آیا روسیه گزینه خوبی برای تولید مشترک خودرو است؟

ایران و روسیه خودرو مشترک خواهند ساخت. اگرچه جزییات این همکاری احتمالی هنوز نهایی نشده، اما با توجه به آنچه گفته شده، قرار است تولید خودروی مشترک، در ایران دنبال شود.

موضوع تولید مشترک خودرو میان ایران و روسیه از وقتی به‌طور رسمی مطرح شد که رییس سازمان توسعه تجارت برای شرکت در بیست و پنجمین مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ عازم این شهر شد. بر همین اساس، در دیدارهایی که علی‌رضا پیمان‌پاک با چند مقام روس داشت، در رابطه با تولید مشترک خودرو ایرانی- روسی در خاک ایران توافقات لازم به عمل آمد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که حضور هیات ایرانی در بیست و پنجمین مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ در رسانه‌های روسیه هم بازتاب خبری زیادی داشت. آنها در رسانه‌های خود به نقل از رییس سازمان توسعه تجارت نوشته بودند که ایران نه‌تنها در زمینه تولید خودرو، بلکه در صنعت قطعه‌سازی نیز از کیفیت کافی برخوردار است و می‌تواند با روسیه همکاری خوبی داشته باشد.

در این میان دنیس مانتوروف، رئیس وزارت صنعت و تجارت روسیه گفته است: روسیه علاقه‌مند به توسعه همکاری با ایران در صنعت قطعات خودرو است.

جزییات طرح تولید خودرو مشترک ایرانی روسی

در این میان، رییس سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگویی در تشریح همکاری مشترک ایران و روسیه در حوزه خودروسازی، گفت: با توجه به توانمندی‌های دو کشور در حوزه‌های صنعتی، در بخش‌هایی از صنعت ما می‌توانیم تکنولوژی خود را در اختیار روسیه قرار می‌دهیم و در بخش‌هایی نیز آنها می‌توانند تکنولوژی خود را در اختیار ما قرار می‌دهند. در بخش‌هایی مانند خودرو که هر دو کشور دچار محدودیت هستند، به عنوان برنامه جایگزین واردات کار مشترک از قبیل تحقیق، توسعه، ارتقا فناری، همکاری مشترک و تجاری سازی فناوری را می‌توانیم انجام دهیم.

به گفته پیمان‌پاک، در حوزه خودرو نشست‌های مختلفی در زمینه خودروهای سنگین، ون، مینی‌بوس بین دو کشور برگزار شده است و به این نتیجه رسیده‌ایم که در بخش‌هایی ما خریدار کالا از آنها باشیم و در بخش‌هایی نیز آنها خریدار قطعات مورد نیاز از ما باشند.

او توضیح داد: در حوزه خودروهای سبک، موضوعات مختلفی وجود دارد که یکی صادرات قطعات خودرویی است که در ایران تولید می‌شود. وضعیت ما در زمینه ساخت قطعات خودرویی خوب است، بنابراین قطعه‌سازان را به روس‌ها معرفی کرده‌ایم و مذاکراتی نیز بین طرفین برای صادرات قطعات خودرو انجام شده است البته یک سری از قطعات مورد نیاز ما نیز در زمینه خودروهای سبک توسط روس‌ها قابل تولید است.

پیمان‌پاک با بیان این‌که موضوع دوم در حوزه خودروهای سبک، پلتفرم‌ها است، گفت: هر دو کشور در زمینه تولید خودروهای رنو کار کرده‌اند؛ ضمن این‌که ما دارای دو پلتفرم خوب ال‌نود و ساندرو هستیم که امکان دارد در بررسی‌ها مشترک به این نتیجه رسید که بتوان آن را دوباره احیا کرد. البته احیا این دو پلتفرم باید توسط تیم‌های فنی بررسی شود اما بهرحال ممکن است دو کشور بتوانند بر روی پلتفرم مشترک کار کنند. لذا گروه‌های فنی می‌توانند این مساله را بررسی کنند تا در آینده نزدیک در این زمینه به نتیجه برسیم.

پیشنهادی که در زمانی روحانی داده شده بود

بنا به ادعای محمدرضا نجفی‌منش، عضو اتاق بازرگانی تهران، پیشنهاد تولید خودرو مشترک ایران و روسیه چند سال قبل و با دولت آقای روحانی نیز مطرح شده بود. اما در نهایت در جریان صحبت‌های اخیر با سازمان توسعه تجارت، پیگیری آن در دستور کار قرار گرفت و در مذاکرات این سازمان با مقامات روسی، به توافق ابتدایی رسید.

او درباره جزییات این طرح گفت که با توجه به ظرفیتی که بین قطعه‌سازان سه کشور وجود دارد، مسوولیت تامین قطعات و تجهیزات این خودرو میان سه کشور ایران، روسیه و ترکیه تقسیم خواهد شد. برای مثال قطعه‌سازان ایرانی موتور خودرو را تامین کنند، قطعه سازان ترکیه قطعات داخلی را تامین کنند و روس‌ها نیز بدنه را بسازند. نکته مهم در اجرای طرح، تقسیم کار و اشتراک منافع است و قرار نیست که در این چارچوب خرید و فروش نقدی وجود داشته باشد؛ بلکه سه طرف با تامین قطعات سهم خود، خودرو را در کشورهایشان تولید خواهند کرد.

