شایسته سالاری و برنامه محوری دو راهبرد استاندار موالی زاده برای توسعه خوزستان

علیرغم ظرفیت ها و پتانسیل موجود ، نزدیک به یک سوم جمعیت خوزستان در فقر به سر می برند .بنا به اعلام رسمی مدیرکل کار رفاه و امور اجتماعی،  بیکاری در خوزستان بیش از ۱۵ درصد است و میزان واقعی آن فراتر از نرخ رسمی است" (خبرگزاری مهر ) .استان خوزستان از چالش هایی نظیر  انباشت آسیب های اجتماعی،  جاده های حادثه آفرین ،کاهش حقابه ها ، بحران های زیست محیطی اعم از مرگ تالاب ها ، فعالیت فلرهای صنایع بویژه نفت و گاز در رنج است .آلودگی هوا در اهواز و ماهشهر از استانداردهای جهانی به طرز نگران کننده ای بالاتر است بطوریکه طی سال های اخیر اهواز دو بار در جایگاه آلوده ترین شهرهای جهان قرار گرفت . امروز آثار آلودگی ها در اختلال نظام آموزشی ، آسیب های جدی به جسم و روان شهروندان و تحمیل هزینه های گزاف در بخش سلامت برکسی پوشیده نیست و روزانه اخبار نگران کننده ای در رسانه های محلی و ملی منتشر می شود.

نبود مدل توسعه متناسب با شرایط اقلیمی و بافت اجتماعی خوزستان و خلا ناشی از عدم بکارگیری نیروی انسانی شایسته و کارآمد بدور از خط کشی های سیاسی و قومی و عدم تدوین چشم انداز امید بخش و برنامه قابل پایش ، عامل بسیاری از مشکلات امروز ماست.گرچه همه به این مساله اذعان داریم اما در عمل استان را گرفتار حواشی بی فرجام و طناب کشی های کسل کننده و فرسایشی کرده ایم و هر طبیب حاذقی که قصد مرهم نهادن بر این دردهای مزمن را داشته باشد با هوی و های گوش خراش به ندامت وادار می کنیم تا درد عمیق تر و دمل توسعه نایافتگی چرکین تر گردد.

بی توجهی به شایسته‌ پروری ، شایسته گزینی و شایسته سالاری ریشه اصلی نابسامانی های اقتصادی،  فرهنگی،  اجتماعی و.... این استان سرشار از فرصت ها ، ظرفیت ها و ثروت می باشد . بدون تردید شایسته گزینی در سازمان‌ ها اعم از انتصابات یا استخدام ها لازمه عدالت محوری و عامل مهم نفی احساس تبعیض در جامعه است .

رفتار عادلانه و بدون تبعیض با همه افراد ،پایبندی به قوانین و مقررات ، شفافیت در گفتار و عمل و پاسخگویی به افکار عمومی از خصایص نیروی انسانی توسعه یافته و برنامه محور و نتیجه راهبرد شایسته سالاری نتایج می باشد.

شایسته‌سالاری Meritocracy ترکیبی از دو واژه مریت Merit به مفهوم شایستگی و استحقاق داشتن و کراسی Cracy به مفهوم حکومت یا روش اداره امور می‌باشد. شایسته سالاری از نظر مفهوم اصطلاحی عبارت است از نظام یا فرایندی است که در آن بکارگیری افراد شایسته در مشاغل و مناصب مرتبط با تحصیلات و تجربه کاری‌شان باشد. به‌گونه‌ای که توانمندی انجام آن کار و پاسخگویی به جامعه را بیشتر از دیگران داشته باشند. شایسته‌ سالاری براساس این مفهوم ، پروسه ای عام و فراگیر است که شامل جایگاه ها و پست‌های سیاسی و اداری باهم می‌ شود . این سخن به این معنی است که سیاستمداران مجاز نیستند به خاطر سیاسی بودن برخی از پست‌ها، بدون در نظرداشت استحقاق و شایستگی، افراد را در مشاغل و پست‌های نامرتبط با وظیفه‌شان به کار گیرند. به تعبیر دیگر اصل شایسته سالاری ایجاب می‌کند تا علاوه بر مدیران و کارکنان اداری، مقامات سیاسی نیز مشمول الزامات این اصل قرار گیرند.

