نخستین شهرک مسکونی مدرن ایران چرا و کجا ساخته شد؟
آپارتمانهای آجری سرخرنگ شهرزیبا که روزگاری لقب نخستین شهرک مدرن کشور را یدک میکشیدند، با وجود هزینههای سنگینی که برای ساختنشان صرف شده بود، فرصت میزبانی از مهمانان مسابقات ورزشی آسیایی را در تهران از دست دادند.
شهرزیبا را باید اولین شهرک مسکونی مدرن ایران بنامیم، این شهرک تحولی در شهرسازی نوین ایران ایجاد کرد و تمام ویژگیهای یک شهر کوچک از جمله ساختمانهای یکشکل، شبکه معابر، فضای باز، سرانههای عمومی و رفاهی را در اختیار داشت. بااینحال درباریان چندان از این شهرک خوششان نیامد و سرنوشت آن تغییر کرد.
در بحبوحه مسابقات آسیایی ۱۹۷۴، زمانی که ایران میزبانی این رقابتها را پذیرفت، قرار شد خانههایی برای مقامات و مهمانان ورزشی ساخته شود. مسلماً خانهها باید از ویژگیهای منحصربهفردی برخوردار میبود تا نظر مهمانان خارجی را جلب کند و میزبانی ایران را به رخ بکشد. این موضوع زمینه ساخت مدرنترین و نخستین شهرک کشور را در زمینهای غرب پایتخت فراهم کرد و در فاصله زمانی کوتاهی آپارتمانهایی با نمای آجری سرخ به نام شهرزیبا ساخته شد. با همه هزینهای که انجام شده بود، اما درباریان از این واحدهای ۷۸ متری خوششان نیامد و میزبانی مهمانان خارجی مسابقات آسیایی را به جای دیگری منتقل کردند و سرنوشت این واحدهای ساختهشده که به هزار دستگاه معروف شده بود، طور دیگری رقم خورد.
«جواهر نصیحتکن» از اهالی قدیمی محله شهرزیبا، که سابقه فعالیت در شورای محله را نیز دارد، میگوید: «شهرزیبا به دلیل هزار واحد ساختمانی که در ابتدا ساخته شد به محله هزار دستگاه با ساختمانهای نما آجری و مدرنش بین تهرانیها معروف شد. مشکلات شهرزیبا اما قصه جداگانهای دارد؛ مشکلاتی که به آسیبهای فرهنگی و اجتماعی در این محدوده دامن زده است. اگرچه این روزها شهرزیبا به درختان و فضای سبزش مینازد، ولی همین درختان و بوتههای سبز، همچون حصاری دنج، پاتوقی برای معتادان و اوباش شدهاند.»
نصیحتکن در ادامه به مشکلات محله شهرزیبا اشاره میکند و میگوید: «بافت جمعیتی محله، بهخصوص نیمه غربی، آن سالمند است. سالمندان در محله ما مکان مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت خود ندارند. این شرایط برای بانوان محله نیز وجود دارد. اینجا امکان فعالیت فرهنگی و اجتماعی بسیار کم است، چون زیرساختهای مناسب در نظر گرفته نشده است. ما مسجد نداریم. یک کتابخانه هم نداریم.»