مسدود کردن پیامک‌ها مختص تلگرام نیست؛ پیامک‌های لاین، توییتر و اینستاگرام هم فیلتر شده است

میلاد نوری درباره علت عمدی بودن مشکل عدم دریافت کد فعال‌سازی برای ورود به تلگرام و توییتر، گفت: «این اتفاق از صبح روز گذشته رخ داده است. کاربران بر اساس آزمون و خطا به این نتیجه رسیده‌اند. چرا که هیچ یک از اپراتور‌ها و وزرات ارتباطات پاسخگو نبودند. کاربران خودشان تست کردند، در ابتدا به این نتیجه رسیده بودند که فقط کد فعال‌سازی تلگرام مختل شده و بر اساس سرشماره است. ولی بررسی بیشتری که صورت گرفت، متوجه شدند که فیلترینگ روی پیامک‌های داخلی اتفاق افتاده است و فقط هم مختص تلگرام نیست.»

وی ادامه داد: «در واقع کل پیامک‌هایی که کلمه code، به علاوه یک کاراکتر دیگر را داشتند، فیلتر شده و این امر کاملا داخلی است. به دلیل اینکه وقتی شما از یک شماره داخل کشور به شماره داخلی دیگر این پیامک را ارسال کنید، موفق به ارسال نمی‌شوید. این امر منجر شده است که کاربران برای ورود به شبکه‌های اجتماعی همچون لاین، تلگرام، توییتر و اینستاگرام با مشکل مواجه شوند. البته احتمالا بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دیگر هم با مشکل مواجه هستند، ولی چون این شبکه‌ها کاربران بیشتری دارد و معروف‌تر هستند، به چشم آمده‌اند.»

این کارشناس حوزه فناوری اطلاعات، خاطر نشان کرد: «بسیاری از فعالان این حوزه در سامانه ثبت شکایات هم شکایت خود را کرده‌اند و اپراتور‌ها تنها جوابی که داده‌اند، این بوده است که وظیفه رسیدگی به موارد مرتبط با شبکه‌های اجتماعی بر عهده ما نیست. یعنی اپراتور‌ها صرفا در مصاحبه با رسانه‌ها گفته بودند که اختلال از طرف ما نبوده است.»

نوری ضمن تاکید بر اینکه آنچه اتفاق افتاده، فیلترینگ بر محتوای ورودی پیامک‌ها و این چیزی است که در چین هم انجام شده است، گفت: «نکته دیگر این است که فیلترینگ جدید، چه اختلالات در اینستاگرام و چه در پیامک‌ها، دارد به صورت رندوم رخ می‌دهد. بدین معنا که چند روز پیش که اینستاگرام مختل شده بود، برای یک سری از کاربران به صورت رندوم، آن هم بعضی از درخواست‌ها انجام می‌شد؛ مثلا برای یک کاربری دایرکت مسیج‌ها باز نمی‌شد، ولی استوری‌ها لود می‌شد، دفعه بعد که اینستاگرام را باز می‌کرد، موفق به دیدن استوری‌ها نمی‌شود، ولی می‌توانست ویدیو پست کند. این امر گواه بر این ادعاست که اختلالات به صورت عمدی، غیررسمی و غیرقانونی، دارد رخ می‌دهد.»

وی در ادامه تاکید کرد: «اینکه وزیر ارتباطات یا اپراتور‌ها تکذیب می‌کنند، اصلا ملاک نیست. یک سری سامانه‌ها مثل ooni وجود دارد که اختلالات DNS کاربران را رصد می‌کند. به این صورت که کاربران زیادی آن را نصب می‌کنند و اجازه می‌دهند در آن لحظه که اینستاگرام اختلال دارد، از طرف شبکه آن‌ها هم تست شود. تعداد زیاد درخواست، اختلالات اینستاگرام را نشان می‌دهد.»

این کارشناس حوزه آی‌تی ضمن بیان اینکه اختلالات اینستاگرام کاملا عمدی و به صورت پراکنده و رندوم است، گفت: «بحث پیامک‌ها هم به همین شکل است. بدین معنا که فرضا شما و یک نفر دیگر، از یک اپراتور درخواست کد تلگرام را می‌دهید، هیچ کدی برای شما ارسال نمی‌شود، ولی برای فرد دوم آن کد ارسال می‌شود. این امر یک ترفندی است برای اینکه از زیر بار مسئولیت فرار کنند. اگر شما در شبکه اجتماعی‌تان اعلام کنید که کد‌ها مسدود شده، ممکن است صد نفر تایید کنند و ۹۰ نفر هم بگویند که مشکلی نیست و کد فرستاده می‌شود، در حالی که هر دو طرف واقعیت را می‌گویند. این امر به دلیل نحوه فیلترینگ و اختلالی است که دارد اتفاق می‌افتد. از این طریق هم از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند و همچنین در آینده اگر بخواهند، می‌توانند کسانی که این خبر را منتشر کرده‌اند را به نشر اکاذیب متهم کنند.»

