چوب حراج خشکسالی بر سر دام‌ های عشایر خراسان شمالی

اگرچه براساس گزارش رسمی به دلیل فقر مراتع خراسان شمالی ناشی از خشکسالی مفرط چندین ساله به خصوص کاهش شدید بارش بارندگی در سال زراعی جاری به ناچار عشایر این استان را وادار کرد تا حدود ۲۰۰ هزار راس دام خود را که بیشترشان دام سبک مولد تشکیل می دهند ، در قالب خرید تضمینی به پشتیبانی امور دام جهاد بفروشند، ولی همین برنامه نیز با گذشت حدود یک ماه حداقل در این استان از سوی مسوولان وقت امروز و فردا می شود.

بر اساس گزارش رسمی اداره کل هواشناسی خراسان شمالی حدود ۵۹ درصد از پهنه این استان دو میلیون و ۸۰۰ هزار هکتاری واقع در شمال شرق کشور درگیر خشکسالی و تحت تاثیر این پدیده است به طوری که بر اساس شاخص اس.پی.آی (ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎرش اﺳﺘﺎﻧﺪارد شده) در بازه ۱۰ ساله تا پایان اسفند ماه سال گذشته، بیش از نیمی از مساحت استان تحت تاثیر خشکسالی قرار دارد.
هم اکنون ۱۳.۱ درصد از گستره استان درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۱۳.۹ درصد تحت تاثیر خشکسالی شدید، ۱۶.۱ درصد خشکسالی متوسط و ۱۵.۶ درصد خشکسالی خفیف دارد و در بین هشت شهرستان این استان مانه و سملقان به عنوان قطب کشاورزی بیشترین پهنه تحت تاثیر از خشکسالی را دارد و پس از آن شهرستان اسفراین و راز و جرگلان درگیر با این پدیده شدند.
براساس آمار پنج هزار و ۳۵۰ خانوار عشایری با جمعیتی افزون بر ۳۰ هزار نفر در این استان سکونت دارند که در مجموع یک سوم از دو میلیون راس دام سبک ( 700 هزار ) شمالشرق کشور در اختیار این اقوام قرار دارد و ۲۵ درصد از گوشت قرمز خراسان شمالی نیز سالانه از سوی این دامداران تولید می شود.
افزایش قیمت نهاده ها و کاهش قیمت دام
خشکسالی نه تنها یک سوم دام مولد عشایر این استان را به تیغ حراج سپرد که هزینه خرید نهاده های مورد نیاز به خصوص علوفه را نیز نسبت به سنوات گذشته افزایش داد به طوری که در سال جاری به دلیل خشکسالی ۷۰ درصد از هزینه این دامداران به تامین علوفه اختصاص یافت و در کنار آن به دلیل این بلایای طبیعی قیمت فروش دام‌شان نیز نسبت به اواخر سال گذشته تا ۵۰ درصد کاهش یافت.
هم اکنون قیمت هر کیلوگرم زنده عشایر بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار ریال در خراسان شمالی به فروش می رسد که این قیمت در اواخر سال گذشته ( بهمن و اسفندماه) حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار ریال بود و این کاهش قیمت دام زنده در سال جاری در کنار افزایش نرخ نهاده های دامی ( علوفه ) قوز بالای قوز برای عشایر این خطه شمالشرق کشور رقم رده است که تداوم این روند می تواند به کاهش بیشتر دام این اقوام منجر و در مجموع آینده زندگی عشایری را با خظر مواجه کند.

یکی از عشایر خراسان شمالی می گوید: خشکسالی و افزایش هزینه های خرید علوفه و سایر نیازمندی های عشایر زندگی ما را در معرض تهدید جدی قرار دارد به طوری که تداوم این روند بدون حمایت دولت در قالب کمک های بلاعوض و یا تسهیلات ارزان قیمت مدت دار زندگی را بر ما سخت تر از گذشته خواهد کرد.
علیرضا شعبانی افزود: در سال جاری به دلیل خشکسالی و کمبود علوفه ما به ناچار یک سوم از دام های مولد خود را زیر قیمت به فروش رساندیم و در مقابل نسبت به سنوات گذشته علوفه را دو تا سه برابر قیمت خریداری کردیم و این روند آینده زندگی عشایری که وابسته شدیدی به دامپروری دارد را در معرض نابودی قرار داده است.
وی قیمت جو را در هر کیلوگرم ۶۰ هزار ریال ، کاه ۵۰ هزار تا ۶۰ هزار ریال اعلام کرد و اظهار داشت : اگر هر دام به طور میانگین دو تا سه کیلوگرم علوفه مصرف کند، باید حداقل روزانه حدود ۲۰۰ هزار ریال هزینه کنیم که برای هر دام در ماه ۶ میلیون ریال و در سال ۶۰ میلیون ریال تمام می شود و با این هزینه ، نگهداری دام برای ما به صرفه نیست.
وی خواهان دادن یارانه تولید به عشایر برای خرید علوفه از سوی وزارت جهاد کشاورزی شدند تا آنها بتوانند سال سخت خشکسالی را از سر بگذرانند.