طبق این راهبرد ، در یک سازمان شایسته سالار، افراد صرف‌ نظر از طبقه اجتماعی ، قومیت ، ایل و قبیله خود، بلکه براساس شاخص های قابل احصاء اعم از دانش ، توان ، خلاقیت و تفکر توسعه ای و در قالب فرآیند چرخش نخبگان ارتقا می‌یابند. در چنین سیستمی افراد باتوجه به مهارت‌ها، توانایی‌ها و تجربیات خود به‌ جای وابستگی‌ های خانوادگی، روابط شخصی یا تبعیض‌ های قومی و مذهبی، فرصت‌ های شغلی و ارتقای شغلی در سازمان را به دست می‌آورند تا قابل ارزیابی و پایش طبق مولفه های منطقی و علمی باشند.

در یک مجموعه شایسته سالار، برابری فرصت یک واقعیت است و موانع موفقیت افراد به‌جز عدم توانایی‌های ذاتی تا آنجا که ممکن است حذف می‌شود. بر این اساس، فردی که دارای مهارت‌ها، توانایی‌ها و تجربیات لازم برای انجام یک کار به نحو احسن باشد، فرد شایسته نامیده می‌شود. همچنین، در این سیستم می‌توان شایستگی را مجموعه‌ای از دانش، مهارت‌ها، تجارب و ویژگی‌های شخصی دانست که فرد را قادر به انجام موفقیت‌آمیز یک وظیفه می‌نماید. شایسته‌ گزینی برای سازمان‌ها پیامدها و آثار مثبتی دارد که به برخی از آنها در سطور ذیل اشاره می شود : 

افزایش کارایی نیروی انسانی و اثربخشی:* انتخاب افراد شایسته برای هر موقعیت شغلی، منجر به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌شود.

ارتقای انگیزه و تعهد به شاخص ها :* کارکنان در یک مجموعه برنامه محور و شایسته‌ سالار، احساس ارزشمندی می‌کنند و انگیزه بیشتری برای تلاش و پیشرفت دارند.

جذب و حفظ نخبگان و سرمایه های انسانی* : سازمان‌های شایسته‌ سالار، محیطی جذاب برای نخبگان ، عالمان ، کارشناسان زبده و مدیران توانمند ایجاد می‌کنند. امروز خوزستان گرفتار پدیده "مهاجر فرستی" به استان های دیگر شده بطوریکه در سه سال اخیر حدود ۵ هزار معلم ، صدها مدیر شایسته ، نخبه علمی ، کارآفرین و صاحب سرمایه ، خوزستان را به مقصد استان با جذابیت و شرایط بهتر ترک گفتند.

نوآوری و خلاقیت:* در فضایی که شایسته‌سالاری حاکم باشد، نوآوری و خلاقیت شکوفا می‌شود.

تعمیق و نهادینه سازی عدالت سازمانی* : شایسته‌ سالاری، احساس عدالت را در بین کارکنان تقویت کرده و از بروز نارضایتی و تنش جلوگیری می‌کند.

التزام جدی به برنامه ها و نظم پذیری در اجرا و حرکت براساس فکر منظم

تقویت روند شفاف سازی و قبول مسئولیت تصمیمات،  رفتار و گفتار در پاسخگویی به افکار عمومی 

نهادینه سازی نظام ارزشیابی، پایش و اصلاح خطاها و تعدیل انحراف از برنامه و رویکردها

استاندار جدید خوزستان با الهام از سوابق حضور در کانون های تقنینی و تصمیم ساز و تجارب اجرایی کلان در سطوح ملی و بین المللی از روز نخست معارفه با شناخت و اعلام دغدغه ها ، مسائل و اولویت های خوزستان و ضرورت حرکت به سوی "توسعه متوازن" راه هم اندیشی ، گفتگو و مطالعه برای گزینش و انتخاب همکاران خود جهت وصول به این مهم را در پیش گرفت تا بدون حاشیه تراشی و با کاهش هزینه های تصمیم گیری و براساس گفتمان وفاق دولت چهاردهم ، چیدمان پازل مدیریت استان را آغاز کند و از قضا برای اولین بار در تاریخ سیاسی خوزستان ، استاندار موالی زاده با روشی نو تغییرات را از قاعده و فرمانداری ها آغاز کرد تا ستاد را متناسب و همراه با قاعده آرایش دهد .

