رونق بورس با محرک های جهانی

بازار سهام ایران شاهد دو کاهش قابل‌توجه نرخ بهره توسط بانک‌مرکزی آمریکا بوده‌است. اول در ژوئن ۲۰۰۶ یا خرداد سال ۸۵ بود که پس از آن، بازار سهام ایران با تاخیر دو‌ساله رشد ۲ هزار و ۲۰۰ درصدی را تا آذرماه ۹۲ تجربه کرد، پس از آن در ژوئن ۲۰۱۹ نرخ بهره آمریکا کاهش‌یافت که از آن مقطع شاخص‌کل، بیش از هزار و ۲۰۰‌ درصد در سال‌۹۸ تا مرداد ۹۹ رشد خوبی را تجربه کرد.

هر چند بورس ایران صرفا از این متغیر تاثیر نمی‌پذیرد و احتمالا آرامش سیاسی، رشد دلار و کاهش نرخ بهره داخلی بیشترین وزن را در رونق بورس بازی می‌کند، اما رشد قیمت‌های جهانی و افزایش درآمد دلاری شرکت‌ها احتمالا به نفع بازار سهام خواهد بود. هرچند با تورم بالا در اقتصاد ایران و حذف برخی از یارانه‌ها و حمایت‌ها از صنایع تولیدی رشد‌های شارپی در انتظار بازار سهام نیست.

واکنش مثبت بورس به تیم جدید

شاخص‌کل بورس به دلیل بهبود فضای سیاسی در داخل کشور و آغاز تیم اقتصادی دولت، در روز شنبه با رشد ۱۵ هزار‌ واحدی همراه شد. واکنش مثبت بورس به تیم اقتصادی در حالی بود که رشد دلار نیما نیز به کمک این بازار پرحاشیه آمد. ارزش معاملات خرد بازار سهام ۲۰۶۵ میلیارد‌ تومان به‌ثبت رسید و ۵۵ میلیارد‌ تومان سرمایه حقیقی وارد بازار شد.

بازار سهام اکنون در وضعیتی قرار دارد که احتمالا برای بازگشت به دوران رشد، مانعی پیش رو نخواهد داشت. اگر با رویکرد جدید تیم اقتصادی دولت، ریسک دخالت در بورس به‌شدت کاهش‌یافته و امنیت به فضای سرمایه‌گذاری برگردد و همچنین ریسک‌های نظامی در منطقه کاهش یابد و سایه درگیری‌ها از سر اقتصاد و بورس ایران برداشته شود، محرک‌ها به کمک بازار خواهند آمد.

با رشد دلار نیما به بالای ۴۵ هزار‌ تومان میانگین این نرخ در سال‌جاری به ۴۳ هزار‌ تومان نزدیک شده و با حمایت بانک‌مرکزی، بورس می‌تواند در مرحله اول به فضای تعادل بازگردد، پس از آن با شفافیت سیاست جدید در دولت چهاردهم بورس مسیر پیش روی خود را مشخص خواهد کرد.

کمک بازار‌های جهانی به بورس؟

پاول، رئیس فدرال‌رزرو اخیرا اعلام کرده؛ زمان تغییر سیاست‌ها فرا رسیده است. شاید از زمان افزایش نرخ بهره، این اولین‌بار باشد که مقام ارشد بانک‌مرکزی آمریکا، این جمله را به‌طور جدی بر زبان آورده باشد. با نزدیک‌شدن تورم به تارگت‌های موردنظر فدرال‌رزرو و همچنین فشار بالایی که بر بازار کار وارد آمده است، کاهش نرخ بهره در دسترس خواهد بود.

این خبر مهم جهانی احتمالا به تعدیل سیاست‌های پولی در سایر اقتصاد‌های بزرگ نیز خواهد انجامید، به‌طوری‌که در نهایت همه این عوامل به رشد نرخ‌های جهانی کمک خواهد کرد. طی روز جمعه، نرخ طلا با رشد ۱.۲۷ درصدی و نرخ نقره با افزایش ۲.۸ درصدی همراه شدند. این درحالی است که مس نیز رشد یک‌درصدی را تجربه کرده‌است.

نفت‌برنت نیز بیش از ۲.۳ درصد افزایش قیمت را به‌ثبت رساند. بورس تهران با وجود آنکه از شرایط اقتصاد کشور تاثیر می‌پذیرد، شاید کم‌ترین وزن را به قیمت‌های جهانی می‌دهد، به‌طوری‌که اهرم رشد دلار به کمک رونق بورس خواهد آمد و نقش قیمت‌های جهانی در آن کمرنگ‌تر خواهد شد، اما با توجه به کامودیتی‌محور‌بودن بورس ایران و نقش قیمت‌های جهانی در رشد درآمد و سود خالص دلاری شرکت‌ها، نمی‌توان نقش رشد قیمت‌های جهانی را در بورس تهران نادیده گرفت.

بازار سهام طی ۲ دهه اخیر، دوبار با کاهش نرخ بهره مواجه شده‌است. اولین‌بار در ژوئن سال ۲۰۰۶ یا خرداد ۸۵ که نرخ بهره توسط بانک‌مرکزی آمریکا، از ۵.۲۵ درصد تا ۰.۲۵ درصد در دسامبر ۲۰۰۸ رسید. شاخص‌کل بورس با اهرم رشد قیمت دلار و رشد قیمت‌های جهانی تا آذرماه ۹۲ رشد ۲ هزار و ۲۰۰ درصدی را تجربه کرد. دومین‌بار، کاهش نرخ بهره در ژوئن ۲۰۱۹ یا خرداد ۹۸ اتفاق افتاد که نماگر اصلی بازار سهام را تا مرداد ۹۹ با افزایش بیش از‌هزار و ۲۸۵ درصدی همراه کرد.

بانک‌مرکزی آمریکا وعده کاهش نرخ بهره را در سپتامبر ۲۰۲۴ داده است. به‌نظر می‌رسد با رشد قیمت‌های جهانی درآمد دلاری شرکت‌ها افزایش یابد، اما تورم بالا در اقتصاد و حذف یارانه‌های تولیدی توسط دولت برخلاف دهه ۸۰ و ۹۰، جلوی رشد‌های عجیب سود خالص گرفته خواهد شد. در این‌صورت رشد شارپی چند صد‌ درصدی در انتظار بورس نیست.