طرح آبرسانی غدیر و چند ملاحظه

شاید برای کسانی که با طرح غدیر و اجرای این پروژه مهم در سال های اخیر آشنا نباشند و اطلاعاتی از آن نداشته باشند، توئیت سخنگوی دولت قابل باور باشد، اما برای کسانی که از طرح آبرسانی غدیر، فعالیت های صورت گرفته در سال های گذشته و همچنین جزئیات پروژه ای که فردا افتتاح می شود اطلاع دارند، نه تنها این توئیت قابل پذیرش نیست بلکه نگرانی هایی را در خصوص عدم اجرایی شدن طرح اصلی آبرسانی غدیر ایجاد و همزمان پرسش هایی را نیز ایجاد می نماید.

۱- نکته اول آنکه، برخلاف نوشته سخنگوی دولت، عمده پیشرفت پروژه آبرسانی غدیر اتفاقا در همین ده سالی صورت گرفته که مورد اشاره وی قرار گرفته است. قبل از پرداختن به این موضوع بهتر است اشاره ای به اصل طرح داشته باشیم.

این طرح که با هدف تامین آب شرب حدود دو و نیم میلیون نفر از مردم استان بویژه در شهرهای جنوبی با انتقال آب دز تدوین و در دستور کار قرار گرفت قرار بود از سال88 اجرایی شود اما تا پیش از روی کارآمدن دولت روحانی، این طرح پیشرفت چندانی نداشت و اعتبار خاصی برای آن در نظر گرفته نشد.

در دولت قبل، همزمان با آغاز اجرای خطوط لوله انتقال آب از دز، با توجه به شرایط تحریمی و انحصار احداث آبگیر به چند کشور خاص و زمانبر بودن انتقال آب دز، در سال 96 انتقال آب کرخه به شهرهای آبادان و خرمشهر در قالب طرح غدیر مورد پیگیری قرار گرفت و دولت با توجه به شرایط خاص آبادان و خرمشهر که در آستانه تنش های آبی بود بیش از 1000 میلیارد تومان اعتبار برای این پروژه تخصیص داد و در سال97 و در کمتر از یکسال حدود یکصد کیلومتر لوله گذاری برای انتقال آب کرخه به شهرهای آبادان و خرمشهر انجام و آب کرخه به این شهرها منتقل شد و از ایجاد تنش و بحران آبی در این شهرها جلوگیری شد و سخنگوی دولت سیزدهم احتمالا خبر افتتاح این پروژه مهم را در سال97 در رسانه ها ندیده است!

۲- از طرفی قرار بود دو خط لوله حدودا 107 کیلومتری از دز تا ام الدبس احداث شود. حدود 80 کیلومتر یکی از این خطوط در دولت دوازدهم اجرایی شد و حدود 40 کیلومتر خط دیگر نیز پیشرفت فیزیکی داشت. کلیه ورق های موردنیاز اجرای طرح نیز در همان زمان خریداری و هزینه آن به پیمانکار پرداخت شده بود.

با این وجود بدلیل مشکلات ناشی از تحریم ها و انحصار ایجاد آبگیر که محدود به چند کشور خاص است، استاندار وقت-شریعتی- از سازمان آب و برق خواست بدنبال پیشنهادی به موازات اجرای طرح اصلی و در تکمیل آن باشند تا عدم احداث دریاچه آبگیر و طولانی شدن روند احداث خطوط لوله 107کیلومتری از دز باعث تاخیر بیشتر در آبرسانی به مردم نباشد. مدتی بعد طرح انتقال آب از اسپیل کرخه که در مجاورت خطوط لوله احداث شده قبلی بود مطرح و استاندار با طرح آن در دولت اعتبارات مورد نیاز را دریافت و حدود200میلیارد تومان به پیمانکار پرداخت گردید، مضافا بر اینکه لوله های موردنیاز نیز تامین شد. (اسپیل کرخه پیش از انقلاب با هدف انتقال آب دز برای پوشش اراضی حاصلخیز کشاورزی حوضه کرخه بویژه در مواقع خشکسالی و کم آبی کرخه احداث شده بود که حدودا 70مترمکعب آب در ثانیه را از دز به زمین های حوضه کرخه منتقل می کند که از این میزان حدودا 55 مترمکعب بر ثانیه نیاز آبی کشاورزی است.) با انتقال آب از این اسپیل، می توان حدودا12مترمکعب در ثانیه آب دز را به شهرهای جنوبی استان منتقل کرد.

۳- در واقع آنچه افتتاح می شود مربوط به همین طرح پیشنهادی است که فقط احداث پمپاژخانه آن و بخشی از احداث خط لوله این 14 – 15 کیلومتر انتقال آب از اسپیل تا خط لوله اصلی، در این دولت انجام شده است و خط لوله 76 کیلومتری و پرداخت 200میلیاردتومان اعتبار اجرای طرح و خرید لوله های این 14 کیلومتر همگی  در دولت قبل صورت گرفته است، مضافا آنکه همچمچنان که اشاره شد یکصد کیلومتر انتقال آب از کرخه به آبادان و خرمشهر نیز در سال97 افتتاح شده بود. حال اینکه چرا همه آن اقدامات چندساله به دستورات رئیس جمهور در ده یازده ماه گذشته نسبت داده شود پرسشی است که سخنگوی محترم می بایست پاسخ آن را صادقانه به مردم بدهد.

۴- این پروژه، طرح اصلی آبرسانی غدیر نیست. طرح اصلی آبرسانی غدیر همان ایجاد آبگیر و احداث دو خط لوله انتقال آب از دز است که همچنان باید با رعایت ملاحظات زیست محیطی و حفظ اکوسیستمها، بمنظور تامین آب شرب مردم در دستور کار باشد. رزخی زمزمه ها مبنی بر منتفی شدن و یا فراموشی طرح اصلی می تواند در سال های آتی تامین آب آشامیدنی شهرهای جنوبی استان را با مشکلاتی مواجه نماید.

۵- دولت قبلی اعتبارات خوبی را برای خوزستان اختصاص و هزینه کرد. اجرای۳۰۰هزار هکتار از طرح موسوم به ۵۵۰هزارهکتار اراضی کشاورزی، اجرای بخش مهمی از آبرسانی غدیر، اختصاص یکصدمیلیون یورو از صندوق توسعه ملی به رفع مشکل فاضلاب استان و تخصیص ۴درصد اعتبارات توسعه مخازن نفتی به مسئولیت های اجتماعی خوزستان از آن جمله است.

۶- دولت کنونی نیز بارها بر ویژه بودن خوزستان و توجه ویژه خود به خوزستان خبر داده و بر آن تاکید نموده است. معاون اول رئیس جمهور و معاون اقتصادی وی نیز به رنج ها و آلام مردم این استان بخوبی آگاهند. هدف از این نوشته صرفا آنست که خدای ناکرده با مصادره فعالیت های دولت سابق برای خوزستان، این دولت از توجه ویژه به خوزستان غافل نماند. مردم استان انتظار دارند این دولت در عمل نیز بهتر و بیشتر از دولت قبل برای رفع مشکلات خوزستان بکوشد و برنامه های ویژه ای را در این زمینه در دستور کار قرار داده و اجرایی نماید. رفع مشکلات اساسی و زیرساختی استان نیازمند آن است که تا چند دولت دیگر، هر دولتی چند طرح ویزه و ابرپروژه را با هدف رفع مشکلات و نیازهای زیرساختی مرتبط با کیفیت زندگی، حفظ محیط زیست و رفاه آنها برعهده بگیرد و اجرایی کند.