نوری درباره سیستم فیلترینگ چین، که گفته می‌شود ایران هم همین سیستم را دارد اجرا می‌کند، مطرح کرد: «چین از همان ابتدا و قبل از اینکه کاربران به سمت پلتفرم‌های مختلف بروند، خیلی زودتر آن‌ها را فیلتر کرده است. چین، مثل ما نیست که اجازه دهد که مردم در اینستاگرام و تلگرام فعالیت و بعد مسدود کنند. چین از اول مسدودسازی را انجام داده است و در کنارش سرویس‌های جایگزینی را هم معرفی کرده است. این سرویس‌های جایگزین هم از نظر کیفی و هم از نظر پرفورمنسی به نیاز کاربر جواب می‌دهد. کما اینکه خود مردم چین هم راضی‌اند و نبود پیام‌رسان با کیفیت را حس نمی‌کنند. ولی در ایران، مثلا وقتی که می‌گویند تلگرام را فیلتر کنیم و پیام‌رسان داخلی را جایگزین کنیم، نه از نظر تجربه کاربری و نه از نظر امکانات، کیفیت و ظرفیت، گنجایش انجامش را ندارد.»

وی افزود: «چین قسمت زیادی از سرویس‌ها را از قبل فیلتر کرده، ولی سیستم‌هایی که نتوانسته را با اختلالات فراوان و مسدودسازی‌های گسترده، جلوی آن را گرفته است. به عنوان مثال شما در چین به همین سادگی نمی‌تواند به وی پی ان‌ها و ابزار‌های دور زدن فیلترینگ متصل شوید. در کشور ما تلگرام و توییتر به ظاهر فیلتر هستند، ولی اگر از طریق وی پی ان‌ها اقدام کنید، می‌تواند به آن‌ها دسترسی داشته باشید. در صورتی که در چین این اتفاق نمی‌افتد. چین با ابزار‌های بسیار پیشرفته، وی پی ان‌ها را از طریق شناسایی‌ای پی، کد و موارد مختلف فیلتر کرده‌اند. این چیزی است که در چند سال گذشته، در ایران بسیار اتفاق افتاده است. یعنی یک بحث بر سر محدود کردن ابزار‌های دورزدن فیلترینگ و بحث دیگر بر سر اختلالات است.»

نوری اضافه کرد: «در چین هم اگر کسی بتواند به یکی از پلتفرم‌ها و سرویس‌های مختلف دسترسی پیدا کند، اختلالات باعث می‌شود که علاقه‌ای به استفاده از آن نداشته باشد. همانطور که اگر شما بخواهید برای پست کردن یک ویدیو، یک هفته تلاش کنید، خودتان ناخواسته آن را رها می‌کنید. اتفاقی که برای وایبر هم رخ داد. آن زمانی که مردم به تلگرام کوچ کردند، وایبر در ایران فیلتر نشده بود، ولی به قدری اختلال روی سرویس‌ها صورت گرفت که مردم خودشان رها کردند و به سمت پیام‌رسان جدید رفتند.»

این کارشناس فناوری اطلاعات، عنوان کرد: «یک قسمت دیگر، همین فیلترینگ محتوا و پیامک‌هاست. از این طریق به شما اجازه نمی‌دهند که در شبکه‌های اجتماعی اکانت جدیدی بسازید، اگر از اکانت خود خارج شوید، اجازه ورود دوباره نمی‌دهد و همچنین اگر ورود دو مرحله‌ای را فعال کرده باشید، سد راه شما می‌شود. الان یکی دو روز است که این اقدام در کشور ما صورت گرفته است، ولی اگر این قضیه تا چند ماه دیگر ادامه پیدا کند، باعث می‌شود که من و شما هم اگر از اکانت‌مان خارج شویم، دیگر به راحتی موفق به بازگشت نشویم و طوری می‌شود که مردم خودشان آن را رها می‌کنند.»

نوری درخصوص ارتباط این اختلالات با طرح صیانت، تصریح کرد: «به دلیل اینکه طرح صیانت به صورت قانونی در مجلس نیاورده است، دارند به صورت غیرقانونی آن را پیش می‌برند. ممکن است چند نماینده مجلس به غیرقانونی بودن این حرکت واکنش نشان دهند و به همین دلیل کاری می‌کنند که جایی برای عدم مسئولیت‌پذیری در این حوزه، باز باشد. شما با خود وزیر ارتباطات هم صحبت کنید، از اینکه اختلالی وجود داشته است، متاسفانه اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.»

وی همچنین درباره اینکه آیا راه دور زدنی هم برای دریافت پیامک کد فعال‌سازی وجود دارد یا خیر، بیان کرد: «تلگرام راه جایگزین دارد. بعد از چند ثانیه وقتی احساس کند که کد به دست شما نمی‌رسد، تماس تلفنی می‌گیرد، ولی مسئله این است که ما نباید به تفکر محدودسازی و اینکه راه دور زدنی هم وجود دارد، راضی باشیم. بحث این است که باید جلوی فیلترینگ بایستیم، چرا که تفکری که دارد این مسدودسازی را انجام می‌دهد، علاقه‌مند است که کاربر به هیچ روشی به این پلتفرم‌ها دسترسی نداشته باشد. چندی بعد هم شماره‌های ارسال کد را مسدود می‌کنند، به روش مختلف وی پی ان‌هایی که به آن متصل می‌شوید را غیرفعال می‌کنند و حتی ممکن است آن را جرم‌انگاری هم تلقی کنند. یعنی اگر شما در شبکه‌های اجتماعی حاضر شوید، مجرم هستید.»

این کارشناس امنیت سایبری، ادامه داد: «در حال حاضر، به طور استثنا کاربران می‌توانند روی تلگرام فعالیت کنند، ولی موقت و ممکن است آن را هم مسدود کنند. اتفاقی که افتاده است محدود به تلگرام نیست، احتمالا ده‌ها یا صد‌ها شبکه اجتماعی و سرویس خارجی هم مختل شده است، ولی چون کاربران‌شان زیاد نیستند، در شبکه‌های اجتماعی بازتاب پیدا نکرده است.»