دوز سوم واکسن کرونا، آری یا خیر؟

در این مقاله قصد داریم تا با دوز سوم واکسن کرونا بیشتر آشنا شویم، دوام ایمنی واکسن‌های تولید شده را بررسی کنیم و سوالات مهم پیرامون دوز تقویتی یا دوز سوم واکسن را پاسخ دهیم.

دوام ایمنی واکسن‌های کرونا و نگرانی مردم دنیا

سرعت فراتر از باور تحقیقات، آزمایش بالینی و ساخت واکسن‌های کووید-19 بی‎سابقه بوده است. در سه ماهه اول سال 2021 میلادی، برخی کشورها به پوشش بالای واکسیناسیون دست یافتند. در کشور عزیز ما نیز پس از سرعت گرفتن واکسیناسیون، تا زمان نگارش این گزارش نزدیک به 68 درصد جمعیت با یک دوز و بیش از 50 درصد جمعیت کاملاً با دوز واکسینه شده‌اند.

با این حال، نشانه‌هایی از کاهش ایمنی در سطح جمعیت در چنین کشورهایی در حال افزایش است. با سؤالاتی که در مورد میزان دوام محافظت حاصل از واکسن مطرح می‌شود، نیاز به واکسیناسیون با دوز سوم یا تقویتی موضوع بحث و بررسی در سراسر جهان است و البته بسیاری از کشورها اکنون برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا اقدام کرده‌اند.

علاوه بر بعضی تحقیقات و آمارها که نشان‌دهنده کاهش ایمنی ناشی از واکسن‌ها با گذشت زمان و پس از چندین ماه است، دو دلیل جدی برای استفاده از دوز سوم یا تقویتی واکسن کرونا وجود دارد:

 اول، لزوم حفظ ایمنی جمعیت در برابر انواع نوظهور ویروس کرونا یا همان به اصطلاح واریانت‌های ویروس مانند "دلتا"، "گاما" و "مو" که درباره آنها این نگرانی وجود دارد که توان فرار از سیستم ایمنی را داشته باشند.

 دوم، نیاز به افزایش اثربخشی واکسن در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند افراد مبتلا به نقص ایمنی اولیه، کسانی که از درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی استفاده می‌کنند و البته سالمندان.

انواع واکسن موجود برای دوز سوم واکسن کرونا: از mRNA تا پروتئین نوترکیب

اصلی‌ترین پلتفرم‌های در دسترس برای واکسن کرونا شامل mRNA، وکتور ویروسی، ویروس غیرفعال‌شده و پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایکوژن) است.

هر کدام از واکسن‌های تولید شده جهت مبارزه با ویروس کرونا، با روش خاصی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن و ایجاد پاسخ ایمنی علیه این ویروس، به خصوص "پروتئین اسپایک ویروس کرونا" می‌شود.

ویروس کرونا به کمک اسپایک با اتصال به گیرنده خاصی در بدن (ACE2) وارد سلول‌های بدن شده و باعث عفونت کووید-19 می‌شود. به همین خاطر است که اکثر واکسن‌ها بر تولید پاسخ ایمنی در بدن علیه پروتئین اسپایک تمرکز دارند.

واکسن‌های با پلتفرم پروتئین نوترکیب مانند واکسن اسپایکوژن، حاوی همه یا بخشی از پروتئین اسپایک هستند که با استفاده از تکنولوژی مهندسی ژنتیک و نوترکیبی ساخته می‌شود.

واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن دارای همه بخش‌های پروتئین اسپایک کرونا است، پس می‌تواند پاسخ ایمنی در بدن در برابر تمامی قسمت‌های اسپایک کرونا را تحریک کند.

اسپایکوژن و مجوز مصرف اضطراری وزارت بهداشت

این واکسن ایرانی-استرالیایی در تاریخ چهاردهم مهر ماه سال 1400 به صورت رسمی توانست مجوز مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت دریافت کند.

بر طبق گزارش‌های موجود از نتایج مطالعات بالینی واکسن اسپایکوژن به همراه ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌های، این واکسن ایرانی-استرالیایی را می‌توان یکی از بهترین گزینه‌ها برای تزریق دوز سوم یا دوز بوستر خود و سایر واکسن‌های کرونا دانست.

شما می‌توانید جهت تزریق واکسن اسپایکوژن به مراکز تزریق این واکسن ایرانی-استرالیایی مراجعه فرمایید. جهت آگاهی از موقعیت مکانی مراکز تزریق این واکسن به همراه شماره تماس آن‌ها، می‌توانید به لینک "مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن" مراجعه فرمایید. توجه فرمایید که لیست مراکز تزریق اسپایکوژن در حال به روز رسانی است و مراکز جدید به زودی به لیست اضافه خواهند شد.

