دومین جهش تورمی قرن در اقتصاد ایران

نمودار پایین میانگین چهار ساله تورم بانک مرکزی را نشان می‌دهد. میانگین تورم چهار سال منتهی به سال ۱۴۰۱ معادل ۴۴ درصد است که این رقم پس از اوایل دهه ۲۰، رکود تاریخی میانگین چهار ساله تورم محسوب می‌شود. اقتصاد ایران در اوایل دهه ۲۰ تحت تاثیر قحطی و شرایط خاص جنگ جهانی دوم دچار ابرتورم شد. تورم در سال ۱۳۲۰ به ۴۵ درصد، و در دو سال بعدی ارقام ۹۶ و ۱۱۰ درصد را تجربه کرد که در نتیجه میانگین تورم چهار ساله در سال ۱۳۲۲ به اوج خود یعنی ۶۷.۵ درصد رسید. پس از این ابرتورم، میانگین تورم چهارساله ۴۴ درصدی فعلی با فاصله نسبتا زیادی از سایر دوره‌های تورمی ما قرار دارد. در واقع در گذشته در پی هر افزایش تورمی، کاهش تورم در سالهای بعدی بود، اما شرایط پنج سال گذشته، شرایط ویژه‌ای است که همانطور که نمودار نشان می‌دهد، پس از جنگ جهانی دوم تجربه نشده است.

سومین رکورد متعلق به تورم اواسط دهه ۷۰ است که ۱۴ درصد پایینتر از شرایط فعلی است. افزایش میانگین تورم از این جهت اهمیت دارد که با بالا ماندن تورم برای چندین سال، کاهش انتظارات تورمی بسیار سخت و حتی غیرممکن خواهد بود و تنها عاملی که میتواند اقتصاد را از این شرایط خارج کند، همان عواملی است که منجر به شوک تورمی اولیه شده اند که در اینجا به وضوح مسئله تحریم و از دست رفتن درآمدهای نفتی است.

تداوم انتظارات تورمی بالا فرصت هر نوع اصلاحات اقتصادی را از سیاتگذار می‌گیرد و اثرات همه سیاستهای کنترل تورم را از بین می‌برد. از این رو برای خروج از شرایط تورمی فعلی حرکت در جهت بهبود روابط بین الملل نقشی کلیدی را ایفا می‌کند.