سیه مار چیست؟

این مار خطرناک، ۹سال پیش برای اولین‌بار کشف شد و به ثبت جهانی رسید.

در مطالعات و بررسی های چهار سال اخیر در مناطق مرزی نزدیک کشور پاکستان در حوزه منطقه سرباز این گونه جدید شناسایی شده که از خانواده مارهای کبراست و مقاله علمی و ثبت جهانی آن در ژورنال خزنده شناسی کشور روسیه نیز به چاپ رسیده است.

بعد از بررسی های لازم بر روی نمونه های صید شده توسط گروه محققان داخلی و خارجی مشخص شد که این نمونه با گونه های مشابه ثبت شده که در سایر کشورها پراکنش دارند تفاوت معنی داری دارند به طوری که این گونه جهانی جدید B. persicus یا 'سیاه مار ایرانی' نام گذاری شد.

جنس Bungarus سیاه مار متعلق به خانواده مارهای کبری است که به شدت سمی هستند و تاکنون 13 گونه مختلف از آن به ثبت رسیده بود.

بررسی، شناسایی و معرفی این گونه توسط 'اصغر مبارکی و الهام آبتین با مشارکت دهقان نژاد، حسینی و پروفسور نیلسون' از سوئد انجام شد.

مطالعه و بررسی زیستگاه و پراکنش گونه های در سطح کشور و شناسایی نمونه ها، گونه ها و حوزه های پراکنشی جدید از جمله مهمترین برنامه ها و فعالیت های بخش های تخصصی محیط طبیعی در سازمان حفاظت محیط زیست است که عموما با همکاری بخش های ستادی و استانی انجام می شود.

مناطق مرزی و نیز مناطقی که دارای تیپ های زیستگاهی متفاوت هستند بیشترین پتانسیل را در رابطه با وجود گونه های جدید یا به عنوان حوزه جدید پراکنشی دارند.

در میان گونه های مهره داران نیز خزندگان به علت امکان تغییر در ویژگی های ریختی، ظاهری و رفتاری و در نهایت ژنتیکی دارای پتانسیل بالایی در ایجاد گونه های جدید هستند و همچنین زندگی مخفی اغلب آنها و بررسی های اندک انجام شده امکان شناسایی حوزه های جدید پراکنشی را فراهم می سازد.

پراکنش عمده خانواده مارهای کبری در جنوب و جنوب شرق آسیا است و اساسا به عنوان یک گونه شبه قاره هند شناخته می شود که در هند، سریلانکا، بنگلادش و اندونزی پراکنش وسیعی دارد. گونه هایی نیز از این جنس در پاکستان و افغانستان پراکنش دارند بنابر این گونه 'سیاه مار ایرانی' به عنوان چهاردهمین گونه از این جنس تلقی می شود.

در ایران تاکنون دو گونه خشکی زی از این خانواده، یعنی مار کبری و کفچه مار به ثبت رسیده بود و با ثبت این گونه جدید تعداد مارهای خانواده کبری در کشور به سه مورد رسید که به شدت سمی بوده و همانند سایر اعضای هم خانواده خود سم آن از نوع موثر بر اعصاب است.

تفاوت ظاهری عمده این گونه با سایر گونه های نزدیک خود در تعداد فلس های روی بدن و سر است و با توجه به اهمیت و بعد علمی این یافته در سطح ملی و بین المللی مطالعات و بررسی بر روی جنبه های مختلف زیستی و پراکنشی آن در حال برنامه ریزی است.

در حال حاضر سیه مار خطری جدی برای مردم در سیستان و بلوچستان است و گفته می شود عدم واردات پادزهر آن از پاکستان، نگرانی‌ها از مرگ‌آور بودن سم آن را بیشتر کرده است.