دیدگاه سازمان جهانی بهداشت درباره دوز سوم واکسن کرونا

کارشناسان علمی سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می‌کنند که افراد با نقص ایمنی متوسط ​​و شدید باید دوز اضافی یا دوز سوم از همه واکسن‌های تایید شدهWHO  را دریافت کنند، زیرا این افراد پاسخ ایمنی کمتری به واکسیناسیون اولیه دارند و در معرض خطر بالای نوع شدید بیماری کووید-19 هستند.

نکته مهم‌تر این است که کارشناسان سازمان جهانی بهداشت برای افراد بالای 60 سال که در دو دوز قبلی، واکسن با تکنولوژی ویروس غیرفعال شده مانند سینوفارم دریافت کرده‌اند، توصیه‌ای مخصوص و مشخص داشته اند.

برای واکسن‌های غیر فعال چون سینوفارم (که در ایران بخش زیادی از پوشش واکسیناسیون با آن انجام شده است)، افراد بالای 60 سال باید دوز سوم واکسن را دریافت کنند. طبق اعلام WHO   استفاده از یک واکسن با پلتفرم متفاوت با نوع واکسن در دوزهای قبلی، برای دوز تقویتی با توجه به منابع و شرایط دسترسی به انواع واکسن‌ها امکان دارد.

بهترین زمان تزریق دوز سوم یا بوستر واکسن کرونا چه زمانی است؟

محققان بر این باورند که حداقل شش ماه بعد از تزریق دوز دوم واکسن کرونا، بهترین زمان تزریق دوز تقویتی یا دوز سوم واکسن است. گفتنی است که این مدت زمان را مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز تایید و اعلام کرده است.

همچنین وزارت بهداشت اعلام کرده است که افراد بالای 60 سال که در دو نوبت واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های غیرفعال شده (سینوفارم، کوواکسین بهارات و کووایران برکت) را تزریق کرده‌اند، باید دوز سوم واکسن را به فاصله 4 ماه از نوبت دوم دریافت کنند.

چرا واکسن اسپایکوژن را برای تزریق دوز سوم انتخاب کنیم؟

یکی از دلایل مهم انتخاب تزریق واکسن اسپایکوژن برای دوز سوم یا دوز باقی مانده این است که واکسن اسپایکوژن شامل تمامی قسمت‌های پروتئین اسپایک ویروس کرونا است؛ پاسخ‌های ایمنی در بدن در برابر تمامی بخش‌های اسپایک ویروس کرونا رخ می‌دهد، بنابراین این پروتئین از جایـگاه مهمی در طراحـی واکسـن‌ها علیه ویروس کرونا برخوردار است.

جالب است بدانید که احتمال بروز ریسک خطراتی مانند بیماری‌زایی واکسن و پارتیکل‌های ویروسی در واکسن اسپایکوژن وجود نخواهد داشت چرا که واکسن سیناژن از پروتئین با خلوص بالا ساخته شده است و از تمامی ساختار ویروس استفاده نشده است.

ایمن بودن پلتفرم واکسن نیز از دیگر دلایل این انتخاب به شمار می‌رود. پلتفرم استفاده شده در ساخت واکسن سیناژن بدون شک از ایمن‌ترین پلتفرم‌های استفاده شده در تولید واکسن و دارو است. جالب است بدانید که این پلتفرم در روند تهیه و ساخت انواع واکسن‌ها مانند واکسن HPV (گارداسیل)، هپاتیت، آنفلوانزا و داروهایی مانند انسولین سابقه بسیار طولانی دارد.

این واکسن ایرانی-استرالیایی دارای ایمنی زایی بالایی است، اسپایکوژن حاوی ترکیبات آلومینیوم و جیوه نیست و ادجوانت استفاده شده در این واکســن Advax-SM اسـت که مطالعـات متعددی ایمنی‌زایی آن را نشان داده‌اند.

با توجه به اطلاعات تایید شده موجود از واکسن‌های پیشین و مطالعات Mix & Match به نظر می‌رسد که استفاده از پلتفرم‌های متفاوت از واکسیناسیون اولیه باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتر در برابر ابتلا به کووید-۱۹ می‌شود.

بر اساس گزارش‌های به دست آمده از نتایج مطالعات بالینی واکسن اسپایکوژن و همچنین ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌های آن، واکسن اسپایکوژن می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای دوز بوستر خود و سایر واکسن‌های کرونا موجود باشد.

در انتها شایان ذکر است که اگر به اطلاعات بیشتری جهت تصمیم‌گیری در انتخاب واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز سوم (بوستر) واکسن کرونا نیاز دارید، کافیست از وب سایت رسمی واکسن سیناژن، مقاله "اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر" را مطالعه فرمایید.