دامداری عشایر خراسان شمالی در معرض نابودی
مسوول بسیج عشایری خراسان شمالی در این باره گفت: خشکسالی از یک سو و گرانی نهاده های دام از سوی دیگر باعث شد تا عشایر استان دام های خود را برای فروش به دلالان و بازار با قیمت پایین عرضه کنند تا بتوانند علوفه مورد نیاز را برای دام‌های باقی مانده تامین کنند.
عقیل غلامی افزود: در حال حاضر به دلیل عرضه زیاد دام ناشی از خشکسالی قیمت هر کیلوگرم دام زنده در بازارهای این استان به طور میانگین حدود ۳۰۰ هزار ریال است که نسبت به اواخر سال گذشته قیمت ها با کاهش شدیدی مواجه شد و حداقل قیمت ها ۵۰ تا ۱۰۰ درصد کاهش یافت و این در حالیست که قیمت نهاده ها تا ۲ برابر افزایش نشان می دهد و این روند عشایر استان را به ورشکستگی می برد.
وی افزود: اکنون شماری از عشایر استان در مراتع به سر می برند و دام را در شرایط چرا تغذیه می کنند اما کاهش میزان تولید علوفه در عرصه های طبیعی آنان را به زودی و زودتر از سال های گذشته، به مناطق پایین می کشاند و به ناچار باید دام را به صورت دستی تغذیه کنند.

وی با بیان این که در سال جاری علوفه دستی به دامهای عشایر نسبت به سال گذشته به دلیل خشکی مراتع افزایش یافت خاطرنشان کرد که این کار هزینه عشایر را افزایش خواهد داد و با این قیمت هر کیلوگرم کاه ۵۰ هزار ریال هزینه عشایر در حال افزایش است و باید دولت کمک بیشتری به این قشر که ۲۵ درصد از گوشت قرمز استان را بر عهده دارند داشته باشد تا آنها بتوانند خشکسالی سخت سال جاری را پشت سر بگذرانند.

غلامی افزود: عشایر هر ساله ته چرای کشاورزان را خریداری می کنند اما امسال با توجه به خشکسالی ها، ته چرای کشاورزان هم وضعیت مناسبی ندارد و پاسخگوی نیاز تغذیه دام نیست به طوری که هر هکتار از ته چرای کشاورزان پارسال کمتر از ۱۰ میلیون ریال خریداری می شد اما امسال گفته شده که این رقم چند برابر شده است این در حالی است که ته چرایی در زمین برای تغذیه دام وجود ندارد.

مسوول بسیج عشایری خراسان شمالی با بیان اینکه عشایر در انتظار اجرای طرح خرید تضمینی دام هستند تا از کاهش قیمت دام زنده جلوگیری شود افزود: قرار بود برای جلوگیری از کاهش قیمت دام زنده، دام عشایر به صورت تضمینی خریداری شود، این اقدام در سایر استان ها آغاز شده است اما در این استان هنوز عملی نشده است.

خرید تضمینی دام راهکار دم دستی و تسکین موقت

مدیرعامل اتحادیه عشایری خراسان شمالی ضمن ابراز گله مندی از تاخیر در خرید تضمینی دام مازاد عشایر می گوید : براساس دستورالعمل قرار بود تا از اوایل خردادماه سال جاری خرید تضمینی دام مازاد عشایر شروع شود که در این استان همچنان این برنامه به خوبی عملیاتی نشد.
روح الله ارشادی اظهار داشت: خرید تضمینی دام از سوی دولت تا حد زیادی می تواند از خروج دام زنده از استان جلوگیری کند و امیدواریم که هر چه سریعتر این برنامه در خراسان شمالی اجرایی شود.
وی اظهارداشت: براساس برنامه ریزی در سال جاری به دلیل خشکسالی حدود ۲۰۰ هزار راس دام مولد عشایر که یک سوم مجموع دام سبک آنها را تشکیل می دهد ، آماده عرضه در قالب خرید تضمینی است و اگر هر چه سریعتر این کار با پرداخت نقدی انجام نشود، قطعا دلالان با قیمت پایین چوب حراج بر دارایی ها این قشر می زنند.
وی قیمت خرید تضمینی دام سبک عشایری را در هر کیلوگرم ۴۵۰ هزار ریال اعلام کرد و گفت: عشایر به ازای تحویل هر کیلوگرم دام زنده، سه کیلوگرم نهاده دامی دولتی دریافت می کنند و به نوعی تمام دارایی ناشی از فروش دام زنده صرف خرید نهاده می شود و پس اندازی برای عشایر برای ادامه امرار معاش باقی نمی ماند و قطعا دولت باید تسهیلات ارزان قیمت و یا در صورت امکان کمک های بلاعوض را به عشایر داشته باشد.

