حجم مبنا و همه نکات مربوط به آن

بورس مانند بسیاری از فعالیت‌ها، نیاز به تخصص و مهارت دارد. بدون شک کسانی می‌توانند در این بازار فعالیت کرده و به موفقیت برسند که قبل از ورود به آن، تخصص‌های لازم را کسب کرده باشند. یکی از این تخصص‌ها که می‌تواند کمک بسیار زیادی به شما برای موفقیت در بورس بکند، حجم مبنا است. اگر شما هم به دنبال یافتن نکات دقیق و مهم در خصوص حجم مبنا هستید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

حجم مبنا چیست؟

در بازار بورس برای هر سهم یک تعداد خاصی مشخص می‌شود که باید معامله شود. این تعداد تعیین‌کننده رشد و یا افت یک سهم است که به آن حجم مبنا می‌گویند. در سال ۱۳۸۲ بود که برای اولین ‌بار و به جهت توانایی کنترل رشد یک سهم و جلوگیری از افزایش شدید قیمت آن حجم مبنا به وجود آمد و تصویب شد. حجم مبنا برای اولین‌بار به این جهت تصویب شد که در یک معامله تنها ۱۵ درصد از تمام سهام اصلی شرکت در طول یک سال کاری معامله شود.

برای مثال اگر ما روزهای کاری را ۲۵۰ روز در نظر بگیریم، در هر روز باید شش ده‌هزارم یک سهم مورد معامله قرار بگیرد. بعد از گذشت مدتی و با استقبال زیاد مردم، تصمیم بر این شد که حجم مبنا از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد تبدیل شود. یعنی مبنای یک‌روزه بورس از شش ده‌هزارم به هشت ده‌هزارم افزایش پیدا کند.

اگر بخواهیم مثالی ساده‌تر برای تفهیم بهتر بیان کنیم می‌توانیم بگوییم اگر تعداد سهام کلی یک شرکت ۲۰۰ میلیون باشد، حجم مبنا ای که برای آن شرکت تعیین می‌شود ۱۶۰ هزار سهم خواهد بود. حالا در نظر بگیرید که به حداقل حدود ۱۶۰ هزار سهم از یک شرکت مهم مورد معامله قرار گیرد. در اینجا قیمتی که در پایان برای سهم در نظر گرفته می‌شود میانگین قیمت تمام معاملات است. اما اگر در طول معامله کمتر از ۱۶۰ هزار سهم یک شرکت مورد معامله قرار بگیرد، در پایان برای تعیین قیمت حجم مبنای پوشش داده شده مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

حجم مبنا چه تأثیری بر روی نوسانات خواهد داشت؟

نکته مهمی که در خصوص حجم مبنا باید به آن توجه کنیم تأثیر مستقیمی است که با تعداد سهام یک شرکت دارد. یعنی هرچقدر تعداد سهام یک شرکت بالا باشد به همان میزان حجم مبنا نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

به همین دلیل است که مشاهده می‌شود گاهی شرکت‌های بسیار بزرگ که سهم زیاد و حجم مبنای بالایی نیز در بورس دارند، نوسانات کمتری را در مقایسه با شرکت‌های کوچک‌تر خواهند داشت.

همین نکته سبب شده تا افرادی که کار نوسان‌گیری در بورس را انجام می‌دهند، برای این کار بیشتر به سمت سهام های کوچک با حجم مبنای کم بروند چرا که این گونه سود بیشتری را کسب می کنند.

همان‌طور که در ابتدای این مقاله گفت این بورس نیز مانند بسیاری از فعالیت‌ها از قوانین خاصی پیروی می‌کند. یکی از این قانون‌ها حجم مبنای ۱ در برخی از شرکت‌های فرابورس است. علاوه بر این زمانی که بعد از مجمع و یا تعدیل سهم‌ها و نمادها بازگشایی می‌شوند در ابتدا با حجم ۱ مشاهده می‌شوند. این قوانین سبب می‌شود تا بورس شکل و شمایل یک بازار حرفه‌ای را به خود بگیرد.

قانون جدید در مورد حجم مبنا چگونه کار می‌کند؟

تغییر قانون در مورد حجم مبنا سعی کرده ورود نقدینگی و رشد قیمت در بازار را به‌خوبی کنترل کند. در فرابورس معمولاً مشاهده می‌شود که این قانون تا حدودی شیب تند افزایش رشد بازار را کند می‌کند. به همین دلیل است که معمولاً می‌گویند قانون جدید حجم مبنا در بورس بیشتر بر روی سهم‌های کوچک تأثیر خواهد گذاشت.

نکته دیگری که می‌توانیم به آن اشاره کنیم، حجم دوبرابری بیشتر شرکت‌های بورس نسبت به فرمول ارائه شده است. همچنین در خصوص افزایش قیمت‌ها نیز می‌توانیم بگوییم به هر میزانی که قیمت در روز آخر معامله بالا برود هر چه مبنا کاهش پیدا می‌کند و همین موضوع می‌تواند سبب افزایش قیمت‌ها بشود.

قیمت پایانی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

همان‌طور که پیش‌تر نیز به‌صورت سطحی و به آن اشاره کردیم، هر نماد در روز صاحب یک میانگین وزنی خاص می‌شود. قیمتی که ما نسبت به این میانگین می‌توانیم به دست بیاوریم، قیمت پایانی نام دارد. اما گاهی اوقات بورس از فرابورس جدا می‌شود و هرکدام از آنها بر اساس شرایط خاص خودشان به فعالیت می‌پردازند. یکی از نکاتی که سبب می‌شود تا قیمت‌های پایانی در بورس نسبت به فرابورس تغییر کند، حجم مبنا ای است که از طرف هر یک از این بازارها تعیین و تصویب می‌شود.

در بورس ایران معمولاً حجم مبنا برای یک نماد را طبق قوانین خاصی که در داخل کشور وجود دارد تعیین می‌کنند و بر همان اساس نیز قیمت‌گذاری‌ها انجام می‌شود. اما در فرابورس این‌گونه نیست. معمولاً در فرابورس بر اساس برخی نکات و دستورالعمل‌های خاص، حجم مبنا را بر اساس عدد یک مورد محاسبه قرار می‌دهند.

به همین دلیل است که معمولاً قیمت پایانی در نمادهای فرابورس بر اساس میانگین تمام معامله‌هایی که در یک روز انجام شده است تعیین می‌شود. اما در بورس این‌گونه نیست. چرا که برای تعیین یک قیمت پایانی مشخص، بر اساس عددی است که به‌صورت روزانه از میانگین وزنی در تناسب با حجم مبنا به دست می‌آید. نکته‌ای که دراین‌خصوص می‌توانیم به آن اشاره کنیم این است که تقریباً از سال ۹۸ بود که قانون کمی تغییر کرد و شرکت‌های بورسی و فرابورسی بر اساس یک معیار قیمت پایانی خود را تعیین می‌کنند.

سخن آخر

یکی از اهداف مهمی که پشت قانون جدید حجم مبنا در بورس وجود دارد، کمک به توازن در بازار بورس است. توازن در بازار می‌تواند کمک بسیار زیادی به سرمایه‌گذاران بکند. چرا که آنها می‌توانند با خیالی آسوده‌تر و دقیق‌تر اقدام به خریدوفروش بکنند. این قانون کمک می‌کند تا صف فروش سهام هر بسته نشده و حجمی منطقی و متناسب وارد بازار بشود.