گرد فراموشی بر شعار سال / ۷ دلیل که چراغ حمایت از تولید را خاموش کرد

در سالهای اخیر رهبر انقلاب بارها بر حمایت از تولید داخلی تاکید کرده و دهه اخیر را دهه حمایت از اقتصاد مقاومتی با هدف خنثی‌سازی تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی نام نهاده بودند، اما مقامات اجرایی آنطور که باید از این فرصت برای رشد تولید استفاده نکردند.
جابجایی دولت در سال‌ جاری نیز باعث شده تا مدیران دولتی، بحران تولید را عملا به گردن یکدیگر بیندارند.
درباره اینکه چرا این مشکل پدیدار شد، دلایل مختلفی را می توان برشمرد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌شود:

اول: یکی از مهمترین مشکلات عدم‌ حمایت از تولید، عدم وجود روحیه خودباوری در میان برخی مدیران داخلی است. در دولت قبل، بعضی از مدیران به وضوح از ناتوانی در تولید در داخل سخن گفته و همین امر چالشی برای حمایت از تولید بود.

دوم: دلیل دیگر، ساختارهای مخرب اقتصادی است. بانکها عملا تمایلی به حمایت از تولید نداشته و بیشتر تمایل به واسطه‌گری دارند تا حمایت از تولید. به همین دلیل، بخش بزرگی از تسهیلات بانکی بیش از آنکه به دست تولیدکنندگان برسد، به واسطه‌گران تعلق می‌گیرد.

سوم: جریانی در داخل کشور بیش از تولید، باور به واردات دارد. این جریان که در دهه ۶۰ به جناح بازار مشهور بود، اقتصاد ایران را اقتصادی وارداتی و نه تولیدی می‌داند و به همین خاطر بیشتر به دنبال گشایش در تبادلات اقتصادی با جهان است تا تولید باکیفیت داخلی.

چهارم: مشکلات فرهنگی در داخل کشور نیز مانعی در حمایت از تولید است. هنوز بخشی از افکار عمومی کالای ایرانی را کالایی بی کیفیت دانسته و درگیر سندروم "برندپرستی" هستند. این باور که گاهی رسانه‌ها با تبلیغات‌شان ناخواسته آن را توسعه می‌دهند، بازار را در اختیار تولیدات خارجی قرار می‌دهد.

پنجم: نظام آموزشی در ایران تولیدگرا نیست. دانشگاه‌ها در ایران به‌جای متخصصان‌کارآمد، صرفا تئوریسین‌های کتابخوان تربیت می‌کنند. این امر باعث شده با وجود بحران بیکاری در ایران، عملا نیروی کار کارآمد و در خدمت تولید، چندان در دسترس نباشد.

ششم: قوانین ضدتولید نیز به‌شدت به تولید داخلی ضربه زده است. نهادهای سیاستگذار با دمیدن بر حباب بروکراسی، کسب و کار داخلی را سخت کرده‌اند و در مانع زدایی از تولید موفق نبوده‌اند. اخذ مجوز کار در ایران ماه‌ها طول می‌کشد و قوانین مالیاتی و بیمه‌ای نیز به نفع تولید نیست.

هفتم: و دلیل آخر به برخی تولیدکنندگان بازمی‌گردد که با تولیدات بی‌کیفیت، از مردم اعتمادزدایی می‌کنند. تولیدکنندگانی که سود شخصی را بر کیفیت بالای تولید داخلی ترجیح داده و به این سبب با آبروی کالای ایرانی بازی می‌کنند.
به این هفت دلیل و البته ده‌ها دلیل ریز و درشت دیگر، تولید در ایران همچنان غریب است و در شرایطی که شاید با توافق وین، برندهای خارجی روانه بازار ایران شود، باید مراقب تولیدکنندگان داخلی و منافع آنها بود.

حالا که سال ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد، باید امیدوار بود که موضوع حمایت از تولید و مانع زدایی از مشکلات پیش روی آن همچنان در دستورکار سیاستگذاران باشد تا اندک اندک خودکفایی داخلی، نوعی ساختار تولیدی-صنعتی را به وجود آورده و کشور را در برابر فشار اقتصادی خارجی مصون کند.

نویسنده: علی رضایی