مدیرعامل اتحادیه عشایری استان خراسان شمالی می گوید: خشکسالی شدید امسال عشایر استان را در تامین علوفه و خوراک دام با مشکل روبه رو کرده است و گرانی نهاده ها سبب شده تا تولید به صرفه نباشد و هم اکنون به طور میانگین کاه به ازای هر کیلوگرم ۴۰ هزار ریال، جو محلی ۶۰ هزار و یونجه ۵۰ هزار ریال است.
ارشادی میزان نیاز عشایر به علوفه را حدود ۱۷۰ هزار تن شامل کنسانتره، کاه و یونجه اعلام کرده است و افزود : در سال جاری به دلیل خشکسالی کاهش تولید محصولات کشاورزی به خصوص گندم اکثر استان ها خروج کاه و کلش را ممنوع کردند و این کار تامین علوفه را برای عشایر استان دشوار کرد.

وی اضافه کرد: در شرایط فعلی برای کمک به عشایر برای تامین علوفه توزیع ۸۵۰ تن جو با قیمت یارانه ای در میان عشایر در حال انجام است که اقدام حمایتی دولت از این قشر به شمار می رود.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم خرید تضمینی دام را تسکین موقت درد چندین ساله عشایر دانست و گفت : خشکسالی متوالی در استان ، دامداران بویژه عشایر را به شدت در فشار قرار داده است و برای کاهش اثرات خشکسالی بر زندگی عشایر باید به دنبال راهکارهایی در سطح ملی به خصوص کمک مالی در قالب تسهیلات ارزان قیمت باشیم.

عبدالله یوسفی اظهار داشت: خرید تضمینی دام عشایر هم به عنوان درمان موقت بخشی از مشکل عشایر در دست پیگیری است و برای کمک بیشتر به عشایر استان باید تمام دستگاه‌ها به خصوص بانکها پا پیش بگذارند.
به گفته وی عشایر خراسان شمالی‌ ۷۰۰ هزار واحد دامی در اختیار دارند که ۹۰ درصد درآمد آنان وابسته به دام و محصولات دامی است و عدم کمک مالی به نگهداشت دام‌های عشایری می تواند زندگی عشایری را نیز به ورطه نابودی بکشاند.
دست دست کردن پشتیبانی امور دام برای خرید دام
مدیرعامل پشتیبانی امور دام خراسان شمالی بدون ارایه دلیل تاخیر در خرید دام زنده گفت که قرار بود که برنامه از ۱۷ خردادماه سال جاری اجرایی شود که با گذشت ۱۳ روز همچنان عملیاتی نشد.
علی رضا توسلی افزود : مقدمات کار برای خرید دام زنده عشایر در استان فراهم نیست و در صورت فراهم شدن شرایط در هفته جاری این برنامه برای خرید حدود ۲۰۰ هزار راس دام اجرایی می شود.
افزایش هزینه تولید عشایر با خشکسالی
مدیرکل امور عشایر خراسان شمالی هم گفت که به دلیل کاهش بارندکی و کاهش علوفه ، هزینه نگهداری دام برای تمام دامداران به خصوص عشایر به بخشی از علوفه دامی را در قالب ییلاق و قشلاق تامین می کنند، افزایش زیادی یافت و در مقابل به دلیل افزایش عرضه دام به بازار قیمت دام کاهش زیادی نسبت به سنوات گذشته دارد.
محمدرضا قلی پور افزود : به دلیل کمبود علوفه مرتعی ناشی از خشکسالی بخشی از دام عشایر به صورت ایستاده دستی تغذیه می شود و این کار با گرانی علوفه هزینه تولید را برای عشایر چندین برابر افزایش داد و باید در سطح ملی برای این مشکل عشایر به خصوص کمک مالی به آنها چاره اندیشی شود.

وی اظهار داشت: خشکسالی و کساد بازار دام سبک، سبب شده تا دامداری برای عشایر مقرون به صرف نباشد، اکنون عرضه دام در بازار زیاد شده اما قیمت ها رضایت بخش نیست و پیشنهاد می شود که دولت به نوعی با تامین مالی عشایر آنها را کمک کند دام‌شان را نگهدارند تا از عرضه زیاد و کاهش قیمت جلوگیری شود و یا این که اجازه صادرات بخشی از دام مازاد عشایر را صادر کند تا قیمت ها افزایش یابد.

مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی گفت: با پیگیری های انجام شده، تامین ۶۰ هزار تن نهاده مورد نیاز عشایر استان در دست تامین است، که ۴۰ هزار تن توسط سازمان امور عشایر تعهد و ۲۰ هزار تن توسط سازمان جهاد کشاورزی استان تامین می شود و تاکنون بیش از چهار هزار تن از طریق سازمان عشایری تامین شده که در اختیار دامداران قرار می گیرد.
وی پرداخت تسهیلات کم بهره به عشایر را با بازپرداخت بلند مدت از جمله مهمترین راهکارها برای ادامه زندگی عشایری در استان خراسان شمالی اعلام کرد.

عشایر این استان با تولید ۲۵ درصد گوشت استان، هشت درصد گوشت قرمز عشایر کشور را تولید می کنند و سرانه دام آنان بیش از میانگین کشوری است و به طور میانگین هر خانوار عشایر این استان ۱۸۰ راس دام سبک دارد که این سرانه در کشور ۱۳۰ راس است.

منبع: ایرنا

68