عرصه تولید و پرورش اضافه شوند.

معاون آبزی پروری اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان با اشاره به افزایش سطح زیر کشت مزارع پرورشی در سال ۱۴۰۰ خاطرنشان کرد: نیاز به تامین بچه میگو در حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیون قطعه پست لارو (مولد میگو) است که بر همین اساس تامین این نیاز مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی مزارع با مراکز تکثیر و اقدام به موقع است.

نصیری تصریح کرد: هم‌اینک بیش‌از چهار هزار هکتار زمین در گواتر و یکهزار و ۵۰ هکتار در رودیک آماده واگذاری به سرمایه‌گذاران برای کشت میگو است و در سایر نقاط نیز در حال مطالعه و ایجاد زیرساخت‌ها هستیم.

به گفته وی، چابهار و کنارک ۳۱ درصد صید کل کشور، ۳۶ درصد صید آب‌های جنوب کشور، ۲۰ درصد تولید آبزیان کشور (صید و آبزی‌پروری)، رتبه دوم صید در اقیانوس هند بعد از اندونزی و رتبه نخست صید در غرب اقیانوس هند را به خود اختصاص داده‌اند.

نصیری با بیان اینکه مرکز تکثیر آبزی‌پرور چابهار واقع در جاده کنارک از ظرفیت‌ قابل توجهی برای تامین بچه‌میگو و ماهی برخوردار است گفت: امیدواریم هر سال شاهد افزایش تولید، تکثیر و پرورش آبزیان باشیم.

وی به ظرفیت این استان در بحث تولید تُن‌ماهیان هم اشاره‌ای کرد و اظهار داشت: چابهار و کنارک ۷۰ درصد تن‌ماهیان کشور را تامین می‌کنند.

به گفته مسوولان، سال گذشته ۱۱۲میلیون پست‌لارو میگو در کنارک تولید و علاوه بر تامین نیاز داخلی به استان‌های هرمزگان، بوشهر و گلستان ارسال شد.

جدای از پرورش ماهی و میگو، چابهار خاستگاه تولید محصولات دریایی دیگری همچون گیاهان دریایی، آرتمیا و انواع جُلبک‌ها به شمار می‌رود و درواقع فقط ورود به تولید انبوه جلبک‌ها می‌تواند کشور را از واردات بسیاری لوازم آرایشی، مکمل‌های غذایی و همچنین کودهای گران‌قیمت کشاورزی بی‌نیاز کند که پرداختن به هر یک از این موضوعات، گزارشی جداگانه را می‌طلبد.

اما از آنجا که در ابتدای این گزارش از «نگاهی به پیشینه تاریخی» سخن به میان آوردیم، یادآوری این نکته ضروری به نظر می‌رسد که صنعت آبزی‌پروری در ایران به اذعان بسیاری از محققان، دارای پیشینه‌ای بس کهن است و در داستان‌های اساطیری از «جمشید» که یکی از مهمترین شخصیت‌های دوره پیشدادی‌ها (نخستین قانونگذاران) بوده به عنوان نخستین فردی یاد می‌شود که به آبزی‌پروری پرداخته است.

نام جمشید در اوستا و متون پهلوی و متن‌های دوران اسلامی هم آمده‌ و در اسطوره‌های ایرانی کارهای بزرگ به او نسبت داده شده‌ است.« ایرانیانی‌های قدیم که در پرورش آبزیان مهارت داشتند، به محل پرورش ماهی، ماهی‌خانه می‌گفتند»

منبع: ایرنا

68