موالی زاده علاوه بر ارائه تعریف شفافی از راهبرد توسعه استان و بیان راهکارها و مسائل اساسی ، اولویت های خود را نیز در همان جلسه معارفه اعلام کرد. که بی شک این امر حساسیت و دقت در انتخاب مدیران را افزایش و صرف زمان بیشتری را می طلبد اما در مقابل "سهم خواهان" ، "لابی های ثروت و قدرت" و "فرصت طلبان" که تاب حرکت بر مدار برنامه و اعتقادی به شاخص ندارند و شایستگی را مانع مهم دستیابی به مصالح و منافع شخصی و گروهی می دانند با غوغاسالاری و حاشیه تراشی در صدد توقف این حرکت سازنده ، سنگ اندازی در مسیر توسعه استان و مقابله با استاندار جدید برآمدند تا مانع هرگونه نوآوری،  تحول و تغییرات ریشه ای شوند که تداوم این رفتارها می تواند پیامدهای ناگواری برای آینده استان ، تشدید آسیب ها و سقوط شاخص ها داشته باشد. البته این رفتارها منحصر به عده ای اندک اما پر سرو صدا با جیغ های گوش خراش است و طبعا اکثریت نخبگان ، مدیران کارآمد و شهروندان هوشمند خوزستانی از هر گونه تحول و توسعه متوازن و محسوس استقبال و از مدیریت بومی استان حمایت و پشتیبانی می کنند.

امروز و در سال ۲۰۲۵ که جهان با استفاده از نوآوری های علمی ، فناوری‌های جدید و بهره گیری از هوش مصنوعی تعریف نوینی از توسعه و پیشرفت ارائه و دنبال می کند باید نخبگان ، فعالان اجتماعی و سیاسی با گذر از نگاه های قبیله ای ، قومی ، گروهی و انحصارطلبانه ، برای ساختن خوزستان و تزریق امید و نشاط به جامعه و همراهی با مدیریت جدید در مسیر تقویت رویکرد توسعه محور و شایسته‌ سالار گام بردارند.

استاندار موالی زاده برای ایجاد همگرایی و حرکت منسجم به سمت توسعه خوزستان ، *"گفتگوهای اجتماعی"* و *"تقویت گفتمان انتقادی"* در چارچوب قانون را پیشنهاد و با حضور در دانشگاه های استان و گفتگوی سازنده و چندین با دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه های شهید چمران،  علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و علوم کشاورزی و منابع طبیعی ملاثانی پایبندی علمی خود را به این راهبرد اعلام و نشان داد .

موالی زاده مدیری مشورت پذیر ، با فکر منظم و برنامه محور در عین حفظ استقلال در تصمیم گیری است . او یک فرصت تکرار ناشدنی برای خوزستان و نهادینه سازی توسعه متوازن و گذار از نگاه های محدود کننده سنتی اعم از قومی و سیاسی می باشد مبادا با سعایت ها ، التهاب آفرینی و حاشیه تراشی و برهم زدن نظام اولویت ها ، این فرصت تاریخی را از کف بدهیم و آنگاه چشم به مدیران وارداتی ، رانتی و ریمونتی بدوزیم که با تبدیل مسائل اجتماعی به امنیتی روزنه های گفتگو ، مطالبه گری و انتقاد سازنده و نه گزنده را نیز ببندند و کور کنند .

اینکه عده ای انتطار داشته باشند استاندار موالی زاده در ۶۰ روز ره ۶۰ ساله را طی و همه خوزستان را به گلستان تبدیل و هیچ خطا و سهوی رخ ندهد ، بدور از واقعیت و در تباین با خرد و منطق است .بیایید دست در دست هم با هم اندیشی و همدلی مدیریت جدید استان را در ترسیم نقشه راه توسعه خوزستان و پیشبرد آن یاری کنیم .خوزستان خانه امید همه ماست و موالی زاده با روش صائب ، منش اخلاقی و فکر توسعه یافته و از خودگذشتگی این بار سنگین امانت را بدوش کشیده است ، پس او را در این راه تنها نگذاریم .