وی عنوان کرد که مقرر شده تا خط تولید این خودرو در هر سه کشور فعال شود. اگر برای مثال توافق برای تولید ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال باشد و بنا شود که هر کشور ۱۰۰ هزار دستگاه از آن را تولید کند، قطعه‌سازان به اندازه کل نیاز خط تولید فعالیت خواهند کرد.

نجفی‌منش درباره ظرفیت فعالیت قطعه‌سازان ایرانی در این طرح گفت که توانایی تولید قطعه در کشور سالانه برای دو میلیون دستگاه خودرو است. با توجه به میزان تولید فعلی خودروسازان داخلی، قطعا این ظرفیت وجود دارد که در همکاری با سایر کشورها، تولید محصولات جدید در دستور کار قرار بگیرد. در نتیجه می‌توان ایران‌خودرو و سایپا را نیز وارد یک همکاری و مشارکت جدید کرد تا در نهایت این محصول مشترک با روسیه و ترکیه به تولید نهایی برسد.

پیش‌بینی وضعیت تولید مشترک خودرو و قیمت

در این میان اما کارشناسان اعتقاد دارند؛ این مشارکت از باب ورود تکنولوژی کمک چندانی به صنعت خودروی ایران کند، ولی روسیه می‌تواند بازار خوبی برای تولیدکنندگان ایرانی باشد؛ هرچند رقابت با شرکت‌های بزرگ چینی و خودروهای وارداتی چندان ساده نخواهد بود.

فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین درباره تولید مشترک خودرو ایران و روسیه گفت: صنعت خودروی روسیه صنعتی نسبتا قدیمی است، ولی به دلیل سیاست‌های شوروی، صنعتی پیشرو محسوب نمی‌شود. اصولا شرکت‌های روس در حوزه فناوری‌های روزمره همیشه عقب بوده‌اند.

وی افزود: سابقه این صنعت در خودروهای سواری که با برند لادا معروف است، به مونتاژ فیات ۱۲۴ در دهه ۷۰ شروع به کار کرد و متعلق به شرکت آفتوواز است. شرکت گاز قدمتی ۹۰ ساله دارد و با محصولات تجاری بیشتر شناخته می‌شود.

این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: بعد از فروپاشی، صنایع خودروسازی روسیه هم به مشارکت با شرکت‌هایی چون جنرال‌موتورز و رنو نیسان و فورد روی آوردند، ولی هرگز بازاری بزرگتر از بازار سنتی خود نیافتند.

به اعتقاد زاوه، عمده مشکل روس‌ها در صنعت خودرو، نبود در زنجیره توسعه فناوری و نداشتن بازار بزرگ بین‌المللی بوده است.

این کارشناس صنعت خودرو با بیان این‌که بازار خودروی روسیه با توجه به آزادی واردات دست دوم، بازار پررقابتی است، گفت: محصولات اروپایی دست دوم با قیمت‌های بسیار خوب در بازار در دسترس است. در عین حال چینی‌ها هم حضور پررنگی در این بازار دارند.

زاوه متذکر شد: شراکت آفتوواز با رنو نیسان و سرمایه‌گذاری نیم میلیارد دلاری در تولید لادا لارگوس که خودروی بر پایه همان تندر ۹۰ ایرانی است، به نظر گزینه مشارکت با خودروسازان ایرانی است؛ هرچند تلاش برای دریافت موتور روسی رنو به چند سال قبل بازمی‌گردد که با مخالفت طرف روسی برای تامین به دلیل تحریم‌ها میسر نشد.

وی افزود: به نظر نمی‌رسد این مشارکت از باب ورود تکنولوژی کمک چندانی به صنعت خودروی ایران کند، ولی روسیه می‌تواند بازار خوبی برای تولیدکنندگان ایرانی باشد؛ هرچند رقابت با شرکت‌های بزرگ چینی و خودروهای وارداتی چندان ساده نخواهد بود.

این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا روسیه بازار خود را به ایران خواهد داد، عنوان کرد: حتی اگر روسیه رضایت دهد، ساختار مالی و مدیریتی ما توان حضور پررنگ ندارد؛ ساختار مالی مساله مهمی است.

زاوه در این باره توضیح داد: صادرات و تولید پایدار منابع مالی می‌خواهد. درواقع مشتری روس بعید است مثل مشتری ایرانی معطل بماند. از طرفی، محصولات جدید مثل شاهین و تارا با قیمت گزافی عرضه می‌شوند که رقابتی نیست. قیمت این محصولات از نمونه‌های موفق برندهای معتبر بیشتر است.

او خاطرنشان کرد: مگر این‌که با بهای ارزان‌تر از بازار ایران عرضه شود که بتواند فروش برود که با توجه به بار مالی صادرات؛ این یعنی زیان از محل صادرات.

زاوه متذکر شد: قیمت تمام خودروها در ایران به صورت سرکوب‌شده اعلام می‌شود، پس پیش‌بینی می‌شود قیمت خودروهای مشترک ایران و روسیه به همین شکل اعلام شود. اما نکته‌ قابل توجه این است که به نظر نمی‌رسد این خودروها مورد استقبال مردم قرار گیرد.